Tiếp nhận lưới điện hạ áp nông thôn: Vướng từ chính sách

Từ năm 2008 đến hết tháng 10/2020, EVNNPC đang bán điện đến gần 4.000 xã, đạt tỷ lệ 92,04%, gần 7 triệu hộ gia đình, đạt tỷ lệ 89,93%... Ảnh: Đức Dũng/BNEWS/TTXVN

Số liệu thống kê từ Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVNNPC) cho thấy, từ thời điểm bắt đầu thực hiện tiếp nhận lưới điện hạ áp nông thôn năm 2008 đến hết tháng 10/2020, EVNNPC đang bán điện đến gần 4.000 xã, đạt tỷ lệ 92,04%, gần 7 triệu hộ gia đình, đạt tỷ lệ 89,93%...

Hiện tại vẫn còn 423 tổ chức mua buôn điện nông thôn đang kinh doanh bán điện trên địa bàn 346 xã, chiếm hơn 7% số xã và bán điện cho hơn 10% tổng số hộ dân trên địa bàn 27 tỉnh miền Bắc.

Từ chủ trương đến thực hiện

Trong những năm qua, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành và hướng dẫn của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), EVNNPC đã báo cáo với UBND các tỉnh, các bộ, ngành trung ương và phối hợp địa phương, các chủ tài sản thực hiện tiếp nhận, bàn giao và hoàn trả vốn lưới điện trung áp, hạ áp nông thôn, lưới điện nông lâm trường quốc doanh, lưới điện thủy nông, lưới điện quân đội, lưới điện khu vực miền núi, hải đảo, lưới điện được đầu tư bằng nguồn vốn nhà nước,…

Báo cáo từ EVNNPC cho hay, từ năm 2008 đến năm 2012, đơn vị đã thực hiện tiếp nhận được khối lượng lớn tài sản lưới điện hạ áp nông thôn để bán điện trực tiếp cho các hộ dân.

Cụ thể, EVNNPC đã thực hiện tiếp nhận được 3.420 xã, cụm với khối lượng hơn 47.600 km đường dây hạ thế, hơn 3,7 triệu công tơ 1 pha và hơn 99.200 công tơ 3 pha.

Sau khi tiếp nhận, bên cạnh việc người dân được hưởng giá điện do chính phủ quy định thì lưới điện còn được ngành điện đầu tư cải tạo, nâng cấp, nâng cao chất lượng điện năng, đảm bảo an toàn cho người sử dụng điện, đồng thời là tiền đề để phát triển kinh tế, an sinh xã hội.

Hệ thống điện tại những khu vực đã bàn giao cho ngành điện được đầu tư nâng cấp cải tạo hàng năm, nâng cao tính ổn định cung cấp điện, vận hành an toàn, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng.

Thực hiện quyết định số 854/QĐ-TTg ngày 10/7/2012 của Chính phủ: "Đến năm 2015, EVN phải tổ chức bán điện trực tiếp đến tất cả các khách hàng sử dụng điện cả nước", EVNNPC đã chỉ đạo các công ty điện lực về thời gian tiếp nhận lưới điện hạ áp nông thôn, báo cáo và đề nghị UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo các tổ chức quản lý điện nông thôn có kế hoạch bàn giao xong trong năm 2015 theo đúng chỉ đạo của Chính phủ.

Kể từ năm 2016 trở đi, nếu các bên có nhu cầu bàn giao thì tự thỏa thuận giữa các chủ thể tài sản lưới điện với EVNNPC theo quy định của pháp luật.

EVNNPC đã giao kế hoạch và chỉ đạo các công ty điện lực tập trung các nguồn lực, phối hợp chặt chẽ với địa phương có tài sản đề nghị bàn giao để hoàn thiện hồ sơ thủ tục tiếp nhận lưới điện hạ áp nông thôn bán điện trực tiếp đến hộ dân.

Tuy nhiên, hết năm 2015, do số lượng các xã chưa tiếp nhận vẫn còn nhiều, EVNNPC đã kiến nghị với EVN cho phép lùi thời gian tiếp nhận và sẽ xây dựng kế hoạch tiếp nhận theo từng năm.

Đại diện EVNNPC cho biết, nguyên nhân Tổng công ty chưa tiếp nhận xong lưới điện hạ áp nông thôn là do còn nhiều các hợp tác xã, các đơn vị, tổ chức mua buôn hoạt động không hiệu quả nhưng do vướng mắc về cơ chế, thủ tục hoặc chưa thống nhất về giá trị còn lại của tài sản, giá trị hoàn trả của công trình nên không bàn giao hoặc chưa thể bàn giao.

Cụ thể, với tài sản thuộc Dự án năng lượng nông thôn (REII), hiện còn một số địa phương chưa thống nhất được thời gian tính khấu hao công trình từ ngày đưa vào sử dụng đến ngày bàn giao sang ngành điện quản lý.

Ngành điện xác định thời gian tính khấu hao là 10 năm theo quy định tại Thông tư số 45/2013/TT-BTC ngày 25/4/2013 (có hiệu lực từ ngày 10/6/2013) của Bộ Tài chính hướng dẫn chế độ quản lý, sử dụng và trích khấu hao tài sản cố định.

Tuy nhiên, các địa phương căn cứ vào thời gian trả nợ theo Hiệp định vay nợ với Ngân hàng thế giới (WB) là 20 năm; trong đó 5 năm ân hạn quy định thời gian trả nợ vốn vay để tính khấu hao là 15 năm.

Nói về giải pháp để giải quyết các vướng mắc đối tài sản thuộc dự án REII, EVNNPC đã báo cáo EVN và kiến nghị các bộ, ngành ra văn bản hướng dẫn thủ tục triển khai thực hiện.

Thiếu thủ tục pháp lý, cơ sở giấy tờ để thực hiện tiếp nhận theo quy định nên EVNNPC không thể "vượt rào" tiếp nhận lưới điện hạ áp nông thôn. Ảnh: Đức Dũng/BNEWS/TTXVN

Bộ Tài chính cũng đã có văn bản gửi UBND các tỉnh còn vướng mắc, hướng dẫn việc xác định giá trị tài sản thuộc dự án REII khi bàn giao theo các qui định tại Thông tư số 45/2013/TT-BTC ngày 25/4/2013 và Thông tư liên tịch số 32/2013/TTLT-BTC-BCT ngày 4/12/2013.

Tuy nhiên, đến thời điểm này, nhiều địa phương vẫn chưa thống nhất để bàn giao dứt điểm tài sản lưới điện.

Một nguyên do khác lý giải cho sự khó khăn việc EVNNPC chưa tiếp nhận lưới điện hạ áp nông thôn của 100% số xã là vì một số dự án điện, sau khi hoàn thành xây dựng công trình lưới điện, Ban quản lý dự án giải thể, các thành viên trong Ban quản lý chuyển đổi sang công việc khác, vì vậy việc tập hợp hồ sơ để bàn giao rất khó khăn, kéo dài, đặc biệt là hồ sơ cấp đất, hành lang tuyến, báo cáo kiểm toán quyết toán vốn dự án, hồ sơ phê duyệt quyết toán vốn dự án,…

Thiếu thủ tục pháp lý, cơ sở giấy tờ để thực hiện tiếp nhận theo quy định nên EVNNPC không thể "vượt rào" tiếp nhận.

Tiếp nhận lưới điện

Không thể phủ nhận, chủ trương bàn giao lưới điện phân phối, đặc biệt là lưới điện hạ áp nông thôn cho ngành điện quản lý là một chủ trương đúng đắn của Đảng và nhà nước giúp người dân được sử dụng điện với chất lượng đảm bảo hơn, an toàn hơn do lưới điện được đầu tư nâng cấp và người dân sử dụng điện được hưởng giá bán điện theo quy định của chính phủ và không phải chịu thêm chi phí qua các cấp trung gian.

EVNNPC thực hiện thay bóng điện miễn phí cho người dân trong Tháng tri ân khách hàng. Ảnh: Đức Dũng/BNEWS/TTXVN

Tuy nhiên, để hoàn thành việc tiếp nhận lưới điện hạ áp nông thôn, bán điện trực tiếp tới tất cả các khách hàng sử dụng điện, EVNNPC cần sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền địa phương các cấp, của các sở, ban, ngành địa phương, trong việc kiểm tra, rà soát và yêu cầu các các hợp tác xã kinh doanh bán điện tại các địa phương bàn giao sang cho ngành điện quản lý, đặc biệt là đối với các hợp tác xã kinh doanh bán điện không đủ năng lực, hoạt động kinh doanh không hiệu quả.

Hơn thế, điều quan trọng nhất trong việc hoàn thành thực hiện tiếp nhận lưới điện hạ áp nông thôn là việc tháo gỡ khó khăn bất cập về thủ tục pháp lý.

Theo đó, EVNNPC nỗ lực cùng cùng chính quyền địa phương các cấp hoàn thành việc tiếp nhận khi các bộ, ngành có liên quan sửa đổi, bổ sung các văn bản hướng dẫn để việc bàn giao, tiếp nhận tài sản lưới điện nông thôn được thuận lợi, đồng thời được chính quyền địa phương, các hợp tác xã kinh doanh bán điện và nhân dân đồng tình ủng hộ.

Đại diện EVNNPC cho hay, đơn vị cũng như EVN mong muốn các cấp bộ, ngành sớm sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp lý liên quan: Thông tư số liên tịch số 32/2013/TTLT-BCT-BTC ngày 04/12/2013 của liên Bộ Công Thương, Bộ Tài chính hướng dẫn việc giao nhận và hoàn trả lưới điện hạ áp nông thôn để bổ sung nội dung hướng dẫn việc giao, nhận và hoàn trả vốn đối với lưới điện trung áp; trong đó bổ sung nội dung hướng dẫn về thời gian cách tính khấu hao công trình lưới điện từ ngày đưa vào sử dụng đến ngày bàn giao sang ngành điện quản lý; bổ sung cơ chế xác định giá trị thực tế tài sản bàn giao hoan trả đối với những công trình lưới điện do các thành viên hợp tác xã kinh doanh bán điện, do doanh nghiệp, do người dân đóng góp nhưng khi bàn giao không có hồ sơ hoặc có nhưng không đầy đủ tính pháp lý làm cơ sở để xác định giá trị hoàn trả vốn./.

Đức Dũng/BNEWS/TTXVN