Tiếp theo Delta, Lambda, thế giới sẽ còn phải đối mặt với nhiều biến thể nguy hiểm nữa?
Một nhóm cố vấn cho chính phủ Anh đã dự đoán về một tương lai mà Covid-19 sẽ luôn tồn tại và khuyến nghị các nhà chức trách nên lên kế hoạch trước cho một biến thể nguy hiểm hơn hoặc một biến thể chống lại cơ chế bảo vệ của vaccine.
Các biến thể trong tương lai có thể kháng vaccine bằng cách sử dụng một loại protein đột biến khác để liên kết với tế bào người. (Nguồn: Getty)
Trong khi cả thế giới đang vật lộn trong cuộc chiến với biến thể Delta đang lây lan nhanh chóng thì tại các quốc gia Nam Mỹ, sự xuất hiện của biến thể mới Lambda đang khiến giới khoa học lo ngại với độc lực không kém gì "người họ hàng" Delta.
Trên một bài báo đăng hôm 28/7 trên trang bioRxiv.org, các nhà nghiên cứu Nhật Bản đã cảnh báo về biến thể C.37 (sau được đặt tên là Lambda) nguy hiểm không kém gì Delta và thậm chí còn dễ lây lan hơn.
Mặc dù chưa rõ liệu Lambda có nguy hiểm hơn Delta hay không, nhà nghiên cứu Kei Sato của Đại học Tokyo (Nhật Bản) tin rằng, "Lambda có thể là mối đe dọa tiềm tàng đối với xã hội loài người".
Tình hình dịch bệnh ở Chile đang cho thấy, dù tỷ lệ tiêm chủng ở Chile tương đối cao khi khoảng 60% người dân đã tiêm ít nhất 1 liều vaccine Covid-19, nhưng đợt bùng phát dịch vào mùa Xuân năm nay với sự xuất hiện của biến thể Lambda đã đặt ra nghi ngờ về khả năng chống lại các kháng thể do vaccine tạo ra trong quá trình tiêm chủng".
Theo tờ SCMP, mộtnhóm cố vấn cho chính phủ Anh đã dự đoán về một tương lai mà Covid-19 sẽ luôn tồn tại và khuyến nghị các nhà chức trách nên lên kế hoạch trước cho một biến thể nguy hiểm hơn hoặc một biến thể chống lại cơ chế bảo vệ của vaccine.
Nhóm tư vấn khoa học cho các trường hợp khẩn cấp (SAGE) dự đoán, các biến thể trong tương lai có thể kháng vaccine bằng cách sử dụng một loại protein đột biến khác để liên kết với tế bào người. Trong khi nhiều loại vaccine Covid-19 hiện nay hoạt động dựa trên cơ chế nhận diện protein đột biến.
Báo cáo của SAGE ngày 26/7 cảnh báo, có 10% nguy cơ xuất hiện một biến thể gây tỷ lệ tử vong cao tương tự như Hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS) và 35% nguy cơ xuất hiện biến chủng giống Hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS). Hai biến thể khác nhau của SARS-CoV-2 chủng gốc gây ra Covid-19 có thể tái kết hợp và gây ra nhiều ca nhiễm trùng và tử vong hơn nữa.
SAGE cũng đề xuất một kịch bản trong đó độc lực của virus có thể giảm một cách tự nhiên khi nó thích nghi với vật chủ là con người.
Ông Benjamin Cowling, một nhà dịch tễ học của Đại học Hong Kong, cho rằng, những kịch bản trong báo cáo của SAGE rất đáng được xem xét. Khả năng đáng lo ngại nhất, theo ông là một biến thể có khả năng trốn tránh vaccine.
“Tôi nghĩ kịch bản đáng quan tâm nhất là kịch bản cho rằng, một biến thể như biến thể Lambda sẽ gia tăng tỷ lệ nhiễm và có thể chống lại miễn dịch cộng đồng”, chuyên gia Benjamin Cowling nói.
Cũng theo chuyên gia này, những người được tiêm chủng có thể duy trì sự bảo vệ để tránh bị chuyển nặng, các trường hợp nhiễm trùng đột biến sẽ có xu hướng nhẹ hơn và các cơ quan y tế có thể điều trị Covid-19 giống như điều trị bệnh cúm mùa.
"Về lâu dài, rất có thể Covid-19 sẽ chống lại các biện pháp bảo vệ do vaccine cung cấp nhưng điều này cũng phải mất hàng năm, như đối với bệnh cúm mùa", ông Benjamin Cowling cho hay.
Nhóm SAGE cho rằng, virus cúm có thể thay đổi thông qua cơ chế “trôi dạt kháng nguyên”, khi đó những thay đổi nhỏ xảy ra theo thời gian khi mầm bệnh nhân lên, dẫn đến hệ thống miễn dịch của con người không thể nhận ra và kích hoạt phản ứng.
Bà Ashley St John, Phó Giáo sư Miễn dịch học tại Trường Y khoa Duk, Đại học Quốc gia Singapore cho biết, các khái niệm như "sự trôi dạt kháng nguyên" lần đầu tiên được mô tả cho bệnh cúm, nhưng đó là loại virus khác với SARS-CoV-2.
Virus cúm thường hay thay đổi cấu trúc kháng nguyên và do đó thường gây dịch nguy hiểm. Nếu có sự thay đổi nhỏ (trôi dạt) kháng nguyên sẽ gây ra các dịch bệnh mức độ nhỏ và vừa. Còn nếu có sự thay đổi lớn, đột ngột (di chuyển) của kháng nguyên bề mặt sẽ có thể gây ra dịch lớn hay đại dịch.
“Sự trôi dạt kháng nguyên xảy ra nhanh hơn nhiều đối với bệnh cúm. Nó có thể xảy ra đối với SARS-CoV-2, với số lượng lớn người bị nhiễm bệnh. Giám sát các biến thể, nghiên cứu chúng và chuẩn bị sẵn sàng triển khai các chiến lược vaccine sẽ là các biện pháp quan trọng trong cuộc chiến chống lại Covid-19", bà Ashley St John cho biết thêm.
