Tiếp tục đổi mới và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể

HTX Kinh doanh và Dịch vụ nông sản Tây Vĩnh Thủy, xã Vĩnh Thủy, huyện Vĩnh Linh cung cấp cây giống bưởi da xanh giúp người dân cải tạo vườn tạp. Ảnh: TH

Toàn tỉnh hiện có 318 HTX, liên hiệp HTX hoạt động theo Luật HTX 2012. Trong đó, hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp 289 HTX; lĩnh vực phi nông nghiệp 28 HTX và 1 liên hiệp HTX, với tổng số 94.943 thành viên. Cán bộ làm việc trong các HTX là 2.027 người. Để hỗ trợ HTX phát triển, các ngành chức năng liên quan, trong đó vai trò nòng cốt của Liên minh HTX đã tập trung củng cố các HTX trên nhiều lĩnh vực, giải thể các HTX yếu kém, hoạt động không hiệu quả, tuyên truyền cho các thành viên biết rõ về các chuỗi giá trị, ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất, có trách nhiệm đối với sản phẩm mình làm ra và chấp hành tốt các quy định hợp đồng đã ký... Trong 3 năm, từ năm 2017 - 2019, Liên minh HTX tỉnh đã tích cực phối hợp với Ban chỉ đạo kinh tế tập thể các địa phương tổ chức tuyên truyền, tư vấn hỗ trợ cho 30 tổ nhóm có nhu cầu thành lập mới HTX, trong đó thành lập mới 19 HTX và thực hiện chính sách hỗ trợ thành lập mới cho 14 HTX với kinh phí 219,1 triệu đồng. Bên cạnh đó, Liên minh HTX tỉnh còn phối hợp với Sở Nông nghiệp và PTNT, các sở, ban, ngành liên quan tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn các HTX xây dựng HTX kiểu mới, HTX điển hình tiên tiến cấp tỉnh.

Đến nay, đã tiến hành kiểm tra và trình UBND tỉnh công nhận 30 HTX kiểu mới, tiến hành đánh giá và xét công nhận HTX điển hình tiên tiến cấp tỉnh vào thời gian tới. Tổ chức tập huấn, hướng dẫn các tổ chức, cá nhân tiến hành các thủ tục, hồ sơ đăng ký nhãn hiệu hàng hóa tại Cục Sở hữu trí tuệ và đã được cấp phép 16 nhãn hiệu tập thể; xây dựng 2 đề tài khoa học công nghệ cấp tỉnh; xác lập quyền chỉ dẫn địa lý cho 3 sản phẩm hàng hóa có thế mạnh là chè vằng Quảng Trị, chuối Hướng Hóa và gạo Hải Lăng nhằm tăng năng lực cạnh tranh và tạo dựng uy tín cho các sản phẩm có lợi thế của địa phương; tổ chức 4 đợt hội chợ xúc tiến thương mại cho hơn 10 HTX với trên 150 sản phẩm hàng nông sản tham gia. Đặc biệt, đã phát huy được tính hiệu quả của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX, luôn bảo toàn nguồn vốn và chưa có nợ xấu xảy ra.

Tuy nhiên, thực tế vẫn cho thấy một số HTX phát triển chưa tương xứng với tiềm năng. Nhiều HTX, liên hiệp HTX vẫn ở trong tình trạng khó khăn, năng lực nội tại của các HTX còn yếu, cơ sở vật chất nghèo nàn, trình độ công nghệ lạc hậu; năng lực, trình độ cán bộ quản lý trong khu vực HTX còn hạn chế, khó đáp ứng được nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh trong điều kiện kinh tế thị trường. Đơn cử như hiện nay nhiều HTX vẫn chưa thể tiếp cận được chính sách hỗ trợ đóng BHXH cho cán bộ HTX; số lượng HTX và tỉ lệ cán bộ chủ chốt tham gia đóng BHXH còn quá ít. Toàn tỉnh mới chỉ có 140 cán bộ HTX ở 39 HTX có điều kiện để tham gia với tổng kinh phí hỗ trợ hơn 424 triệu đồng, đạt 4,6% trong tổng số lao động thường xuyên làm việc trong khu vực kinh tế tập thể. Một số vấn đề liên quan đến chính sách đất đai, thuế, chính sách hỗ trợ thành lập mới HTX hiện chỉ mới dành cho HTX, liên hiệp HTX còn tổ hợp tác chưa có một chính sách hỗ trợ nào. Việc tư vấn hướng dẫn thành lập HTX thủ tục, chứng từ không phù hợp với các hạng mục và định mức được hỗ trợ theo quy định. Số lượng liên hiệp HTX thành lập mới đang tập trung ở những vùng có điều kiện và chưa phát triển những vùng sâu, vùng xa. Phần lớn các HTX, tổ hợp tác, trang trại chưa tiếp cận được nguồn vốn ưu đãi của nhà nước, chưa thiết lập được mối quan hệ tín dụng thường xuyên với các ngân hàng thương mại do không đủ các điều kiện vay vốn, thiếu tài sản thế chấp, dự án thiếu tính khả thi, không đủ vốn đối ứng để thực hiện dự án… nên không đủ nguồn vốn hoạt động và mở mang sản xuất, kinh doanh dịch vụ, hỗ trợ cho thành viên phát triển.

Về Quỹ hỗ trợ phát triển HTX, tính đến tháng 5/2020, tổng số vốn giải ngân gần 44 tỉ đồng/154 dự án, trong đó giải ngân từ năm 2017 đến nay gần 17,4 tỉ đồng/54 dự án. Dư nợ cho vay 11,3 tỉ đồng/12,3 tỉ đồng (trong đó ngân sách cấp 10 tỉ đồng) đạt 91,9% tổng số nguồn vốn hoạt động của quỹ. Tuy nhiên, các HTX còn gặp rất nhiều khó khăn do nhu cầu vay vốn đầu tư phát triển trong các HTX ngày càng cao, nhất là việc vay vốn phát triển các sản phẩm hàng hóa chủ lực của địa phương, việc bổ sung nguồn vốn điều lệ hoạt động quỹ đạt 20 tỉ đồng, đạt 61,5% kế hoạch, nguồn vốn quỹ bổ sung theo Nghị quyết HĐND tỉnh chưa được bố trí kịp thời.

Thời gian tới, bối cảnh mới đang đặt ra nhiều cơ hội, cũng như thách thức cho khu vực kinh tế HTX. Do vậy, các HTX cần phải thích ứng với những cơ chế mới, thị trường mới. Mạnh dạn ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ vào sản xuất, kinh doanh nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu của thị trường. Đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của HTX, là cầu nối thúc đẩy cơ hội hợp tác giữa doanh nghiệp, nhà phân phối và người tiêu dùng. Bên cạnh đó, các HTX cần tích cực tìm kiếm, kêu gọi các doanh nghiệp, các thành phần kinh tế khác đầu tư đổi mới công nghệ, thiết bị sản xuất, ứng dụng và chuyển giao các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào HTX để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm hàng hóa, dịch vụ, nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh và năng lực cạnh tranh của các HTX…

Với những tín hiệu mới đang tác động tích cực tới phong trào HTX, cùng với sự chỉ đạo quyết liệt của chính quyền và nỗ lực phấn đấu vươn lên của các HTX, tin rằng phong trào HTX ở tỉnh Quảng Trị sẽ từng bước khắc phục khó khăn, phát triển vững chắc, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Thu Hạ