Tiết kiệm năng lượng cho tương lai bền vững

Từ chính sách đến hành động

Theo đại diện Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công, kể từ khi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả được ban hành năm 2010, Bộ Công Thương đã chủ động hoàn thiện hành lang pháp lý với 2 nghị định, 16 thông tư, 2 quy chuẩn kỹ thuật và hơn 50 bộ tiêu chuẩn. Đây là nền tảng quan trọng giúp triển khai các chương trình quốc gia về tiết kiệm năng lượng trên phạm vi cả nước.

Số liệu cho thấy, trong 15 năm qua, Bộ Công Thương đã hỗ trợ hàng nghìn doanh nghiệp cải tiến công nghệ, kiểm toán năng lượng và áp dụng giải pháp tiết kiệm điện. Các ngành tiêu thụ nhiều năng lượng như xi măng, thép, dệt may, chế biến thực phẩm được hỗ trợ đổi mới thiết bị, nâng cao hiệu suất. Bên cạnh đó, Bộ đã phát triển thị trường thiết bị hiệu suất cao, thúc đẩy dán nhãn năng lượng rộng rãi cho hàng chục dòng sản phẩm, góp phần hình thành thói quen tiêu dùng xanh trong xã hội.

Ông Bùi Quốc Hoan, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty điện lực miền Nam đóng góp ý kiến tại diễn đàn.

Nhờ đẩy mạnh truyền thông, các chương trình như “Giờ Trái đất”, “Gia đình tiết kiệm điện”, “Dán nhãn năng lượng cho thiết bị và phương tiện tiêu thụ năng lượng” đã tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ. Cả nước hiện có hơn 9.500 hộ dân lắp đặt điện mặt trời áp mái, 1.200 doanh nghiệp thực hiện kiểm toán năng lượng và hơn 5.000 kiểm toán viên, người quản lý năng lượng được cấp chứng chỉ.

Chương trình dán nhãn năng lượng mang lại kết quả ấn tượng: hơn 20.000 sản phẩm đạt nhãn hiệu suất cao, 45 triệu bóng đèn sợi đốt bị loại bỏ, giúp tiết kiệm khoảng 100 triệu kWh điện mỗi năm – tương đương công suất một nhà máy nhiệt điện 300 MW.

Theo Bộ Công Thương, giai đoạn 2011–2015, Việt Nam tiết kiệm được 11.261 KTOE năng lượng, tương đương 5,65% tổng tiêu thụ năng lượng quốc gia, góp phần giảm hàng triệu tấn khí nhà kính. Giai đoạn 2016–2020, mức tiết kiệm tiếp tục đạt 5,65% tổng tiêu thụ, tương đương hàng tỷ kWh điện. Từ năm 2020 đến nay, mục tiêu tiết giảm ít nhất 2% tổng sản lượng điện thương phẩm mỗi năm tiếp tục được duy trì.

Bà Đỗ Thị Minh Trâm, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) chia sẻ tại diễn đàn

Tiết kiệm năng lượng – trụ cột của phát triển bền vững

Phát biểu tại diễn đàn, bà Đỗ Thị Minh Trâm, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) nhấn mạnh: “Năng lượng là huyết mạch của nền kinh tế quốc dân. Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh tăng trưởng xanh và thực hiện cam kết tại COP26, việc phát triển năng lượng tái tạo và sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả là trụ cột quan trọng và cấp bách”.

Theo bà Trâm, Nghị quyết 55-NQ/TW và Quy hoạch điện VIII điều chỉnh đặt mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam cần khoảng 150.000 MW công suất nguồn điện – gần gấp đôi hiện nay – để đáp ứng tăng trưởng GDP 8%/năm. Tuy nhiên, giai đoạn 2021–2024, cung ứng năng lượng gặp nhiều khó khăn do thiên tai, biến đổi khí hậu, giá năng lượng tăng cao và chậm tiến độ đầu tư hạ tầng. Trong khi đó, nhu cầu sử dụng điện tăng trung bình 8–10%/năm, nhiều nhà máy vẫn sử dụng công nghệ cũ, tiêu tốn năng lượng.

“Tiết kiệm và sử dụng năng lượng hiệu quả chính là giải pháp trọng yếu để ứng phó tình trạng thiếu điện, bảo đảm an ninh năng lượng, giảm phát thải và nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế” - bà Trâm nói.

Ông Nguyễn Đình Hiệp, Chủ tịch Hội Khoa học và Công nghệ sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả Việt Nam cho rằng, tiết kiệm năng lượng không chỉ là nhiệm vụ kỹ thuật mà là một văn hóa phát triển – văn hóa của trách nhiệm, đổi mới và tư duy xanh.

Theo ông Hiệp, việc thành lập Quỹ quốc gia về tiết kiệm năng lượng là bước đột phá quan trọng, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, đầu tư sản xuất sạch hơn và thúc đẩy tài chính xanh. Cùng với đó, việc xã hội hóa đào tạo kiểm toán viên năng lượng đang được triển khai rộng rãi, góp phần nâng cao chất lượng giám sát, đánh giá hiệu quả sử dụng năng lượng.

Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua mở rộng phạm vi điều chỉnh sang lĩnh vực xây dựng, vật liệu và công trình xanh – phù hợp với xu hướng phát triển đô thị bền vững, giảm phát thải khí nhà kính.

Những điều chỉnh này không chỉ mang ý nghĩa kỹ thuật mà còn thể hiện bước chuyển tư duy rõ nét: từ khuyến khích tự nguyện sang điều hành bằng thể chế và trách nhiệm. Đây chính là nền tảng để Việt Nam hướng tới một nền kinh tế năng lượng xanh, hiệu quả và phát thải thấp.

Uyên Phương