Tiểu thuyết của Lê Minh Hà: 'Tôi muốn nói với các bạn về Hà Nội'

Nhà văn Lê Minh Hà sinh năm 1962 tại Hà Nội. Chị tốt nghiệp Khoa Ngữ văn Ðại học Sư phạm năm 1983. Chị từng giảng dạy tại trường PTTH Hà Nội - Amsterdam, hiện làm việc và sinh sống tại CHLB Ðức. Lê Minh Hà bắt đầu viết văn từ khi chị còn ở trong nước và viết bền bỉ, liên tục trong suốt nhiều năm qua. Cuốn sách đầu tiên của chị được xuất bản năm 1998 tại Mỹ - tập truyện ngắn "Trăng góa". Cho tới nay, Lê Minh Hà đã in 18 cuốn sách, bao gồm truyện ngắn, tản văn, tiểu thuyết.

Trong 3 cuốn tiểu thuyết ra mắt vào đầu năm 2024 này, cuốn Gió tự thời khuất mặt đã từng được in 18 năm trước và bản in năm 2024 là "nguyên bản", không có sửa chữa biên tập.

Với “ Gió tự thời khuất mặt”, Lê Minh Hà kể, chị nhận ra không phải mình đang dựng lại một quá khứ như đang xảy ra, mà là ý thức về nó, của chị và bạn bè chị thời đó. “Đọc lại bản thảo, tôi kinh ngạc khi gặp lại nhiều ý nghĩ của mình từ hai mấy năm về trước. Nói chuyện với một người bạn viết hiện sống ở Pháp, Lê Ngọc Mai, tôi đã băn khoăn chẳng lẽ mình không lớn lên trong khi đang già đi. Nhưng không phải, khi mô tả tâm thế của một bộ phận thuộc thế hệ mình thời đó, tôi đã bắt đầu từ tôi bây giờ"- Lê Minh Hà chia sẻ.

Tiếp sau đó là "Phố vẫn gió". Với cuốn này, Lê Minh Hà mô tả lao động văn chương của mình là “viết từng từ một, phải nói là viết rất khó nhọc”. Chị nói: “Tôi muốn nói với các bạn về Hà Nội. Người Hà Nội là ai mới được chứ? Và đối với Lê Minh Hà, Hà Nội là của những người đến với nó, sống với nó và quan trọng nhất là yêu nó, biến nó thành giá trị cho số đông chứ không phải cho mình.

Phố vẫn gió lấy bối cảnh Hà Nội từ những năm sau giải phóng 1954 tới nay. Sự đối lập của Hà Nội cũ và Hà Nội hậu chiến là bức tranh đầy cảm xúc mà Lê Minh Hà dựng lên. Có cảm giác sự đau đớn của nhân vật Ngân khi chứng kiến những đổi thay của Hà Nội cũng có bóng dáng của chính tác giả, một người Hà Nội sống xa Hà Nội đã nhiều năm.

Cả 3 cuốn tiểu thuyết ra mắt bạn đọc của Lê Minh Hà lần này đều về Hà Nội, gắn với Hà Nội, đủ để bạn đọc thấy rằng Hà Nội là một vùng đất đặc biệt có ý nghĩa, không thể dứt bỏ trong tâm trí cũng như sự nghiệp sáng tác của nữ nhà văn.

Sự khác biệt dễ nhận thấy nhất giữa Lê Minh Hà với nhiều nhà văn viết về Hà Nội khác có lẽ là cái tâm thế từ xa nhìn về. Trong tiểu thuyết của Lê Minh Hà, Hà Nội là những mảng kí ức đẹp đẽ, trong trẻo, vẹn nguyên, một Hà Nội vừa gần đây mà dường như cũng đã xưa rồi; và Hà Nội của những chuyến trở về, quan sát, chiêm nghiệm, nghĩ suy, so sánh, có những điều mới mẻ và cũng rất nhiều đã mất đi.

Lê Minh Hà từng nói: "Cuộc sống 20 năm ở xứ người đã cho phép tôi hiểu một cách kỹ càng hơn về mảnh đất này, mảnh đất mà nói như Nguyễn Huy Tưởng là cần phải sống cùng với nó, sống mãi với Thủ đô. Mà nó lạ lắm, những nhận thức sách vở nọ kia lại không động chạm đến tôi đâu, mà là cái đời sống bên kia từng ngày từng giờ một, như một người dân rất bình thường (bên kia tôi là “osin không lương”), nhưng chính đời sống đó lại giúp tôi hiểu về những cái tôi đã từng đi qua ở Hà Nội”.

Cuộc trở về lần này của Lê Minh Hà góp thêm vào đời sống văn chương Việt Nam hôm nay một chùm tác phẩm thuộc thể loại "nặng kí" - tiểu thuyết.

Các tác phẩm của Lê Minh Hà được liên kết xuất bản bởi NXB Hội Nhà văn và Cty Văn hóa và truyền thông Liên Việt. Mỹ thuật: Họa sĩ Lê Thiết Cương.