Tìm giải pháp hạn chế nạn học sinh miền núi bỏ học, tảo hôn

Một buổi tuyên truyền phổ biến pháp luật tại trường học.

Tại Trường PTDT bán trú THCS Mường Lống (xã Mường Lống, huyện Kỳ Sơn, Nghệ An), nơi có 345 HS của 4 khối lớp, thầy giáo Lô Khăm Phu, Hiệu trưởng nhà trường lắc đầu: “Cứ đến mỗi dịp Tết Nguyên đán là sĩ số HS của trường lại tụt xuống khi các em về nhà rồi lấy vợ, lấy chồng hoặc theo bố mẹ đi làm ăn; không quay trở lại học nữa”.

Thầy Phu cho biết, đầu năm học, trường đã cử 2 thầy, cô giáo có mặt tại mỗi bản để vận động các cháu đến trường, vì sau khi nghỉ hè nhiều em theo bố mẹ đi làm ăn xa. Khi đó các thầy cô phải nhờ các già làng, trưởng thôn đến vận động từ phụ huynh đến các em HS. Rồi sau mỗi dịp Tết Nguyên đán, nhiều em lại tiếp tục nghỉ học ở nhà kết hôn; vì thời điểm này rất đông thanh niên đi làm ăn xa về quê ăn Tết, các thầy, cô giáo cũng không theo sát để nhắc nhở, vận động được.

Theo thầy giáo Phu, phong tục tập quán của một số vùng nơi đây vẫn còn tục “bắt vợ”, khi thanh niên các nơi làm ăn đổ xô về quê “bắt vợ”, các em HS cũng từ các điểm bán trú về gặp nhau. “Sau Tết, nhiều em đã làm đám cưới hoặc ở nhà làm vợ, không thể đi học được nữa. Cũng có trường hợp cả hai HS trong trường yêu nhau, Tết về lấy nhau, thầy, cô giáo cũng không hề biết”, thầy giáo Phu cho hay.

Trường PTDT bán trú THCS Mường Lống sau Tết có 15 em nghỉ học lấy vợ, lấy chồng.

Trong danh sách trường cung cấp, dịp Tết Nguyên đán Quý Mão vừa qua, toàn Trường PTDT bán trú THCS Mường Lống có 18 em HS lấy chồng, lấy vợ. Chỉ có 1 cặp trở lại đi học, số còn lại ở nhà với gia đình. Năm học trước đó có 16 em nghỉ học lấy chồng, sau khi các thầy, cô giáo tiếp xúc, vận động thì có 7 em đã đến trường. Theo danh sách, có những em HS mới sinh năm 2010, nghĩa là HS lớp 8, đã ở nhà lấy chồng. Lãnh đạo nhà trường cho biết, do phong tục tập quán cũng như nhận thức chưa đầy đủ của một số HS, phụ huynh khiến tình trạng này vẫn diễn ra.

Phó Phòng GD&ĐT huyện Kỳ Sơn cho biết, tình trạng HS bỏ học về nhà lấy vợ, lấy chồng hoặc đi làm ăn xa thường xuyên xảy ra trên địa bàn, riêng năm học 2022 – 2023 số này tăng lên đột biến. Theo thống kê của Phòng, toàn huyện có 154 HS nghỉ học lấy vợ, lấy chồng và đi làm Cty. Trong đó một số trường có số lượng lớn như: Trường PTDT bán trú Na Ngoi 21 HS bỏ học (trong đó 11 em lấy vợ, lấy chồng); PTDT bán trú Mường Lống khoảng 20 em bỏ học (trong đó 15 em lấy vợ, lấy chồng); PTDT bán trú Huồi Tụ 16 em bỏ học (trong đó có 9 em lấy chồng, lấy vợ)…

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Trưởng Phòng Tư pháp huyện cho biết, năm 2022, Hội đồng phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật đã đưa nội dung tuyên truyền về tảo hôn, hôn nhân cận huyết triển khai tuyên truyền mạnh trên địa bàn. Có hai đối tượng chính tuyên truyền là người dân tại các bản ở vùng biên, sau khi tuyên truyền tại các thôn bản đã yêu cầu người dân ký cam kết; đối tượng thứ hai là HS từ lớp 7 đến lớp 12 tại các trường học. Phòng đã phối hợp với đoàn trường và các tổ chức để thực hiện. “Tuy nhiên, ký cam kết vẫn ký, nhưng nhiều trường hợp vẫn vi phạm”, ông Tuấn nói.

Một lễ ký cam kết không để xảy ra tảo hôn trong gia đình, thôn bản.

Theo ông Tuấn, năm 2023, Phòng đã tham mưu cho cơ quan chức năng địa phương xử lý vi phạm hành chính với các trường hợp đã ký cam kết không xảy ra tảo hôn, nhưng vẫn vi phạm; nhằm tăng nặng tính răn đe giáo dục, cũng là để tuyên truyền. Xã Nậm Cắn sẽ là xã đầu tiên tiến hành thí điểm việc xử phạt này, sau đó sẽ nhân rộng. “Để thay đổi nhận thức trong người dân nơi đây, không thể làm trong một sớm một chiều, nhưng kỳ vọng sẽ có những chuyển biến tích cực để thay đổi dần dần”, ông Tuấn nói.

Ngô Toàn