Tín dụng chính sách với công cuộc giảm nghèo bền vững Góp phần đưa Việt Nam trở thành hình mẫu giảm nghèo

Bước tiếp cận lớn về quan điểm

Một trong những dấu ấn sâu sắc nhất trong chính sách giảm nghèo của Việt Nam là sự thay đổi trong cách tiếp cận. Nếu trước đây, "nghèo" chủ yếu được định nghĩa bằng thu nhập, thì từ năm 2016, Việt Nam đã chính thức áp dụng chuẩn nghèo đa chiều. Đây không chỉ là một thay đổi kỹ thuật mà là một cuộc cách mạng về tư duy, thể hiện tầm nhìn nhân văn và toàn diện của Đảng và Nhà nước.

Chuẩn nghèo đa chiều không đặt ra câu hỏi "Bạn kiếm được bao nhiêu tiền?" mà còn quan tâm đến "Cuộc sống của bạn như thế nào?". Chuẩn nghèo mở rộng đo lường sự thiếu hụt ở các dịch vụ xã hội cơ bản, bao gồm: y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch - vệ sinh và tiếp cận thông tin. Sự thay đổi này có ý nghĩa vô cùng to lớn giúp xác định đúng đối tượng, nhận diện chính xác những hộ gia đình tuy có thu nhập trên ngưỡng nghèo nhưng vẫn thiếu thốn các điều kiện sống cơ bản, từ đó có chính sách hỗ trợ đúng và trúng.

Vùng lõi nghèo của Tây Bắc đã khởi sắc với các mô hình kinh tế - du lịch được hỗ trợ từ nguồn vốn tín dụng chính sách. Ảnh: Đức Kiên

Chuẩn nghèo mới bảo đảm phát triển toàn diện, buộc các chính sách phải hướng đến việc nâng cao chất lượng sống thực sự, chứ không chỉ chạy theo con số tăng trưởng kinh tế. Bởi thế, hàng loạt chương trình, chính sách mang đậm dấu ấn nhân văn đã được ban hành và thực thi hiệu quả. Nếu, Chương trình Mục tiêu quốc gia về Giảm nghèo bền vững được coi là chương trình "xương sống" điều phối mọi nguồn lực của xã hội cho công cuộc giảm nghèo thì NHCSXH được ví như "cánh tay nối dài" của Chính phủ, trở thành người bạn đồng hành của hàng triệu hộ nghèo, giúp họ có vốn để chăn nuôi, trồng trọt, kinh doanh nhỏ, phá vỡ vòng luẩn quẩn của đói nghèo và tín dụng đen.

Bên cạnh đó, Chương trình 135 và Nghị quyết 30A là những chính sách giảm nghèo đặc thù, thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến vùng đồng bào dân tộc thiểu số và các huyện nghèo nhất cả nước. Các chương trình không chỉ đầu tư vào hạ tầng (điện, đường, trường, trạm) mà còn hỗ trợ phát triển sản xuất, giao đất, giao rừng, tạo ra "cần câu" để người dân tự vươn lên... Nhờ sự vào cuộc mạnh mẽ, đồng bộ và nhất quán, theo chuẩn nghèo đa chiều, tỷ lệ hộ nghèo cả nước đã giảm từ 9,88% cuối năm 2015 xuống còn 1,93% vào cuối năm 2024. Đây là minh chứng cho thấy chất lượng cuộc sống của người dân ngày càng được cải thiện một cách thực chất.

Bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam nhận định: "Việt Nam có nhiều điều đáng tự hào về thành tựu xóa đói giảm nghèo. Những lợi ích của phát triển kinh tế đã được chia sẻ công bằng và chỉ còn một số ít người đang phải đối mặt với tình trạng nghèo đói cùng cực".

Dần xóa sổ lõi nghèo ở Tây Bắc

Đồng bào Mông cư trú chủ yếu trên các triền núi cao của Tây Bắc, thu nhập của người dân trước đây thường chỉ trông chờ vào việc canh tác trên nương, rẫy và chăn nuôi nhỏ lẻ. Chính vì vậy, đời sống kinh tế khá khó khăn, nhiều vùng đói nghèo mãi đeo bám. Thế nhưng, những năm gần đây, không hiếm cảnh nhiều hộ người Mông đi lại bằng ô tô, xây được nhà ở kiên cố với những vật dụng đắt tiền…

Gia đình anh Chang A Hảng, ở bản Chu Va 8, xã Bình Lư, tỉnh Lai Châu là một ví dụ. Từng là hộ nghèo của bản, trước đây, cuộc sống của 6 nhân khẩu trong gia đình mỗi năm thường thiếu trước, hụt sau. Nhờ được cấp ủy, chính quyền địa phương tuyên truyền, định hướng cách thức phát triển kinh tế và được người thân động viên, năm 2021, anh đã mạnh dạn vay 100 triệu đồng từ NHCSXH, cộng với ít tiền tích góp được, anh đã đào 2 ao với diện tích gần 200m2 để nuôi 3.000 con cá tầm. Hơn 3 năm kể từ khi xuất bán lứa cá đầu tiên, gia đình anh Chang A Hảng không chỉ thoát nghèo mà còn trở thành hộ khá giả ở bản.

Đẩy mạnh phát triển các mô hình kinh tế phù hợp với điều kiện thực tiễn từng địa phương, gắn với trách nhiệm người đảng viên phải làm trước, nêu gương để bà con học tập, làm theo. Bằng cách làm này, công tác giảm nghèo của tỉnh miền núi, biên giới Điện Biên cũng đạt nhiều kết quả khả quan. Điển hình như ở Chà Nưa thuộc xã Mường Chà ngày nay (Nậm Pồ cũ) là địa bàn nghèo nhất tỉnh Điện Biên và cũng thuộc top huyện nghèo nhất cả nước nhưng nay đã trở thành điểm sáng về xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới ở vùng biên. Đầu năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo của Nậm Pồ cũ chỉ còn 4,3%, trong khi tỷ lệ này 10 năm trước - năm 2015 là 56%.

Xã Cao Sơn thuộc tỉnh Lào Cai (trước đây là xã La Pan Tẩn, huyện Mường Khương) đang là điểm sáng trong việc đưa lao động đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài, góp phần giảm nghèo. Tính riêng năm 2024, xã có trên 420 lao động đi làm việc ở trong và ngoài tỉnh, nhiều lao động làm việc tại thị trường Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật Bản... thu nhập ổn định từ 30 - 40 triệu đồng/người/tháng.

Người thân anh Vàng Seo Dìn ở xã Cao Sơn cho biết, sau 4 tháng làm việc tại Đài Loan, anh Dìn đã gửi về nhà hơn 150 triệu đồng hoàn trả hết khoản vay vốn tín dụng từ NHCSXH Mường Khương để đi làm việc ở nước ngoài. Đến nay, sau gần 1 năm, anh Dìn gửi được trên 300 triệu đồng về quê, góp phần hỗ trợ gia đình phát triển sản xuất, từng bước vươn lên thoát nghèo bền vững.

Những công dân như Vàng Seo Dìn đã và đang góp phần đưa tỷ lệ hộ nghèo của La Pan Tẩn (cũ) giảm mạnh từ trên 62% (398 hộ) năm 2023 xuống còn khoảng 40,4% năm 2024 (265 hộ). Năm 2025, tỷ lệ này sẽ giảm nữa, ước còn 10,44%. Để đạt mục tiêu này, Cao Sơn ngày nay vẫn coi chủ trương đưa người dân đi làm việc trong và ngoài nước của La Pan Tẩn trước đây là kênh giảm nghèo chủ lực của xã; kết hợp tận dụng tối đa sự hỗ trợ từ các nguồn lực tín dụng ưu đãi, khuyến khích thanh niên dân tộc tự vươn mình.

Bình Nhi