Tin thế giới 11/6: IAEA nghi Triều Tiên làm giàu urani, NATO lo tụt hậu so với Nga và Trung Quốc, thảm kịch quốc gia tại Áo

Tổng thư ký NATO Mark Rutte cho biết, các nước thành viên dự kiến mua 700 máy bay tiêm kích F-35 của Mỹ trong khuôn khổ kế hoạch tăng cường sức mạnh quân sự của liên minh. (Nguồn: Euronews)

Châu Á-Thái Bình Dương

* Nhật Bản "sát cánh" New Zealand trước bất ổn toàn cầu: Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru và người đồng cấp New Zealand Christopher Luxon ngày 10/6 nhất trí tăng cường quan hệ song phương trong lĩnh vực an ninh và các lĩnh vực khác.

Trong cuộc điện đàm cùng ngày, hai nhà lãnh đạo trao đổi một loạt vấn đề kinh tế, gồm tình hình kinh tế thế giới ngày càng bất ổn và hệ thống thương mại tự do đa phương, trong bối cảnh chính sách thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump gây chấn động toàn cầu. Thủ tướng Ishiba khẳng định New Zealand là “đối tác quan trọng của Nhật Bản trong việc thúc đẩy một trật tự quốc tế tự do và rộng mở dựa trên pháp quyền” tại khu vực.

Nhật Bản và New Zealand là hai trong bốn đối tác Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), cùng với Australia và Hàn Quốc. (Japan Times)

* IAEA nghi ngờ Triều Tiên làm giàu urani: Ngày 9/6, Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) cho biết, có dấu hiệu cho thấy Triều Tiên đang xây dựng một cơ sở làm giàu urani mới.

Phát biểu trước Hội đồng Thống đốc IAEA, Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi nhấn mạnh, cơ quan này đang theo dõi việc xây dựng một tòa nhà mới tại khu vực Yongbyon, miền Tây Bắc Triều Tiên, và đánh giá công trình này có các đặc điểm tương tự với cơ sở làm giàu urani hiện có của Triều Tiên ở khu vực Kangson, gần thủ đô Bình Nhưỡng.

Ông Grossi cũng bày tỏ quan ngại mới về chương trình hạt nhân của Triều Tiên và cho rằng việc Bình Nhưỡng tiếp tục phát triển chương trình này, bất chấp các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, là điều “vô cùng đáng tiếc”. (Kyodo)

* Cựu Tổng thống Hàn Quốc tiếp tục bị điều tra: Ngày 10/6, nội các Hàn Quốc thông qua các dự luật nhằm bổ nhiệm công tố viên đặc biệt để điều tra vụ áp đặt thiết quân luật của cựu Tổng thống Yoon Suk Yeol cũng như những cáo buộc tham nhũng nhằm vào cựu Đệ nhất phu nhân Kim Keon Hee.

Quyết định được thông qua trong phiên họp nội các do Tổng thống Lee Jae Myung chủ trì và nhà lãnh đạo Hàn Quốc dự kiến ký ban hành các văn kiện này, qua đó mở đường cho việc đề cử và bổ nhiệm các công tố viên đặc biệt. (Yonhap)

Châu Âu

* NATO "tậu" tiêm kích F-35 của Mỹ: Tổng thư ký NATO Mark Rutte ngày 9/6 thông báo, các quốc gia thành viên NATO dự kiến mua tổng cộng 700 máy bay tiêm kích F-35 từ Mỹ trong khuôn khổ kế hoạch tăng cường sức mạnh quân sự của liên minh.

Phát biểu tại một hội nghị ở London, ông Rutte nhấn mạnh: “Các đồng minh sẽ đầu tư thêm vào tàu chiến và máy bay. Chỉ riêng một ví dụ, các đồng minh của Mỹ sẽ mua ít nhất 700 tiêm kích F-35”. Ông bày tỏ lo ngại rằng các nước NATO đang tụt hậu so với Nga và Trung Quốc về năng lực sản xuất quân sự.

Ông nói: “Chúng ta cũng cần hàng nghìn xe bọc thép và xe tăng, hàng triệu quả đạn pháo... Chúng ta sẽ đầu tư thêm vào thiết bị bay không người lái, hệ thống tên lửa tầm xa, cũng như không gian và năng lực mạng”, đồng thời kêu gọi NATO tăng cường năng lực phòng không và phòng thủ tên lửa thêm 400%. (RIA Novostia)

* Xả súng đẫm máu ở trường học Áo: Thủ tướng Áo Christian Stocker ngày 10/6 tuyên bố vụ xả súng đẫm máu tại trường BORG Dreierschützengasse ở thành phố Graz, miền Đông Nam nước Áo, là “thảm kịch quốc gia” và gửi lời chia buồn tới gia đình các nạn nhân.

Vụ xả súng xảy ra tại trường BORG Dreierschützengasse vào khoảng 10h00 (giờ địa phương), khiến 10 người thiệt mạng, gồm cả nghi phạm, và nhiều nạn nhân khác bị thương gồm học sinh và giáo viên nhà trường. (Reuters)

* Tình trạng thất nghiệp đáng lo ngại tại Anh: Theo số liệu ngày 10/6 của Văn phòng thống kê quốc gia Anh (ONS), tỷ lệ thất nghiệp ở nước này đã tăng 4,6% trong 3 tháng tính đến cuối tháng 4 và là mức cao nhất kể từ tháng 7/2021.

Mức tăng này được ghi nhận sau khi chính sách tăng thuế doanh nghiệp của chính phủ Công đảng có hiệu lực, cũng như việc Mỹ áp thuế nhập khẩu 10% đối với hàng hóa từ Anh vào tháng 4. So với hồi đầu năm, tỷ lệ thất nghiệp tăng nhẹ từ 4,5%.

Giám đốc thống kê kinh tế của ONS, bà Liz McKeown, cho biết thị trường lao động tiếp tục suy yếu với số lượng người có việc làm giảm đáng kể. Nhiều doanh nghiệp đang trì hoãn tuyển dụng hoặc thay thế nhân sự do chi phí gia tăng và bất ổn kinh tế. (Sky News)

Trung Đông-châu Phi

* Israel ký loạt thỏa thuận quốc phòng với Qatar: Trang tin Walla ngày 10/6 đưa tin, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã phê duyệt một loạt thỏa thuận quốc phòng trị giá hàng triệu USD giữa các công ty quốc phòng hàng đầu của Israel và Qatar.

Các tập đoàn quốc phòng lớn của Israel gồm Elbit Systems, Rafael và Tập đoàn công nghiệp hàng không vũ trụ Israel (IAI) đều được chấp thuận để ký những hợp đồng lớn với quốc gia vùng Vịnh.

Cụ thể, Elbit đạt được các thỏa thuận với Qatar trị giá hơn 100 triệu USD. Rafael ký hợp đồng trị giá hàng chục triệu USD, trong khi các lãnh đạo của IAI đã đến Doha hơn 20 lần và tổ chức một cuộc họp kéo dài cả ngày với phái đoàn cấp cao của Qatar tại trụ sở chính của IAI ở Israel. (Walla)

* LHQ kêu gọi tuân thủ lệnh ngừng bắn ở Libya: Ngày 9/6, Phái bộ hỗ trợ LHQ tại Libya (UNSMIL) lên án hành vi vi phạm lệnh ngừng bắn tại thủ đô Tripoli, nơi nổ ra các cuộc đụng độ giữa các nhóm vũ trang đối địch trong dịp lễ al-Adha của người Hồi giáo.

UNSMIL kêu gọi tất cả các bên tôn trọng thỏa thuận ngừng bắn và kiềm chế các hành động có thể làm suy yếu lệnh ngừng bắn. Theo UNSMIL, xung đột xảy ra ở các khu vực thành thị, khiến khả năng thương vong của dân thường rất cao. Tất cả phe phái cần tránh hành động khiêu khích và tham gia đối thoại thông qua cơ chế ngừng bắn.

Libya vẫn bị chia rẽ sâu sắc kể từ sau cuộc chính biến năm 2011, dẫn đến việc lật đổ nhà lãnh đạo Muammar Gaddafi. Quốc gia Bắc Phi này rơi vào tình trạng chia rẽ quyền lực với hai chính phủ song song - bao gồm Chính phủ thống nhất quốc gia (GNU) được LHQ công nhận tại Tripoli và chính phủ ở miền Đông nhận được sự hậu thuẫn của Quân đội quốc gia Libya (LNA) do Tướng Khalifa Haftar đứng đầu. (UN News)

* Palestine nêu điều kiện chấm dứt xung đột: Tổng thống chính quyền Palestine (PA) Mahmoud Abbas tuyên bố phong trào Hồi giáo Hamas “phải giao nộp vũ khí” và kêu gọi triển khai lực lượng quốc tế để bảo vệ “người dân Palestine”.

Trong bức thư gửi ngày 9/6 tới Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman - những nhà đồng chủ trì hội nghị về giải pháp hai nhà nước Israel-Palestine trong tháng này, ông Abbas đã trình bày các bước chính để chấm dứt xung đột Gaza và đạt được hòa bình ở Trung Đông. Nhà lãnh đạo Palestine nêu rõ: “Hamas sẽ không còn quản lý Gaza và phải bàn giao toàn bộ vũ khí cũng như năng lực quân sự cho lực lượng an ninh Palestine". (Al Jazeera)

Châu Mỹ-Mỹ Latinh

* Colombia ráo riết điều tra âm mưu ám sát: Ngày 9/6, Tổng thống Colombia Gustavo Petro cho biết lực lượng bảo vệ thượng nghị sĩ đã bị cắt giảm một cách khó hiểu đúng vào ngày xảy ra vụ mưu sát nhằm vào chính trị gia Miguel Uribe.

Trong bài đăng trên mạng xã hội X, Tổng thống Petro nhấn mạnh: “Lực lượng bảo vệ của thượng nghị sĩ Uribe đã bị cắt giảm một cách lạ thường - từ 7 người xuống còn 3 người - đúng vào ngày xảy ra vụ mưu sát. Tôi đã chỉ đạo Hội đồng An ninh tiến hành cuộc điều tra toàn diện nhất về việc này”.

Ông Petro cũng cho biết bản thân cũng đang bị đe dọa từ các âm mưu ám sát do “lực lượng tân phát xít và phản dân chủ ở trong và ngoài nước” tiến hành. (RIA Novostia)

* Los Angeles tiếp tục đỏ lửa: Ngày 9/6, Lầu Năm Góc thông báo Tổng thống Mỹ Donald Trump đang điều thêm 2.000 binh sĩ Vệ binh quốc gia tới thành phố Los Angeles trong bối cảnh làn sóng biểu tình tiếp diễn.

Trước đó, Tổng thống Trump đã ra lệnh triển khai hơn 2.000 binh sĩ thuộc Vệ binh quốc gia và 700 lính thủy quân lục chiến tới thành phố Los Angeles, bang California nhằm bảo vệ nhân sự và tài sản liên bang trong bối cảnh các cuộc biểu tình tại đây tiếp tục leo thang căng thẳng. Hiện Los Angeles vẫn là điểm nóng biểu tình phản đối chính sách nhập cư của chính quyền Tổng thống Trump. (CNN)

* Triệt phá hơn 40 tấn ma túy ở Mexico: Ngày 9/6, Mexico thông báo thu giữ gần 42 tấn methamphetamine (ma túy đá), trị giá hơn 55 triệu USD, trong các cuộc đột kích vào các cơ sở sản xuất ma túy. Đây được xem là một trong những vụ lớn nhất từ trước đến nay, trong bối cảnh nước này đang phải chịu áp lực ngày càng tăng từ chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump nhằm đấu tranh chống nạn buôn bán ma túy.

Các cuộc thu giữ diễn ra sau khi lực lượng chức năng phát hiện 5 cơ sở điều chế ma túy bí mật tại bang Michoacán ở miền Tây nước này. Ước tính, lượng ma túy bị tịch thu tương đương 1,06 tỷ Peso (55,7 triệu USD). Ngoài ra, nhà chức trách còn thu giữ các thùng chứa khoảng 8.800 lít tiền chất hóa học và nhiều vật liệu khác phục vụ sản xuất ma túy. (Reuters)

Xuân Sơn