Tin thế giới 17/10: Thủ tướng Đức bị yêu cầu xin lỗi, IMF gợi ý hướng đi cho châu Á, vụ tịch thu tiền điện tử lớn nhất thế giới

Các đảng Xanh và Cánh tả đối lập của Đức ngày 16/10 kêu gọi Thủ tướng Friedrich Merz xin lỗi sau khi đưa ra một phát biểu gây tranh cãi liên quan vấn đề người di cư. (Nguồn: WELT TV)

Châu Á–Thái Bình Dương

* Thủ tướng Mông Cổ bị bãi nhiệm: Ngày 17/10, Thủ tướng Mông Cổ Gombojav Zandanshatar từ chức sau khi mất sự ủng hộ của Quốc hội, khép lại nhiệm kỳ chỉ kéo dài bốn tháng.

Ông Zandanshatar, 55 tuổi, trở thành Thủ tướng thứ 32 của Mông Cổ hồi tháng 6 sau khi người tiền nhiệm Luvsannamsrai Oyun-Erdene từ chức cũng do mất sự ủng hộ của Quốc hội.

Chính trường Mông Cổ những năm gần đây có biến động do phản ứng của công chúng trước nạn tham nhũng và tình hình kinh tế suy yếu. (THX)

* IMF gợi ý hướng đi cho châu Á: Trao đổi với báo giới ngày 16/10, ông Krishna Srinivasan, Giám đốc ban châu Á – Thái Bình Dương của Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) nhận định châu Á là khu vực phụ thuộc rất lớn vào thương mại quốc tế. Vì vậy, bất kỳ biến động nào trên thị trường toàn cầu đều sẽ ảnh hưởng mạnh khu vực này.

Ông Srinivasan nhấn mạnh, dù phải đối mặt nhiều thách thức như bất ổn thương mại, rủi ro nợ công và các yếu tố khác, khu vực châu Á vẫn còn nhiều cơ hội tích cực. Theo ông, khu vực này hoàn toàn có thể chuyển hướng mạnh mẽ hơn sang tăng trưởng dựa trên sức cầu nội địa.

Ông nêu bật lợi ích rõ rệt từ việc tăng cường hội nhập khu vực, khi GDP của toàn châu Á có thể tăng thêm tới 1,4% trong trung hạn. (Reuters)

* New Zealand tái trừng phạt Iran: Trong một tuyên bố ngày 17/10, Ngoại trưởng New Zealand Winston Peters cho biết Wellington sẽ tái áp đặt lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc (LHQ) với Iran. Đây là hậu quả của việc Tehran không tuân thủ các điều khoản trong Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA) năm 2015.

Hồi tháng 8, Wellington đã cáo buộc Iran chỉ đạo 2 vụ tấn công đốt phá bài Do Thái tại các thành phố Sydney và Melbourne, đồng thời cho Đại sứ Iran tại Australia thời hạn 7 ngày để rời khỏi quốc gia châu Đại Dương.

Bộ Ngoại giao New Zealand cho biết thêm, các biện pháp trừng phạt được tái áp đặt bao gồm "đóng băng" tài sản và cấm đi lại với những người bị trừng phạt, cấm nhập khẩu và xuất khẩu một số mặt hàng hạt nhân và quân sự, đồng thời yêu cầu người dân New Zealand cảnh giác trong các giao dịch với Iran. (RNZ)

* Cựu Thủ tướng Nhật Bản hưởng thọ 101 tuổi: Cựu Thủ tướng Nhật Bản Tomiichi Murayama qua đời ngày 17/10 tại quê nhà ở tỉnh Oita, hưởng thọ 101 tuổi.

Ông Murayama sinh năm 1924, giữ chức Thủ tướng Nhật Bản từ tháng 6/1994 - 1/1996. Ông trở thành nhà lãnh đạo đầu tiên của đảng Xã hội nhậm chức Thủ tướng.

Khi còn đương chức, ông Murayama đưa ra "Tuyên bố Murayama" nhân kỷ niệm 50 năm kết thúc Thế chiến hai và thông qua luật bồi thường cho nạn nhân sống sót sau 2 thảm họa hạt nhân ở Hiroshima và Nagasaki. (Kyodo)

Châu Âu

* Vụ tịch thu tiền điện tử lớn nhất thế giới: Ngày 16/10, chính phủ Anh đề xuất phương án đền bù cho các nạn nhân của vụ lừa đảo tiền số quy mô lớn xảy ra tại Trung Quốc. Với tổng giá trị tiền ảo bị thu giữ vào khoảng 4,9 tỷ Bảng (tương đương 6,6 tỷ USD), đây được coi là vụ tịch thu tiền điện tử lớn nhất thế giới tính đến hiện tại.

Theo thông tin từ sở cảnh sát London, hơn 128.000 nạn nhân đã "sập bẫy" lừa đảo của một đường dây rửa tiền hoạt động tại Trung Quốc trong giai đoạn 2014 – 2017.

Bà trùm của đường dây lừa đảo này là nữ doanh nhân người Trung Quốc, Zhimin Qian, còn được gọi là Yadi Zhang. Đối tượng này đã chuyển toàn bộ số tiền chiếm đoạt được sang tài khoản bitcoin trước khi bỏ trốn khỏi Trung Quốc bằng giấy tờ giả mạo. (Sky News)

* EU nâng cao năng lực sản xuất vũ khí: Ngày 16/10, Liên minh châu Âu (EU) đạt thỏa thuận về Chương trình phát triển ngành công nghiệp quốc phòng (EDIP) với ngân sách ban đầu 1,5 tỷ Euro (tương đương 1,8 tỷ USD) cho giai đoạn 2025-2027. Đây được xem là bước tiến quan trọng nhằm nâng cao năng lực sản xuất vũ khí, củng cố chuỗi cung ứng và giảm phụ thuộc vào nguồn cung bên ngoài khối.

Chương trình này không chỉ hướng tới tăng cường khả năng quốc phòng của khối mà còn đặc biệt chú trọng thúc đẩy hợp tác công nghiệp quốc phòng với Ukraine.

Quá trình đàm phán EDIP gặp nhiều khó khăn xoay quanh việc có nên ưu tiên sử dụng trang thiết bị quân sự sản xuất trong châu Âu hay không. Một số quốc gia thành viên muốn mở rộng chương trình để tài trợ mua sắm từ bên ngoài khối, đặc biệt là từ Mỹ. (Euronews)

* Thủ tướng Đức bị yêu cầu xin lỗi: Các đảng Xanh và Cánh tả đối lập của Đức ngày 16/10 kêu gọi Thủ tướng Friedrich Merz xin lỗi sau khi đưa ra một phát biểu gây tranh cãi liên quan vấn đề người di cư.

Trong chuyến thăm tới bang Brandenburg, thủ phủ Potsdam ngày 14/10, ông Merz nhận định: "Chính phủ của ông đang sửa chữa những sai lầm trong chính sách di cư trước đây và giảm 60% số lượng người nhập cư so với cùng kỳ năm trước... Chúng ta vẫn còn vấn đề này trong cảnh quan đô thị, và đó là lý do tại sao Bộ trưởng Nội vụ đang nỗ lực thực hiện các cuộc trục xuất quy mô lớn".

Đồng lãnh đạo đảng Xanh Felix Banaszak cho rằng phát ngôn này "gửi đi một tín hiệu tai hại", thể hiện sự thiếu tôn trọng, phân biệt đối xử và gây chia rẽ xã hội. (DW)

Trung Đông–châu Phi

* Hamas cáo buộc Israel vi phạm lệnh ngừng bắn:Ngày 16/10, Hamas cáo buộc Israel vi phạm lệnh ngừng bắn khi sát hại ít nhất 24 người trong các vụ nổ súng kể từ ngày 10/10.

Phong trào này cáo buộc Tel Aviv đang cản trở các nỗ lực thu hồi thi thể tại Dải Gaza, làm ảnh hưởng tiến độ trao trả theo thỏa thuận đề ra. Hamas nhấn mạnh mọi sự chậm trễ trong việc bàn giao hoàn toàn là trách nhiệm của chính phủ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.

Tel Aviv chưa phản hồi ngay lập tức về cáo buộc vi phạm ngừng bắn. Trước đó, phía Israel thông báo một số người Palestine đã phớt lờ cảnh báo không được tiếp cận các vị trí ngừng bắn của Israel, buộc binh lính nổ súng để chặn đứng mối đe dọa. (Al Jazeera)

* Gần 14 triệu người đói nghèo khẩn cấp:Ngày 16/10, Chương trình lương thực thế giới (WFP) cảnh báo gần 14 triệu người tại nhiều quốc gia bất ổn như Afghanistan, CHDC Congo, Haiti, Somalia, Nam Sudan và Sudan đang đứng trước nguy cơ đói nghèo nghiêm trọng do viện trợ nhân đạo toàn cầu bị cắt giảm mạnh.

WFP cho biết khoản cắt giảm ngân sách nghiêm trọng nhất đến từ Mỹ - nhà tài trợ lớn nhất của cơ quan này. Dưới thời Tổng thống Donald Trump, Washington đã cắt giảm sâu ngân sách dành cho viện trợ nước ngoài.

WFP dự kiến chỉ nhận được khoảng 6,4 tỷ USD trong năm 2025, giảm 40% so với ngân sách 10 tỷ USD của năm 2024. Nếu không được bổ sung ngân sách, khoảng 13,7 triệu người có thể chuyển từ mức "khủng hoảng" sang mức "khẩn cấp" trong thang đo đói nghèo quốc tế gồm 5 cấp độ. (Reuters)

* Madagascar có tân Tổng thống: Đại tá Michael Randrianirina ngày 17/10 tuyên thệ nhậm chức Tổng thống Madagascar, chỉ vài ngày sau cuộc binh biến khiến cựu Tổng thống Andry Rajoelina rời khỏi đất nước.

Tại Tòa án Hiến pháp ở thủ đô Antananarivo, ông Randrianirina đọc lời tuyên thệ nhậm chức: "Ngày hôm nay đánh dấu bước ngoặt lịch sử đối với đất nước chúng ta. Với lòng nhiệt huyết của nhân dân, khát vọng thay đổi và tình yêu sâu sắc dành cho Tổ quốc, chúng ta hân hoan mở ra một chương mới trong lịch sử quốc gia".

Ông phát biểu: "Tất cả các lực lượng chủ chốt của quốc gia sẽ cùng nhau xây dựng một bản Hiến pháp tốt đẹp và thống nhất về các luật bầu cử mới cho việc tổ chức tổng tuyển cử và trưng cầu dân ý", đồng thời cảm ơn giới trẻ vì đã dẫn đầu phong trào biểu tình lật đổ chính quyền cũ. (AFP)

Châu Mỹ

* Brazil kêu gọi Mỹ đảo ngược thuế quan: Ngày 16/10, Bộ trưởng Ngoại giao Brazil kêu gọi Mỹ đảo ngược biện pháp thuế quan sau khi các quan chức hai nước thông báo kết quả đàm phán về thương mại và các vấn đề song phương.

Ông Vieira đã có cuộc gặp với người đồng cấp Mỹ Marco Rubio và Đại diện thương mại Mỹ Jamieson Greer tại Washington. Quan chức hai bên đã có cuộc thảo luận rất tích cực và đang tìm cách thiết lập một lộ trình hướng tới tương lai. Trao đổi với các phóng viên, ông Vieira cho biết cuộc họp "rất hiệu quả", đồng thời nhấn mạnh cần đảo ngược các biện pháp mà Washington áp dụng kể từ tháng 7.

Từ ngày 7/8, Mỹ đã áp thuế 50% với phần lớn hàng hóa Brazil, được cho là nhằm trả đũa phán quyết của Tòa án tối cao Brazil tuyên phạt cựu Tổng thống cực hữu Jair Bolsonaro 27 năm tù vì tội âm mưu đảo chính. (Reuters)

* Gần 20 bang kiện Tổng thống Trump: Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang đối mặt đơn kiện của gần 20 bang. Trong đó họ phản đối Washington đột ngột quyết định hủy bỏ một chương trình tài trợ 7 tỷ USD nhằm giúp đỡ các gia đình thu nhập thấp tiếp cận với năng lượng Mặt trời.

Chương trình bị hủy bỏ là "Solar for All" (Năng lượng Mặt trời cho mọi nhà), do Cơ quan bảo vệ môi trường (EPA) quản lý. Người đứng đầu Bộ Tư pháp bang California Rob Bonta thông báo đã khởi xướng hai vụ kiện vào ngày 16/10, yêu cầu bồi thường thiệt hại về mặt tài chính và kêu gọi khôi phục lại chương trình.

Theo người đứng đầu Bộ Tư pháp bang Arizona Kris Mayes, quyết định này sẽ ảnh hưởng 900.000 hộ gia đình thu nhập thấp trên cả nước. 11.000 hộ gia đình ở bang này sẽ phải trả thêm 20% hóa đơn điện sau khi bang này mất khoản tài trợ 156 triệu USD. (CNN)

* Tòa phúc thẩm Mỹ chặn quyết định triển khai vệ binh quốc gia: Tòa phúc thẩm liên bang Mỹ ra phán quyết quan trọng ngày 16/10, bác bỏ yêu cầu của chính quyền Tổng thống Trump về việc tạm dừng lệnh cấm triển khai lực lượng vệ binh quốc gia tại bang Illinois.

Hội đồng gồm ba thẩm phán thuộc Tòa phúc thẩm liên bang khu vực 7 tuyên bố, chính quyền Washington "chưa chứng minh được khả năng thắng kiện" trong lập luận về tính cần thiết của việc triển khai hàng trăm binh sĩ vệ binh quốc gia tại Illinois.

Cuối tháng 9, ông Trump đã ra chỉ đạo triển khai lực lượng vệ binh quốc gia tại Illinois với lý do chống tội phạm và bảo vệ an toàn cho các cơ sở của Cơ quan thực thi di trú và hải quan Mỹ (ICE). Tuy nhiên, động thái này gặp phải phản đối mạnh mẽ từ các cơ quan tư pháp địa phương. (Fox News)

Xuân Sơn