Tin thế giới 2/6: Thủ tướng Anh công bố tham vọng quân sự, ghế tổng thống Ba Lan có chủ, Campuchia tổ chức cuộc họp lịch sử

Tổng thống đắc cử Ba Lan Karol Nawrocki là người theo đường lối dân tộc chủ nghĩa, từng chỉ trích kế hoạch gia nhập NATO và Liên minh châu Âu (EU) của Kiev. (Nguồn: Visegrad Insight)

Châu Âu

* Thủ tướng Anh Keir Starmer muốn nước này trở thành quốc gia đổi mới quân sự nhanh nhất trong Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), khi ông đưa ra phát biểu về bản đánh giá phòng thủ chiến lược quốc phòng mới của London ngày 2/6.

Ông mô tả tài liệu này là “một bản thiết kế nhằm giúp nước Anh an toàn và mạnh mẽ hơn – một quốc gia sẵn sàng chiến đấu, được trang bị máy bay ném bom, với các liên minh vững chắc nhất và năng lực tiên tiến nhất, sẵn sàng cho nhiều thập kỷ tới”.

Theo Thủ tướng Anh, chính phủ sẽ thực hiện ba thay đổi căn bản trong chính sách quốc phòng, bao gồm mục tiêu trung tâm là chuyển lực lượng vũ trang sang trạng thái sẵn sàng chiến đấu, mọi chính sách quốc phòng của chính phủ nhằm củng cố sức mạnh cho NATO và thúc đẩy đổi mới quân sự “với tốc độ thời chiến”.(The Guardian)

* Cuộc bầu cử tổng thống Ba Lan vòng 2, diễn ra ngày 1/6, đã tìm ra người chiến thắng là nhà sử họcKarol Nawrocki,ứng cử viên phe đối lập theo đường lối chủ nghĩa dân tộc với 50,89% số phiếu ủng hộ. Đối thủ của ông là Thị trưởng Warsaw theo đường lối tự do Rafal Trzaskowski, một đồng minh của chính phủ do Thủ tướng Donald Tusk lãnh đạo, giành được 49,11% phiếu bầu.

Nhiều lãnh đạo châu Âu đã gửi lời chúc mừng và hy vọng hợp tác với Tổng thống đắc cử Ba Lan. Đáng chú ý, Tổng thống Ukraine cũng gửi lời chúc mừng, bất chấp những chỉ trích của nhà sử học này đối với kế hoạch gia nhập NATO và Liên minh châu Âu (EU) của Kiev.

Trong bài đăng trên mạng xã hội, Tổng thống Zelensky khẳng định: “Tôi mong muốn tiếp tục hợp tác hiệu quả với Ba Lan và cá nhân Tổng thống đắc cử Nawrocki. Bằng cách củng cố cho nhau, chúng ta mang lại sức mạnh lớn hơn cho châu Âu trong cạnh tranh toàn cầu và đưa mục tiêu có được nền hòa bình thực sự và lâu dài đến gần hơn”. (AFP)

* Nga-Ukraine tiến hành các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) quy mô lớn trong đêm 1/6 vào lãnh thổ của nhau, trước thềm cuộc đàm phán trực tiếp giữa hai nước tại Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) trong ngày 2/6.

Theo Bộ Quốc phòng Nga, các đơn vị phòng không của nước này đã “chặn và phá hủy” 162 UAV của Ukraine, phần lớn ở khu vực giáp biên giới hai nước, trong khi Kiev cho biết, Moscow đã tấn công lãnh thổ của quốc gia Đông Âu bằng 80 UAV và 4 tên lửa trong đêm, trúng 12 mục tiêu.

Liên quan hòa đàm Nga-Ukraine, tối 1/6, Moscow cho biết đã nhận đượcdự thảo biên bản ghi nhớ của Ukraine về một thỏa thuận hòa bình. (The Guardian)

Châu Á-Thái Bình Dương

* Campuchia lần đầu tiên tiến hành cuộc họp chung giữa Quốc hội và Thượng viện trong lịch sử lập pháp của nước này, dự kiến diễn ra trong 2 ngày (từ ngày 2-3/6) do Chủ tịch Thượng viện Campuchia Samdech Techo Hun Sen chủ trì.

Theo chương trình dự kiến, các chủ đề thảo luận tại kỳ họp lần này xoay quanh hệ thống an sinh xã hội, nền kinh tế phi chính thức và nông nghiệp, những chương trình hành động ưu tiên của Chính phủ Hoàng gia Campuchia nhiệm kỳ thứ 7 nhằm cải thiện đời sống người dân. (AKP)

* Tranh chấp biên giới giữa quân đội Thái Lan và Campuchia ở gần Chong Bok, tỉnh Ubon Ratchathani, đã dịu xuống, với việc cả hai bên cam kết tránh đối đầu trong khi chờ đợi các cuộc đàm phán của Ủy ban Biên giới chung (JBC) dự kiến diễn ra trong tuần này, theo lời Bộ trưởng Quốc phòng Thái Lan Phumtham Wechayachai ngày 1/6.

Trong khi đó, tại phiên họp chung của Thượng viện và Quốc hội Campuchia sáng 2/6, hai cơ quan lập pháp đã nhất trí thông qua quyết định của chính phủ Campuchia đưa vấn đề tranh chấp biên giới với Thái Lan ra Tòa án Công lý quốc tế (ICJ). (AKP, National Thailand)

* Ấn Độ và Pakistan đưa ra các cảnh báo tại Đối thoại Shangri-La 2025 (Singapore) với những lập trường đối lập trong bối cảnh đối đầu vũ trang sau vụ tấn công du khách ở Pahalgam hồi tháng 4, khiến 26 người thiệt mạng.

Tướng Anil Chauhan - Tổng Tham mưu trưởng Các lực lượng vũ trang Ấn Độ tuyên bố, New Delhi đã xác lập “ranh giới đỏ mới” đối với chủ nghĩa khủng bố khi khẳng định: “Chúng tôi không còn khoan nhượng với khủng bố. Đây là lời cảnh báo rõ ràng”.

Về phía Pakistan, Tướng Sahir Shamshad Mirza - Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân phủ nhận mọi dính líu đến vụ tấn công và cảnh báo hậu quả nghiêm trọng nếu xung đột tiếp tục leo thang, khi "các thành phố có thể trở thành mục tiêu, vượt ngoài khả năng kiểm soát của cộng đồng quốc tế”.

Tuy vậy, hai bên đều bác bỏ khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân. (India Today)

* Trung Quốc bắt đầu thử nghiệm chính sách đơn phương cấp quyền nhập cảnh không cần thị thực cho công dân của 5 quốc gia gồm Brazil, Argentina, Chile, Peru và Uruguay từ ngày 1/6. Đây là lần đầu tiên Trung Quốc mở rộng quyền miễn thị thực cho các quốc gia ở khu vực Mỹ Latinh và Caribbean.

Chính sách này, có hiệu lực đến hết ngày 31/5/2026. Theo đó, công dân mang hộ chiếu phổ thông từ 5 quốc gia trên có thể nhập cảnh vào Trung Quốc mà không cần thị thực, với thời gian lưu trú tối đa 30 ngày cho các mục đích như kinh doanh, du lịch, thăm thân, giao lưu văn hóa và quá cảnh.

Với sự mở rộng lần này, Trung Quốc hiện đang đơn phương miễn thị thực cho công dân của 43 quốc gia. (THX)

* Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Australia Richard Marles sẽ đến Nam Á và Đông Nam Á từ ngày 2-5/6 để tham dự các cuộc họp cấp cao, nêu rõ Canberra coi trọng mối quan hệ với các nước láng giềng ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

Ông Marles sẽ gặp gỡ các nhà lãnh đạo và đối tác tại Maldives, Sri Lanka, Ấn Độ và Indonesia như một phần trong cam kết của Chính phủ Australia nhằm tăng cường quan hệ đối tác ngoại giao và quốc phòng tại Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. (SBS Australia)

Trung Đông-châu Phi

* Chỉ huy Khalil Abd al-Nasser Muhammad Khatib, lãnh đạo tiểu đoàn Al Mawasi của Hamas ở miền Trung Gaza, thiệt mạng trong một cuộc không kích thực hiện hôm 31/5, theo tuyên bố của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF).

IDF cáo buộc chỉ huy Muhammad Khatib chịu trách nhiệm về cuộc tấn công khiến 21 binh sĩ Israel thiệt mạng tại khu vực Al Mawasi ở miền trung Gaza vào tháng 1/2024 và cũng chỉ huy các cuộc tấn công khác nhằm vào IDF. Lực lượng Hamas vẫn chưa đưa ra phản hồi về tuyên bố của IDF. (Times of Israel)

* Bộ trưởng Quốc phòng Israel Katz chỉ đạo IDF tiếp tục các hoạt động quân sự tại Dải Gaza, bất chấp bất kỳ cuộc đàm phán nào đang diễn ra.

Trong khi đó, phía Hamas bày tỏ sẵn sàng bắt đầu tham gia đàm phán gián tiếp với Israel để giải quyết các bất đồng nhằm đạt một thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza.

Phong trào Hamas cho biết, mục tiêu của các cuộc đàm phán là đạt được thỏa thuận "bảo đảm cứu trợ cho người dân của chúng tôi và chấm dứt thảm họa nhân đạo, cuối cùng dẫn đến lệnh ngừng bắn vĩnh viễn và rút quân hoàn toàn". (Jerusalem Post)

* Iran hối thúc Mỹ đưa ra bảo đảm chính thức về dỡ bỏ trừng phạt nhưng đến nay "phía Washington vẫn chưa muốn làm rõ vấn đề này”, theo lời người phát ngôn Bộ Ngoại giao nước Cộng hòa Hồi giáo Esmaeil Baqaei ngày 2/6.

Iran sẽ xem xét xem liệu có những thay đổi nào trong lập trường của Mỹ về các biện pháp trừng phạt hay không cũng như cần hiểu rõ cách thức của Washington trong vấn đề này để đảm bảo không tái diễn các hành động trước đây.

Trong khi đó, nhật báo Wall Street Journal của Mỹ dẫn nguồn thạo tin cho biết Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt đã gửi chỉ thị tới Bộ Ngoại giao, Bộ Tài chính và Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ yêu cầu tạm dừng mọi hoạt động trừng phạt mới đối với Iran. (Reuters)

Châu Mỹ

* Chủ tịch Quốc hội Iran Mohammad Baqer Qalibaf thăm Venezuela từ ngày 1/6 nhằm “tăng cường quan hệ hợp tác” giữa hai nước. Ngoại trưởng Venezuela Yván Gil đã đón ông Qalibaf tại sân bay quốc tế Simón Bolívar.

Đài Truyền hình quốc gia Venezuela nhấn mạnh rằng, nước này và Iran đã xây dựng “liên minh chiến lược”, đặc biệt kể từ thời cố Tổng thống Hugo Chávez (1999-2013). Mối quan hệ song phương ngày càng được củng cố thông qua các thỏa thuận hợp tác trên nhiều lĩnh vực. (Tehran Times)

* Mỹ yêu cầu Australia tăng chi tiêu quốc phòng lên 3,5% GDP trong cuộc họp giữa Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth với người đồng cấp Australia Richard Marles ngày 1/6.

Tuyên bố của Lầu Năm Góc cho biết, các bộ trưởng quốc phòng cũng thảo luận về các vấn đề an ninh, bao gồm tăng tốc năng lực quốc phòng của Mỹ tại Australia, thúc đẩy hợp tác cơ sở công nghiệp quốc phòng và tạo ra khả năng phục hồi chuỗi cung ứng. (Reuters)

* Tấn công khiến 8 người bị thương tại trung tâm thương mại Pearl Street, thành phố Boulder, bang Colorado ngày 1/6. Một nghi phạm đã bị bắt sau khi cảnh sát nhận được tin báo về một đối tượng mang theo vũ khí và đang “phóng hỏa đốt người”.

Cảnh sát trưởng Boulder Stephen Redfearn nhấn mạnh rằng thông tin còn “rất sơ bộ” và chưa thể xác định danh tính nghi phạm vì người này đã được đưa đến bệnh viện.

Giám đốc Cục Điều tra liên bang Mỹ (FBI) mô tả là một hành động "khủng bố có chủ đích" và cho biết, các đặc vụ đang có mặt tại hiện trường. Tuy nhiên, cảnh sát trưởng Redfearn cho rằng còn quá sớm để suy đoán về động cơ. (The Guardian)

Hoàng Hà