Tin thế giới ngày 14/3: EU 'bơm' tiếp 40 tỷ euro cho Kiev, Hạ viện Mỹ muốn cấm sinh viên Trung Quốc, Nga đáp trả gói trừng phạt thứ 16 của EU

Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Mã Triều Húc (giữa) tiếp đón Thứ trưởng Ngoại giao Iran Kazem Gharibabadi (trái) và Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov tại Bắc Kinh, ngày 14/3. (Nguồn: CCTV)

Báo Thế giới & Việt Nam điểm một số tin quốc tế nổi bật trong ngày.

Châu Á – Thái Bình Dương

*Trung Quốc tuần tra quanh quần đảo tranh chấp với Nhật Bản: Một đội tàu của lực lượng Hải cảnh Trung Quốc ngày 14/3 đã tiến hành tuần tra trên vùng biển xung quanh của quần đảo Senkaku/Điếu Ngư.

Trong một tuyên bố, Hải cảnh Trung Quốc cho biết đợt tuần tra trên nhằm bảo vệ các quyền và lợi ích của Trung Quốc phù hợp với luật pháp.

Tuyên bố trên được đưa ra trong bối cảnh mối quan hệ giữa Nhật Bản và Trung Quốc thường xuyên tiềm ẩn nhiều căng thẳng liên quan đến tuyên bố chủ quyền đối với các hòn đảo nhỏ thuộc Senkaku, quần đảo do Tokyo đang kiểm soát, trong khi Bắc Kinh cũng tuyên bố chủ quyền và gọi là Điếu Ngư. (THX)

*Hàn Quốc và Mỹ tiến hành diễn tập tác chiến đặc biệt chung: Quân đội Hàn Quốc ngày 14/3 cho biết, binh sĩ nước này và Mỹ đã tiến hành các cuộc diễn tập tác chiến đặc biệt chung trong tuần này như là một phần của cuộc tập trận lớn của liên quân Hàn - Mỹ.

Khoảng 250 binh sĩ Mỹ đã tham gia các cuộc diễn tập trên, vốn kéo dài 4 ngày kể từ hôm 10/3 tại Trường tác chiến đặc biệt ở Gwangju, cách Seoul 27 km về phía Đông Nam. Theo Lục quân Mỹ, các cuộc diễn tập đã huy động 16 trực thăng của hai bên, bao gồm các loại Chinook và Black Hawk, tập trung huấn luyện lực lượng thực hiện các nhiệm vụ trinh sát và tấn công đặc biệt ban đêm.

Triều Tiên từ lâu đã chỉ trích các cuộc tập trận chung của Mỹ và Hàn Quốc, trong khi Mỹ và Hàn Quốc khẳng định các cuộc tập trận của họ chỉ mang tính chất phòng thủ. (Yonhap)

*Trung Quốc, Iran, Nga đàm phán hạt nhân: Theo đài truyền hình nhà nước CCTV của Trung Quốc, ngày 14/3, các nhà ngoại giao cấp cao từ Iran, Nga và Trung Quốc đã nhóm họp tại Bắc Kinh để tiến hành các cuộc đàm phán về vấn đề hạt nhân của Tehran, sự kiện diễn ra chỉ vài ngày sau khi Iran bác bỏ các đề nghị của Mỹ liên quan đến việc nối lại đối thoại về chương trình hạt nhân.

Năm 2015, Iran đã ký thỏa thuận với Mỹ, Nga, Trung Quốc, Anh, Pháp và Đức, đồng ý hạn chế chương trình hạt nhân để đổi lấy việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt quốc tế. Tuy nhiên, năm 2018, Tổng thống Mỹ Donald Trump, trong năm đầu tiên tại Nhà Trắng, đã rút Mỹ khỏi thỏa thuận này.

Tuần trước, Tổng thống Trump cho biết đã gửi thư cho giới lãnh đạo của Tehran đề nghị đàm phán với Iran. Tuy nhiên, Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian tuyên bố sẽ không đàm phán với Mỹ khi bị "đe dọa" và Iran sẽ không khoanh tay trước "mệnh lệnh" của Mỹ. (Al Jazeera)

*Triều Tiên chỉ trích Nhật Bản hợp tác an ninh với Hàn Quốc và Mỹ: Triều Tiên ngày 14/3 đã lên án đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền ở Nhật Bản thúc đẩy sửa đổi hiến pháp từ bỏ chiến tranh, đồng thời cáo buộc Tokyo tìm kiếm hợp tác an ninh với Hàn Quốc và Mỹ.

Hãng thông tấn Trung ương Triều Tiên (KCNA) đưa ra chỉ trích trên trong bài bình luận sau khi LDP công bố tầm nhìn mới cho đất nước, bao gồm cả việc sửa đổi hiến pháp, trong đại hội thường niên của đảng này hôm 9/3.

Hiến pháp Nhật Bản được ban hành năm 1947 sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, tuyên bố từ bỏ chiến tranh và cấm sử dụng vũ lực để giải quyết các tranh chấp quốc tế. Theo đó, KCNA lên án cuộc tập trận không quân chung vào tháng 1 của Hàn Quốc, Mỹ và Nhật Bản trên bán đảo, cũng như một cuộc tập trận chung khác dự kiến diễn ra vào cuối tháng này. (Yonhap)

Châu Âu

*G7 thống nhất quan điểm về nhiều vấn đề an ninh nổi cộm: Ngoại trưởng Nhóm 7 nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7) ngày 14/3 đã bày tỏ lập trường quan ngại nghiêm trọng về tình hình ở Biển Đông và Biển Hoa Đông.

Bên cạnh đó, nhóm G7 nhấn mạnh sự cần thiết của các "thỏa thuận an ninh" mạnh mẽ để đảm bảo ngừng bắn giữa Ukraine và Nga, đồng thời cảnh báo Moscow sẽ phải đối mặt với các biện trừng phạt mới nếu không đồng ý ngừng bắn.

Về xung đột Israel-Palestine, các ngoại trưởng G7 không đề cập đến giải pháp hai nhà nước trong dự thảo tuyên bố cuối cùng, thay vào đó nhấn mạnh tính cấp thiết của "viễn cảnh chính trị cho nhân dân Palestine" và tái khẳng định ủng hộ việc nối lại viện trợ nhân đạo không bị cản trở tới Gaza cũng như ngừng bắn vĩnh viễn. (Reuters)

*EU đề xuất gói 40 tỷ euro viện trợ quân sự cho Ukraine: Theo một tài liệu thảo luận mà Reuters tiếp cận được, cơ quan ngoại giao của Liên minh châu Âu (EU) đề xuất các nước thành viên cung cấp gói viện trợ quân sự lên tới 40 tỷ euro (43,35 tỷ USD) cho Ukraine trong năm nay.

Tài liệu này, vốn là phiên bản cập nhật của một đề xuất trước đó, cũng nêu rõ mỗi quốc gia EU tham gia vào nỗ lực này cần đóng góp "phù hợp với tiềm lực kinh tế của mình". (Reuters)

*Nga đáp trả gói trừng phạt thứ 16 của EU: Thông báo của Bộ Ngoại giao Nga ngày 13/3 cho hay Moscow đã mở rộng lệnh cấm nhập cảnh đối với các đại diện của Liên minh châu Âu (EU) và các quốc gia thành viên để đáp trả gói trừng phạt mới nhất của khối này.

Theo Bộ Ngoại giao Nga, lệnh cấm nhập cảnh mở rộng này áp dụng đối với các đại diện của các chính phủ EU và các tổ chức thương mại, cơ quan an ninh và công dân tham gia viện trợ quân sự cho Ukraine và lệnh trừng phạt đối với Nga.

Trước đó, ngày 24/2, Hội đồng châu Âu đã thông qua gói trừng phạt thứ 16 chống Nga, nhắm vào nhiều lĩnh vực bao gồm năng lượng, thương mại, giao thông vận tải, cơ sở hạ tầng và tài chính. (AFP)

*Phần Lan kết án chung thân công dân Nga: Tòa án Helsinki (Phần Lan) ngày 14/3 đã kết án chung thân 1 nam công dân Nga vì tội ác chiến tranh.

Theo phán quyết, Voislav Torden, 38 tuổi, còn có tên khác là Jan Petrovsky, phải chịu trách nhiệm về 4 trong số 5 cáo buộc vi phạm tội ác chiến tranh ở Ukraine hồi năm 2014.

Về phần mình, Torden liên tục phủ nhận mọi cáo buộc và khẳng định bản thân không liên quan đến các vụ việc nêu trên và không giữ vai trò lãnh đạo. Torden bị bắt tại sân bay Helsinki-Vantaa hồi mùa Hè năm 2023 khi đang tìm cách đến Pháp dưới một tên giả khác và bị giam giữ tại Phần Lan. (AFP)

*Ukraine xúc tiến lập nhóm xây dựng cơ chế giám sát ngừng bắn: Ngoại trưởng Ukraine Andrii Sybiha ngày 14/3 cho biết nước này đã bắt đầu thành lập nhóm xây dựng các phương thức giám sát bất kỳ lệnh ngừng bắn tiềm năng nào.

Phát biểu với báo giới, Ngoại trưởng Sybiha nêu rõ: “Chúng tôi đã bắt đầu thành lập một nhóm toàn quốc phụ trách công tác xây dựng các quy trình thích hợp để giám sát hiệu quả lệnh ngừng bắn tiềm năng”. (Reuters)

*EU gia hạn trừng phạt Nga: Các nhà ngoại giao Liên minh châu Âu (EU) ngày 14/3 xác nhận các phái viên của khối này đã nhất trí gia hạn lệnh trừng phạt đối với những cá nhân và tổ chức của Nga.

Đáng chú ý, mặc dù EU đưa 3 người đã qua đời ra khỏi danh sách trừng phạt, song vẫn tiếp tục liệt tỷ phú Nga Mikhail Fridman trong "danh sách đen", bất chấp sức ép từ phía Hungary. (Reuters)

*Hy Lạp cải tổ nội các: Thủ tướng Hy Lạp Kyriakos Mitsotakis ngày 14/3 đã bổ nhiệm các Bộ trưởng Tài chính và Giao thông mới trong đợt cải tổ nội các nhằm tăng cường sự ủng hộ sau những cuộc biểu tình quy mô lớn liên quan tới thảm họa đường sắt năm 2023.

Theo đó, ông Kyriakos Pierrakakis được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Tài chính, thay thế ông Kostis Hatzidakis - quan chức sẽ đảm nhận vị trí Phó Thủ tướng. Trong khi đó, ông Christos Dimas được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Giao thông, còn ông Konstantinos Kyranakakis, 37 tuổi, làm Thứ trưởng Bộ Giao thông chịu trách nhiệm giám sát cải cách ngành đường sắt Hy Lạp.

Đợt cải tổ này diễn ra vài tuần sau khi hàng trăm nghìn người xuống đường đòi công lý cho thảm họa đường sắt tồi tệ nhất trong lịch sử Hy Lạp, khiến 57 người thiệt mạng, phần lớn trong đó là sinh viên. (AFP)

Trung Đông – châu Phi

*Nga bảo vệ quyền phát triển năng lượng hạt nhân dân sự của Iran: Điện Kremlin ngày 14/3 tuyên bố các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với Iran liên quan tới chương trình hạt nhân của nước này là phi pháp và cần được dỡ bỏ.

Tuyên bố trên được đưa ra khi Trung Quốc tổ chức cuộc họp với Iran và Nga, trong đó, Bắc Kinh và Moscow ủng hộ Tehran sau khi Mỹ yêu cầu đàm phán hạt nhân với Iran. Các nhà ngoại giao cấp cao của Trung Quốc và Nga cho rằng đối thoại chỉ nên được nối lại dựa trên “tinh thần tôn trọng lẫn nhau”.

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nhấn mạnh Iran chưa bao giờ bày tỏ ý định phát triển vũ khí hạt nhân, nhưng nước Cộng hòa Hồi giáo hoàn toàn có quyền phát triển chương trình năng lượng hạt nhân dân sự, và Moscow đang hỗ trợ Tehran trong quá trình này. (Reuters)

*LHQ kêu gọi Syria “chuyển tiếp thực sự”: Đặc phái viên Liên hợp quốc (LHQ) về Syria Geir Pedersen ngày 14/3 cho rằng đã đến lúc cần có một “chính phủ chuyển tiếp thực sự, đáng tin cậy và đa đại diện” tại Syria sau khi ghi nhận tuyên bố hiến pháp tạm thời do chính quyền lâm thời ban hành.

Trước đó, hôm 13/3, Tổng thống lâm thời Syria Ahmad al-Sharaa đã ký ban hành bản hiến pháp tạm thời, đặt đất nước dưới quyền lãnh đạo của người Hồi giáo trong giai đoạn chuyển tiếp kéo dài 5 năm. Hiến pháp tạm thời của Syria đảm bảo “quyền được giáo dục và tham gia lao động của phụ nữ, đảm bảo các quyền chính trị” và quy định về “tự do quan điểm, biểu đạt, truyền thông, xuất bản và báo chí”. (Reuters)

*Trung Quốc đề xuất 5 điểm giải quyết vấn đề hạt nhân Iran: Trong cuộc gặp Thứ trưởng Ngoại giao Nga Ryabkov Sergey Alexeevich và Thứ trưởng Ngoại giao Iran Kazem Gharibabadi tại Bắc Kinh ngày 14/3, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã đề xuất 5 điểm để giải quyết thỏa đáng vấn đề hạt nhân của Tehran.

Theo Ngoại trưởng Trung Quốc, Bắc Kinh cam kết cân bằng giữa quyền lợi và trách nhiệm, đồng thời có cách tiếp cận toàn diện đối với mục tiêu không phổ biến vũ khí hạt nhân và sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình. Ngoài ra, Trung Quốc kiên định duy trì khuôn khổ Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA) làm cơ sở cho đồng thuận mới. (THX)

*Saudi Arabia ủng hộ "mọi sáng kiến" chấm dứt chiến tranh Ukraine: Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman ngày 14/3 khẳng định với Tổng thống Nga Vladimir Putin rằng nước này ủng hộ "mọi sáng kiến" nhằm chấm dứt xung đột ở Ukraine, sau khi các cuộc đàm phán Mỹ-Ukraine tại Jeddah đề xuất ngừng bắn 30 ngày.

Theo thông báo của Bộ Ngoại giao Saudi Arabia ngày 14/3, trong cuộc điện đàm với Tổng thống Putin, Thái tử Mohammed bin Salman đã tái khẳng định "cam kết tạo điều kiện cho đối thoại và ủng hộ mọi sáng kiến nhằm đạt được giải pháp chính trị". (AFP)

Châu Mỹ - Mỹ Latinh

*Mỹ đóng băng ngân sách cho đài RFA: Tờ Politico ngày 13/3 dẫn các nguồn tin giấu tên cho biết Cơ quan hiệu quả chính phủ (DOGE) do tỷ phú Elon Musk đứng đầu vừa đóng băng ngân sách dành cho hệ thống đài phát thanh Châu Á tự do (RFA) và các cơ quan truyền thông khác của Cơ quan truyền thông chính phủ Mỹ (AGM) trong 30 ngày, thậm chí có thể vĩnh viễn cắt các khoản ngân sách này.

RFA là cơ quan truyền thông được chính phủ Mỹ tài trợ, phát thanh bằng nhiều ngôn ngữ phục vụ thính giả sống ở nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ ở châu Á, như Trung Quốc, Triều Tiên, Campuchia, Lào, Myanmar... Ngoài RFA, AGM còn bao gồm một số cơ quan truyền thông khác như VOA, Radio Free Europe/Radio Liberty, Middle East Broadcasting Networks, Cuba-focused Radio, Television Marti…(Politico)

*Hạ viện Mỹ sắp đệ trình dự luật cấm sinh viên Trung Quốc: Các nghị sĩ Đảng Cộng hòa tại Hạ viện Mỹ đệ trình một dự luật trong ngày 14/3 nhằm ngăn công dân Trung Quốc xin thị thực du học, với lý do họ có thể làm gián điệp cho Bắc Kinh.

Dự luật này sẽ phải được cả Hạ viện và Thượng viện thông qua trước khi có thể được ký thành luật. Hiện chưa có người đồng bảo trợ chính thức nào.

Công dân Trung Quốc là nhóm du học sinh lớn thứ hai ở Mỹ, sau Ấn Độ. Trong năm học 2023-24, có 277.398 sinh viên Trung Quốc học tập tại Mỹ, con số này đã liên tục giảm kể từ năm học 2019-20. (Reuters)

*Máy bay Boeing chở 178 người bốc cháy: Tối 13/3, 172 hành khách và 6 thành viên phi hành đoàn đã được sơ tán khẩn cấp khỏi một chuyến bay của hãng American Airlines sau khi xảy ra hỏa hoạn.

Theo Sân bay Quốc tế Denver (Mỹ), vụ cháy đã xảy ra trên máy bay của hãng American Airlines đang đỗ tại cổng C38 vào tối 13/3, với "khói bốc lên rõ rệt". Sân bay cho biết: "Hành khách đã được sơ tán và cầu trượt thoát hiểm đã được kích hoạt". Đến 18h15, đám cháy đã được dập tắt và không có thương vong nào được ghi nhận.

Theo American Airlines, chuyến bay khởi hành từ Sân bay Colorado Springs và dự định hạ cánh tại Sân bay Quốc tế Dallas Fort Worth, nhưng đã phải chuyển hướng đến Denver. Máy bay được sử dụng cho chuyến bay là Boeing 737-800. (FOX.8)

*Mỹ sắp nối lại việc gửi bom tầm xa cho Ukraine: Mỹ chuẩn bị khôi phục việc chuyển giao cho Ukraine các loại bom tầm xa, được gọi là Bom đường kính nhỏ phóng từ mặt đất (GLSDB), sau khi chúng được nâng cấp để chống nhiễu sóng của Nga tốt hơn.

Loại bom này được mua dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden thông qua Sáng kiến Hỗ trợ an ninh Ukraine. Mỹ đã mua vũ khí và thiết bị quân sự mới trị giá gần 33,2 tỷ USD cho Kiev trực tiếp từ các nhà thầu quốc phòng Mỹ và đồng minh.

Chính quyền Tổng thống Donald Trump hôm 11/3 đã đồng ý khôi phục viện trợ quân sự và chia sẻ thông tin tình báo với Ukraine sau khi Kiev cho biết sẵn sàng ủng hộ đề xuất của Washington về lệnh ngừng bắn 30 ngày với Nga. (Reuters)

Nhất Phong