Tính chuyện đường dài cho xuất khẩu bưởi

Tuần trước, một khu phức hợp phục vụ việc thu mua, chế biến trái bưởi da xanh với diện tích 4.000 m2 đã được hợp tác xã (HTX) Bưởi da xanh Bến Tre khởi công tại xã Tam Phước, huyện Châu Thành (Bến Tre) với vốn đầu tư 14 tỷ đồng do Chính phủ Canada tài trợ.

Chế biến để làm giàu ngành bưởi

Tuy số vốn đầu tư và quy mô khu phức hợp còn ở mức khiêm tốn, nhưng rất đáng khích lệ ở những HTX nông nghiệp vốn đang dành nhiều tâm sức cho quả bưởi, đặc biệt là ở khâu nâng cao chế biến nhằm hướng đến xuất khẩu (XK).

Quả bưởi cần hướng đến đầu tư cho khâu chế biến như một bước đi căn cơ để nâng giá trị XK .

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam cũng nhấn mạnh hướng đi mới này là rất cần thiết và nên nhân rộng để nâng cao giá trị cho quả bưởi trong chuỗi giá trị nông sản, nhất là sản xuất theo tiêu chuẩn của thị trường XK nhằm tận dụng ưu đãi thuế quan từ các hiệp định thương mại tự do (FTA).

Ở Bến Tre, diện tích trồng bưởi toàn tỉnh năm ngoái đạt khoảng 3.700ha với năng suất trung bình đạt khoảng 70.000 tấn quả/năm. Thời gian qua, việc phát triển bưởi da xanh ở tỉnh này còn mang tính tự phát, yếu kém ở khâu chế biến nên dẫn đến kim ngạch XK vẫn chưa như mong đợi.

Nếu nhìn vào tình hình đầu ra chật vật, rớt giá bưởi da xanh ở mức thấp (chỉ còn 15- 30 nghìn đồng/kg) như tháng 1/2021, thậm chí có những nhà máy tồn đọng hàng ngàn tấn bưởi, thì thấy rằng việc thu hút doanh nghiệp (DN) và HTX liên kết tham gia đầu tư cho khâu chế biến sâu với đa dạng hóa sản phẩm sẽ giúp “giải cứu” hiệu quả cho đầu ra còn bấp bênh của quả bưởi.

Có thể nói, nếu tập trung nhiều hơn vào mảng chế biến thì các sản phẩm liên quan đến quả bưởi sẽ càng thêm đa dạng, mới lạ và bắt được trend (xu hướng) tiêu dùng trái chế biến trên thị trường thế giới. Với giá trị gia tăng từ quả bưởi được chế biến để XK thì nông dân, HTX và DN trong ngành bưởi sẽ cùng hưởng lợi và làm giàu.

Trên thực tế đã không ít DN trong nước đã làm được điều này. Như ở Đồng Nai có Công ty TNHH xuất nhập khẩu Vạn Vạn Lợi trong năm ngoái đã đưa quả bưởi và các sản phẩm chế biến từ bưởi tiếp cận các nhà thu mua quốc tế ở Mỹ, Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc và Nga. Và một HTX bưởi da xanh ở huyện Châu Thành (Bến Tre) đã tham gia cung ứng bưởi cho DN này.

Bản thân một số DN nông nghiệp mới gia nhập thị trường cũng quan tâm đến việc chế biến quả bưởi để cho “ra lò” các sản phẩm mới nhằm hướng tới XK.

Đơn cử như ở Đồng Tháp có chị Trần Thị Hải Luy (chủ cơ sở nack vỏ bưởi sấy Phúc Đạt ở Tp.Sa Đéc, Đồng Tháp) được đánh giá là tiên phong trong việc sản xuất sản phẩm snack vỏ bưởi với nguyên liệu chính là những quả bưởi non, nhỏ mà nhà vườn tỉa bớt. Hiện sản phẩm này đã tìm được chỗ đứng ở thị trường Tp.HCM, Long An, Tiền Giang... Phía cơ sở đang tiếp tục đầu tư máy móc cho khâu chế biến để có thể XK.

Bước đi căn cơ lâu dài

Theo giới chuyên gia, cơ hội để quả bưởi Việt Nam XK chính ngạch sang các thị trường lớn là rất nhiều. Ông Vũ Hồng Nam, Đại sứ Việt Nam tại Nhật Bản cho biết quả bưởi Việt Nam có triển vọng XK sang thị trường Nhật Bản do nguy cơ dịch hại của quả bưởi ở mức thấp. Bên cạnh đó, Nhật Bản lại không có loại quả này.

Ông Nam cũng đề nghị Bộ NN&PTNT cần đưa ra phương án tổng thể, loại quả nào có triển vọng vào thị trường Nhật Bản thì xúc tiến các bước đi cần thiết để XK loại quả đó

Bên cạnh, với việc Việt Nam tham gia nhiều FTA như hiện nay đã và đang mở ra những ưu đãi thuế quan sẽ giúp cho việc XK quả bưởi trở nên cạnh tranh càng tốt hơn.

Chẳng hạn như với thị trường EU được xem là thị trường tiêu thụ lớn với bưởi và sản phẩm bưởi, năm ngoái EU đã tiêu thụ khoảng 1 triệu tấn bưởi. Thế nhưng, dù là quốc gia có diện tích trồng bưởi khá lớn (số liệu năm 2019 là khoảng gần 98.000ha, sản lượng hơn 818.000 tấn) nhưng Việt Nam lại xếp thứ 25 trong số các nước cung cấp trái bưởi cho EU.

Dư địa XK bưởi sang EU còn nhiều, với FTA Việt Nam - EU (EVFTA), nhiều ý kiến cho rằng XK bưởi cần tận dụng ưu đãi thuế quan từ hiệp định này để thâm nhập sâu hơn thị trường EU. Điều quan trọng là các DN XK bưởi cần đáp ứng tốt các yêu cầu, tiêu chuẩn khắc khe và cung cấp những sản phẩm chế biến từ quả bưởi có giá trị gia tăng cao cho thị trường cao cấp này.

Trong các DN XK bưởi gần đây có thể kể đến CTCP Công nghệ nông nghiệp hữu cơ Kim Hằng Lục Ngạn (Bắc Giang). Hồi tháng 1/2021 DN này xuất cho đối tác ở Nga 210.600 quả bưởi đào (tương đương 6 container). Đây được xem là tín hiệu vui cho nhà vườn trong tỉnh Bắc Giang.

Để đạt được tiêu chuẩn XK bưởi sang Nga thì từ nhiều năm trước, công ty đã liên kết với các hộ nông dân tại Bắc Giang để xây dựng vùng trồng bưởi hữu cơ chất lượng. Phía đối tác từ Nga đã sang kiểm tra vùng trồng và cùng công ty hoàn tất các thủ tục kiểm định chất lượng để XK.

Điểm đáng quan tâm, đối tác bên Nga sau khi nhập khẩu bưởi từ Bắc Giang thì họ dùng để chiết xuất tinh dầu, chế biến mứt và làm rượu vang. Đây là cách mà họ gia tăng giá trị cho quả bưởi Việt mà các DN trong nước cần học hỏi để đẩy mạnh đầu tư hơn nữa cho khâu chế biến XK bưởi, như một bước đi căn cơ lâu dài .

Thế Vinh