Tình hình khẩn cấp

Hội đồng Bảo an (HĐBA) Liên hợp quốc (LHQ) đã tiến hành họp trực tuyến thảo luận về tình hình khẩn cấp ở Y-ê-men khi xung đột leo thang dữ dội và đẩy dân thường vào thảm cảnh nhân đạo tồi tệ. HĐBA kêu gọi thúc đẩy các nỗ lực quốc tế nhằm chấm dứt bạo lực, nối lại đàm phán giữa các bên tham chiến nhằm tháo gỡ cuộc khủng hoảng Y-ê-men.

Với sự tham dự của Đặc phái viên Tổng Thư ký LHQ về Y-ê-men M.Gríp-phít, Phó Tổng Thư ký LHQ phụ trách các vấn đề nhân đạo M.Lâu-cốc và Giám đốc khu vực Bắc Phi và Trung Đông của tổ chức CARE N.So-ki, cuộc họp của HĐBA tập trung tìm cách "hạ nhiệt" các diễn biến nóng ở Y-ê-men. HĐBA bày tỏ lo ngại về các hoạt động quân sự leo thang tại nhiều nơi ở Y-ê-men, nhất là ở các tỉnh Ma-ríp, Ta-ít, thủ đô Xa-na và thành phố cảng Hô-đây-đa, khiến nhiều người chết và bị thương, trong đó có phụ nữ và trẻ em. Đáng lo ngại hơn, phiến quân Hu-thi mới đây tuyên bố đóng cửa sân bay quốc tế Xa-na đối với các chuyến bay của LHQ và tổ chức nhân đạo do thiếu nhiên liệu. Với lý do tình trạng khủng hoảng nhiên liệu tại sân bay là vì liên quân do A-rập Xê-út dẫn đầu đã chặn nguồn cung dầu mỏ tới cảng Hô-đây-đa trong hai tháng qua, động thái của Hu-thi nhằm gây sức ép đối với LHQ, cơ quan điều phối các hoạt động cứu trợ nhân đạo cho Y-ê-men. Trong khi đó, liên quân A-rập do A-rập Xê-út đứng đầu đã phá hủy một tàu chứa đầy chất nổ nhằm chặn vụ tiến công ngoài khơi cảng Xa-líp của Y-ê-men. Xung đột giữa liên quân A-rập và Hu-thi liên tục leo thang khi Hu-thi thường xuyên phóng tên lửa đạn đạo và dùng máy bay không người lái tiến công vào bên trong lãnh thổ A-rập Xê-út.

Cuộc chiến ở Y-ê-men đã đẩy năm triệu người tới bờ vực nạn đói, một triệu người mất nhà ở và hơn 20 triệu người cần trợ giúp nhân đạo. Tuy nhiên, xung đột leo thang đang cản trở các hoạt động cứu trợ. Thêm vào đó, việc thiếu tài chính, khủng hoảng kinh tế, giá nhiên liệu tăng cao làm tăng giá hàng hóa thiết yếu cũng gây khó khăn cho công tác nhân đạo. Mới đây, hàng chục người biểu tình Y-ê-men đã tiến công Phủ Tổng thống ở thành phố cảng miền nam A-đen để yêu cầu trả lương cho những người làm việc trong lĩnh vực công. Trong khi đó, LHQ nỗ lực huy động nguồn tài chính cứu trợ Y-ê-men, song con số thực tế được giải ngân quá ít ỏi cho một cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng nhất thế giới.

Cam kết tài chính cho Y-ê-men năm 2021 chỉ đạt 1,7 tỷ USD, chưa đủ 50% mức tài chính cần thiết và thấp hơn một tỷ USD so với năm 2020.

Trước tình hình cấp bách hiện nay ở Y-ê-men, LHQ bày tỏ lo ngại về nguy cơ khủng bố sẽ lợi dụng tiến trình hòa bình thiếu tiến triển ở Y-ê-men để tăng cường các cuộc tiến công nhằm vào dân thường. Từ lâu, Y-ê-men đã trở thành địa bàn hoạt động của các phần tử thuộc nhánh An Kê-đa trên bán đảo A-rập và Mỹ từng tiến hành nhiều chiến dịch truy quét khủng bố ở Y-ê-men. Mới đây, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ A.Blinh-ken đã trao đổi với Đặc phái viên LHQ về Y-ê-men rằng, Oa-sinh-tơn có kế hoạch khôi phục các nỗ lực ngoại giao cùng với LHQ và các bên khác để chấm dứt cuộc chiến tại Y-ê-men. Mỹ tuyên bố ủng hộ một đất nước Y-ê-men thống nhất, ổn định và không chịu ảnh hưởng của nước ngoài. Và động thái chính quyền của Tổng thống Mỹ G.Bai-đơn đình chỉ hợp đồng bán vũ khí cho A-rập Xê-út nhằm ngăn chặn sự tham gia của Ri-i-át vào cuộc chiến này cho thấy quyết tâm của Oa-sinh-tơn trong nỗ lực tìm giải pháp chấm dứt cuộc khủng hoảng ở Y-ê-men.

Trong khi các nỗ lực ngoại giao tiếp tục được xúc tiến, các nước thành viên HĐBA LHQ kêu gọi các bên tham chiến ở Y-ê-men ngừng bạo lực, tránh cản trở các hoạt động nhân đạo. Việc thực thi đầy đủ các Hiệp định hòa bình Xtốc-khôm và Ri-i-át là cách duy nhất để có thể tiến tới ngừng bắn, tạo môi trường thuận lợi cho tiến trình chính trị ở Y-ê-men cũng như hòa bình, an ninh và ổn định cho khu vực.

ĐAN ANH