Tình hình Libya: Ngưỡng cửa hòa bình?

Thứ nhất, nhận định về tình hình Libya, Đặc phái viên của Liên hợp quốc về Libya Stephanie Williams ngày 4/10 cho rằng các bên đang từng bước vun đắp niềm tin, xây dựng các điều khoản cho một thỏa thuận ngừng bắn dài hạn.

Nền tảng ấy được thiết lập sau khi Chính phủ Đoàn kết Dân tộc Libya (GNA) và Lực lượng Quân đội Quốc gia Libya (LNA) đạt được thỏa thuận ngừng bắn ngày 21/8 vừa qua. Tại cuộc gặp song phương đáng chú ý tháng trước ở thị trấn ven biển Bouznika, Morocco tháng trước, hai bên đã nhất trí về tiêu chí, cơ chế và mục tiêu dành cho các vị trí quyền lực chủ chốt.

Trong vòng đàm phán tiếp theo tại Hurghada, Ai Cập, đại diện GNA và LNA đã ký thỏa thuận giải phóng tất cả tù nhân và bảo vệ các cơ sở dầu khí của Libya, nhằm nối lại các hoạt động sản xuất và xuất khẩu mặt hàng chiến lược này.

Tình hình Libya: Triển vọng về một thỏa thuận hòa bình đang gần hơn bao giờ hết? (Ảnh minh họa. Nguồn: Getty Images)

Theo bà Stephanie Williams, hiện hai bên vẫn đang trong quá trình thương thảo, song đều tin tưởng vào một giải pháp chính trị cho cuộc xung đột. Đặc phái viên của LHQ về Libya khẳng định rằng việc can thiệp quân sự và phong tỏa các nguồn tài nguyên thiên nhiên không dẫn đến kết quả tích cực, đồng thời hy vọng rằng đàm phán sẽ kết thúc bằng “một thỏa thuận ngừng bắn lâu dài”.

Thứ hai, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ, hai người chơi lớn trong câu chuyện Libya, đã đạt được một thỏa thuận tương tự. Ngày 16/9, Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ thông báo giới chức song phương đã nhóm họp ở Ankara trong hai ngày để thảo luận về Syria và Libya; theo Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu, hai bên đã đạt đồng thuận về lệnh ngừng bắn và tiến trình chính trị ở Libya.

Bất chấp một số đụng độ nhỏ lẻ giữa LNA và GNA kể từ sau thỏa thuận ngừng bắn hay một số điều động lực lượng Nga-Thổ Nhĩ Kỳ, đây vẫn là yếu tố then chốt quyết định tiến trình hòa bình Libya.

Thứ ba, cộng đồng quốc tế tiếp tục hành động tích cực và thiết thực, thúc đẩy tiến trình hòa bình tại Libya. Ngày 5/10, dưới sự chủ trì của Đức, đại diện ngoại giao của 16 quốc gia và tổ chức quốc tế từng dự thượng đỉnh về Libya tháng 1 vừa qua tại Berlin họp trực tuyến về hòa bình tại Tripoli.

Tại cuộc họp lần trước, các bên liên quan đã cam kết xây dựng một thỏa thuận ngừng bắn kéo dài, triển khai lệnh cấm vận vũ khí của LHQ và chấm dứt mọi sự can dự của nước ngoài vào cuộc chiến bùng phát năm 2011.

Tuy nhiên, tiến trình sau đó tưởng chừng như đã đổ vỡ, khi đàm phán hòa bình liên tục "gãy", chiến sự leo thang, các quốc gia tập trung nguồn lực vào phòng chống đại dịch Covid-19. Đã có lúc, Đặc phái viên của LHQ về Libya Stephanie Williams từng mô tả lệnh cấm vận vũ khí chẳng khác nào “trò đùa” đối với các bên liên quan.

Gió xoay chiều khi GNA và LNA đạt thỏa thuận ngừng bắn ngày 21/8. Sự kiện này rõ ràng đã khiến tình hình tại Libya bước sang giai đoạn mới, đòi hỏi các bên liên quan cần có thay đổi chiến lược phù hợp nhằm đưa tiến trình hòa bình tại quốc gia Bắc Phi đi đến chặng dừng cuối.

Với diễn biến tích cực và thiện chí của các bên thời gian qua, hòa bình tại Libya đang gần hơn bao giờ hết.