Tính toán, xử lý nội dung còn giao thoa về chức năng, nhiệm vụ giữa các cơ quan

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp. Ảnh: Lâm Hiển

Không để ngắt quãng công việc, khoảng trống về thời gian

Theo Tờ trình dự án Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) do Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà trình bày, dự thảo Luật gồm 5 chương, 35 điều. So với Luật hiện hành giảm 2 chương và 15 điều.

Dự thảo Luật hoàn thiện các quy định nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ trong mối quan hệ với các cơ quan nhà nước ở Trung ương (Quốc hội, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, MTTQ Việt Nam); hoàn thiện các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ và mối quan hệ giữa các cơ quan của Chính phủ. Đồng thời, hoàn thiện các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ trong mối quan hệ với chính quyền địa phương.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà trình bày Tờ trình dự án Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi). Ảnh: Lâm Hiển

Trong đó, xác định rõ Chính phủ có trách nhiệm trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định các nội dung theo quy định của Hiến pháp và những vấn đề cơ bản, quan trọng thuộc thẩm quyền của Quốc hội, các vấn đề thuộc thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Luật Tổ chức Quốc hội.

Về cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng cho biết, sau khi Ban Chấp hành Trung ương Đảng cho ý kiến, việc trình Quốc hội xem xét, quyết định về cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV là cần thiết để bộ máy mới nhanh chóng ổn định, đi vào hoạt động ngay, không để ngắt quãng công việc, không để khoảng trống về thời gian, không để bỏ trống địa bàn, lĩnh vực, không để ảnh hưởng đến các hoạt động bình thường của xã hội, của người dân.

Báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, Thường trực Ủy ban Pháp luật tán thành việc sửa đổi toàn diện Luật Tổ chức Chính phủ với các lý do đã nêu trong Tờ trình của Chính phủ.

Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Lâm Hiển

Thường trực Ủy ban Pháp luật nhận thấy, nội dung của dự thảo Luật phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng và thống nhất với các chính sách được đề xuất trong Hồ sơ đề nghị xây dựng Luật.

Về nguyên tắc phân định thẩm quyền (Điều 7), Thường trực Ủy ban Pháp luật tán thành với quy định về nguyên tắc phân định thẩm quyền tại Điều 7 của dự thảo Luật.

Để xử lý các nội dung còn giao thoa về chức năng, nhiệm vụ giữa Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội với Chính phủ theo chỉ đạo của Bộ Chính trị, bảo đảm thống nhất, đồng bộ với quy định của dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi), Thường trực Ủy ban Pháp luật nhận thấy, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội đã bổ sung quy định về những nội dung cần được quy định bằng luật (khoản 1 Điều 1 của dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Điều 5 của Luật Tổ chức Quốc hội hiện hành).

Về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV; dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ cấu số lượng thành viên Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, Thường trực Ủy ban Pháp luật tán thành phương án cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV như đề nghị của Chính phủ; tán thành phương án cơ cấu số lượng thành viên của Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV như đề nghị của Thủ tướng Chính phủ.

Hồ sơ 2 dự thảo Nghị quyết được chuẩn bị đầy đủ, bảo đảm theo quy định pháp luật, đủ điều kiện trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến.

Bảo đảm thông suốt, thống nhất, đồng bộ

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản thống nhất cao với sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Tổ chức Chính phủ và ban hành 2 Nghị quyết.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá cao Bộ Nội vụ, Ủy ban Pháp luật tuy trong thời gian ngắn đã phối hợp với các cơ quan liên quan làm việc không kể ngày nghỉ để chuẩn bị hồ sơ và thẩm tra sơ bộ dự án Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi).

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cần tiếp tục rà soát để bảo đảm phù hợp các quy định của Hiến pháp, tuân thủ theo pháp luật hiện hành, bảo đảm quy trình rút gọn.

Nhấn mạnh quan điểm khi sửa đổi Luật là Quốc hội nên phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho Chính phủ để Chính phủ chủ động, qua đó tháo gỡ khó khăn, vướng mắc hiện nay cũng như trong tương lai sắp tới để đất nước phát triển, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, phải bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với các quy định liên quan đến phân cấp, phân quyền của dự thảo Luật này với các dự thảo Luật Tổ chức Chính quyền địa phương (sửa đổi), Luật Tổ chức Quốc hội, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND, một số luật quản lý ngành, lĩnh vực khác.

Về nguyên tắc phân định thẩm quyền tại Điều 7 dự thảo Luật, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, đây là nội dung rất quan trọng, các cơ quan phải bám sát chỉ đạo của cấp có thẩm quyền và phát biểu bế mạc của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII (tháng 1.2025). Các nguyên tắc phân định thẩm quyền cơ bản quy định rõ về mối quan hệ giữa Chính phủ và Quốc hội như thế nào, với Ủy ban Thường vụ Quốc hội như thế nào, với Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị xã hội; phân định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của cơ quan lập pháp, hành pháp “đúng vai thuộc bài”; tính toán, xử lý các nội dung còn giao thoa về chức năng, nhiệm vụ giữa các cơ quan.

Về phân cấp, phân quyền tại Điều 8, Điều 9 dự thảo Luật, theo Chủ tịch Quốc hội, phân quyền, phân cấp, ủy quyền được thể hiện ở dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) và dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, do đó khi sửa đổi hai luật này phải bảo đảm thông suốt, thống nhất, đồng bộ.

Các đại biểu tham dự phiên họp. Ảnh: Lâm Hiển

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý đến những điều kiện phân cấp như: tài chính, nguồn nhân lực, thủ tục hành chính, kinh nghiệm quản lý... trong phân cấp, phân quyền, ủy quyền. Đồng thời, yêu cầu làm rõ hơn điều kiện về khả năng đáp ứng của cơ quan, tổ chức, người được phân cấp, bảo đảm tính khả thi, tránh trường hợp đùn đẩy trách nhiệm. “Cùng một luật, một nghị định, thông tư nhưng tại sao có những địa phương làm hết sức quyết liệt, không nói khó nhưng cũng có những địa phương phản ánh là do luật, do nghị định, thông tư?”, Chủ tịch Quốc hội băn khoăn.

Khoản 1 Điều 8 của dự thảo Luật xác định nguyên tắc chịu trách nhiệm hoàn toàn, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, nội dung này cần được bổ sungtại Điều 19 của dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

Liên quan đến điều khoản chuyển tiếp, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu cần xác định rõ các điều, khoản, điểm của luật, pháp lệnh đã được điều chỉnh nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ.

Bên cạnh đó, cần tiếp tục nghiên cứu làm rõ thẩm quyền quyết định việc ngưng hiệu lực đối với các văn bản quy phạm pháp luật do Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành để phù hợp với nguyên tắc của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (Điều 56).

Khoản 3 Điều 2 của Hiến pháp năm 2013 quy định quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp.

Đối chiếu vào khoản 3 Điều 12, khoản 2 Điều 13 dự thảo Luật quy định là nhằm thể hiện mối quan hệ giữa Chính phủ và Quốc hội, các cơ quan tư pháp; tuy nhiên về “phân công”, “kiểm soát quyền lực” giữa các cơ quan nhà nước là còn bỏ ngỏ, không cụ thể hóa được hơn so với quy định của Hiến pháp, thiếu các nội dung thể hiện mối quan hệ giữa các cơ quan nhà nước. Do đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị cân nhắc hoặc là bỏ quy định tại khoản 3 Điều 12 và khoản 2 Điều 13 của dự thảo Luật; hoặc là phải thể hiện sao cho đầy đủ, toàn diện hơn.

Về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV; dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ cấu số lượng thành viên Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, phải bảo đảm không chồng chéo, không bỏ sót chức năng, nhiệm vụ, một việc chỉ giao cho một cơ quan chủ trì thực hiện và chịu trách nhiệm chính; tăng cường trách nhiệm của các cơ quan; bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, liên thông trong quản lý nhà nước. Cùng với đó, kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng và thực hiện tốt chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức; tạo điều kiện thuận lợi nhất cho sắp xếp tổ chức bộ máy.

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ và cơ quan chủ trì soạn thảo cùng các bộ, ngành liên quan trong việc khẩn trương chuẩn bị hồ sơ dự thảo Luật và 2 dự thảo Nghị quyết một cách nghiêm túc, chất lượng, đúng quy định, bám sát yêu cầu đổi mới tư duy xây dựng pháp luật và đổi mới công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của Đảng, Nhà nước. Hoan nghênh Ủy ban Pháp luật đã phối hợp với các cơ quan khác của Quốc hội khẩn trương tổ chức thẩm tra, phối hợp với cơ quan chủ trì soạn thảo hoàn chỉnh hồ sơ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo đúng quy định.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội yêu cầu các cơ quan tiếp tục rà soát các luật và các văn bản pháp luật chuyên ngành có liên quan để bảo đảm tính đồng bộ của hệ thống pháp luật, trên nguyên tắc tuân thủ tuyệt đối Hiến pháp.

Về 2 dự thảo Nghị quyết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản nhất trí, đề nghị Bộ Nội vụ khẩn trương hoàn chỉnh hồ sơ, Ủy ban Pháp luật khẩn trương tổ chức thẩm tra để gửi sớm nhất đến các đại biểu Quốc hội để nghiên cứu.

Minh Trang