Tình trạng mua bán người ở Việt Nam: Nạn nhân cưỡng bức lao động và nam giới gia tăng

Tăng cường truyền thông để phòng, chống mua bán người

Số lượng cuộc gọi nhiều nhất đến từ khu vực miền núi phía Bắc

Ngày 25/5/2019, Tổng đài 111 tiếp nhận cuộc gọi chị họ của nạn nhân là Y.R dân tộc Ba Na và anh V.H.L (chủ nhà nơi chị Y.R làm giúp việc), thông báo về việc chị A.T (sinh năm 1996) ở thôn Playiklech- xã Ngọc Bay - TP Kon Tum - tỉnh Kon Tum bị bắt lên tàu đánh cá Đức Minh số hiệu KG95475TS. Sự việc xảy ra vào sáng ngày 24/5 khi nạn nhân ra bến xe miền Đông về Kon Tum viếng đám ma người thân.

Thời điểm người nhà nạn nhân gọi đến Tổng đài thì tàu trên vùng biển Thổ Chu, Phú Quốc tỉnh Kiên Giang. Nạn nhân bị đánh đập, bỏ đói và bắt làm việc. Nạn nhân vẫn dùng được điện thoại nhưng điện thoại không có mạng và không có hệ thống định vị. Ngày 27/5/2019, chủ thuyền gọi gia đình đòi tiền chuộc mới thả nạn nhân về.

Tổng đài đã hướng dẫn gia đình làm đơn trình báo Công an tỉnh Kon Tum, tỉnh Kiên Giang, Bộ đội biên phòng Kiên Giang. Tổng đài thực hiện kết nối chuyển tuyến sang Cục Cảnh sát hình sự Bộ Công an và Tổ chức Rồng Xanh.

Ngày 8/6/2019 tổ chức Rồng Xanh đã phối hợp với Bộ đội biên phòng giải cứu thành công nạn nhân cùng 4 nạn nhân khác, các nạn nhân đã trở về gia đình an toàn. Hiện tại Bộ đội biên phòng đang phối hợp với Công an tỉnh Kiên Giang để xử lý tàu Đức Minh về tội mua bán người trái phép.

Đây là vụ việc điển hình được đề cập đến tại hội thảo Mạng lưới kết nối của Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em 111 do Cục Trẻ em - Bộ LĐ-TB&XH và Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) phối hợp tổ chức mới đây. Theo báo cáo, đối tượng gọi đến Tổng đài phần lớn là người dân (57,8%), người thân, bạn bè của nạn nhân bị mua bán, nạn nhân của mua bán người. Giới tính gọi đến chủ yếu là nam giới (61,3% nam và 38,7% nữ).

Số lượng cuộc gọi nhiều nhất đến từ khu vực miền núi phía Bắc, chiếm tỉ lệ 32,7% trong tổng số cuộc gọi đến đường dây nóng. Thứ hai là các tỉnh đồng bằng sông Hồng với 22,3%. Tiếp đến là các tỉnh vùng Bắc Trung Bộ với 16,4%; vùng Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long với 15,7%; khu vực Nam Trung bộ 6,8%. Các tỉnh khu vực Tây Nguyên có số cuộc gọi tới đường dây nóng chỉ chiếm 5,9% và 1 cuộc gọi từ nước ngoài chiếm 0,1% .

Nội dung cuộc gọi đến Đường dây nóng chiếm phần lớn là cuộc gọi cung cấp thông tin về chức năng hoạt động nhiệm vụ của đường dây nóng. Bên cạnh đó là các cuộc gọi cung cấp thông tin về tình hình buôn bán người tại Việt Nam và các vấn đề khác như di cư, xuất khẩu lao động hoặc việc làm.

Bên cạnh đó, Đường dây nóng cũng đã tiếp nhận những cuộc gọi tư vấn liên quan đến vấn đề phòng chống mua bán người. Trong đó, nội dung tư vấn chủ yếu tập trung vào các vấn đề xung quanh việc phòng chống mua bán người, tư vấn tìm kiếm người mất tích, hỗ trợ tài chính cho đối tượng là nạn nhân của mua bán người, hỗ trợ tư vấn tìm kiếm nơi tạm lánh, hỗ trợ tư vấn pháp lý, tư vấn tâm lý cho nạn nhân và gia đình…

Cùng với đó, số lượng cuộc gọi chuyển tuyến của 6 tháng đầu năm 2019 là 16 trường hợp. Trong đó, có 3 trường hợp chuyển tuyến sang các tổ chức phi chính phủ, 2 trường hợp chuyển tuyến sang Công an; 11 trường hợp chuyển tuyến đến cán bộ thuộc ngành LĐ-TB&XH. Nội dung các ca chuyển tuyến liên quan đến giải cứu nạn nhân; thông báo và tìm kiếm người mất tích và can thiệp hỗ trợ nạn nhân trở về.

Đường dây nóng về phòng chống mua, bán người dần đi vào cuộc sống

Việt Nam là một nước trong các nước tiểu vùng sông Mê – Kông được đánh giá là điểm nóng về tình trạng mua bán người. Chỉ tính từ tháng 11/2015 đến tháng 5/2018, toàn quốc đã phát hiện xảy ra 868 vụ, với 1.140 đối tượng, lừa bán 2.355 nạn nhân, tăng 7% số nạn nhân so với giai đoạn 2011-2015 (là 2.200 người).

Trong bối cảnh này, Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) đã hỗ trợ phái cử chuyên gia cố vấn về hoạt động phòng, chống mua bán người và triển khai Dự án Thiết lập đường dây nóng phòng, chống mua bán người tại Việt Nam, giai đoạn I từ năm 2012-2016), giai đoạn II từ tháng 11/2018 đến tháng 11/2021.

Mục tiêu của dự án là tăng cường các chức năng hiện tại của Đường dây Tư vấn và Hỗ trợ trẻ em (nay là Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em 111) và mở rộng thêm chức năng phòng chống mua bán người để đóng góp vào những nỗ lực chung của Chính phủ trong công tác phòng, chống mua bán người cũng như tái hòa nhập cộng đồng cho những nạn nhân bị mua bán.

Theo Cục Trẻ em – Bộ LĐ-TB&XH, hiện nay, 2 nhánh trung tâm cấp vùng của Đường dây nóng phòng chống mua bán người được thành lập tại Đà Nẵng và An Giang. Mạng lưới phòng chống mua bán người trên cả nước đã từng bước được xác lập. Sự kết nối thông tin và chia sẻ, chuyển tuyến dịch vụ được duy trì theo 3 vùng: Miền Bắc - Bắc Trung Bộ, Nam Trung Bộ - Tây Nguyên, Đông Nam Bộ - Đồng bằng sông Cửu Long.

Việc tiếp nhận thông tin của Đường dây nóng từ số điện thoại 18001567 sang số điện thoại 111 thống nhất trên cả nước cũng được triển khai và không ngừng được hoàn thiện. Tính đến tháng 6/2018, đường dây nóng đã tiếp nhận gần 13.000 cuộc gọi, trong đó có hơn 9.000 cuộc cung cấp thông tin, 3.500 cuộc tư vấn liên quan đến chính sách, tâm lý, thủ tục hỗ trợ cho nạn nhân bị mua bán, can thiệp gần 300 ca cho các nạn nhân.

Bà Ayumi Yuasa, Trưởng phòng Phòng Bình đẳng giới và giảm nghèo - Vụ cơ sở hạ tầng và Xây dựng hòa bình, JICA, cho biết nạn nhân buôn bán người nay đã thay đổi, nạn nhân cưỡng bức lao động và nam giới gia tăng nhưng nạn nhân là phụ nữ và trẻ em vẫn chiếm chủ yếu với hơn 70%. Vì thế, JICA tập trung hỗ trợ trẻ em, phụ nữ, đồng thời mở rộng hỗ trợ nam giới.

Do đó, cũng trên cơ sở hoạt động của đường dây nóng, một kế hoạch liên ngành giữa các đơn vị của Bộ LĐ-TB&XH, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Trung ương Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam đã được ký kết, tạo cơ chế phối hợp chia sẻ thông tin, kết nối dịch vụ về phòng, chống mua bán người.

Hồng Minh