Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO):Gấp rút định hình chiến lược mới

Tổng Thư ký NATO Mark Rutte phát biểu tại Hội nghị Bộ trưởng quốc phòng của khối. Ảnh: NATO

Tại buổi họp báo bế mạc Hội nghị Bộ trưởng quốc phòng NATO ngày 6-6, Tổng Thư ký liên minh Mark Rutte đã xác nhận rằng, các mục tiêu mô tả chính xác năng lực mà 32 nước đồng minh cần đầu tư trong những năm tới để duy trì khả năng răn đe và phòng thủ mạnh mẽ, bảo đảm an toàn cho một tỷ người dân trong khối quân sự này. Các mục tiêu này là cơ sở cho một kế hoạch đầu tư quốc phòng mới, dự kiến sẽ được phê duyệt tại Hội nghị Thượng đỉnh NATO ở The Hague (Hà Lan) vào ngày 24 và 25-6. Theo kế hoạch đề ra, các nước thành viên sẽ đầu tư 5% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) mỗi năm vào quốc phòng, bao gồm 3,5% GDP cho chi tiêu quốc phòng cốt lõi như đào tạo binh sĩ, mua sắm vũ khí, đạn dược và 1,5% GDP cho các khoản liên quan, bao gồm phát triển cơ sở hạ tầng, an ninh mạng và hậu cần chiến lược… Cách phân chia này do Tổng Thư ký NATO Mark Rutte đề xuất, nhằm giúp các quốc gia linh hoạt hơn khi hiện đại hóa quân đội, hạ tầng và bảo mật số.

NATO đề nghị Đức cung cấp thêm 7 lữ đoàn, tương đương khoảng 40.000 binh sĩ, để củng cố hệ thống phòng thủ chung. Đồng thời, liên minh kêu gọi các nước thành viên tăng tốc hiện đại hóa quân đội, với các ưu tiên bao gồm: Hệ thống phòng không và phòng thủ tên lửa, vũ khí tầm xa, năng lực hậu cần, các lực lượng mặt đất quy mô lớn.

Các mục tiêu mới được NATO đưa ra dựa trên văn bản đã thống nhất vào năm 2023. Theo đó, NATO dự định có tới 300.000 quân sẵn sàng di chuyển đến sườn phía Đông của liên minh trong vòng 30 ngày. Các quốc gia thành viên được giao nhiệm vụ bảo vệ lãnh thổ NATO trên 3 khu vực chính: Vùng cực Bắc và Đại Tây Dương, một khu vực phía Bắc dãy núi Alps và một khu vực khác ở Nam Âu.

Theo những nhà hoạch định của NATO, các mục tiêu đề ra phải được đáp ứng trong vòng 5 đến 10 năm, xét từ tốc độ Nga đang xây dựng lực lượng vũ trang hiện nay. Tổng Thư ký NATO Mark Rutte cảnh báo, Nga đang trở thành mối đe dọa nghiêm trọng với phương Tây, khi nước này có thể sản xuất lượng đạn dược trong vòng 3 tháng tương đương toàn bộ liên minh NATO sản xuất trong cả năm. Thậm chí, nhà lãnh đạo NATO còn cảnh báo, nếu các quốc gia thành viên không hành động ngay từ bây giờ, nguy cơ bị tấn công có thể trở nên hiện hữu chỉ trong vòng 3 đến 5 năm tới.

Tuy nhiên, các thành viên NATO vẫn còn tranh cãi về thời hạn đạt được mục tiêu. Hiện tại, chỉ có 2/3 các nước thành viên dành ít nhất 2% GDP cho quốc phòng, một mục tiêu được đặt ra từ năm 2014. Riêng Ba Lan đã chi tới 4,32% GDP, Mỹ chi 3,4%, Anh là 2,33%, với cam kết đạt 2,5% vào năm 2027 và 3% trong tương lai. Trong khi đó, Tây Ban Nha chỉ chi 1,28% GDP cho lĩnh vực này vào năm 2024. Khá hơn một chút là Canada với mức chi 1,45%. Năm ngoái, Quốc hội Mỹ đã phải công khai kêu gọi Canada thực hiện nghĩa vụ của mình và Chính phủ đảng Tự do đã cam kết sẽ đạt được mục tiêu 2% vào năm 2032.

Trong tình thế hiện nay, việc đưa ra được mốc thời gian phù hợp để tất cả các quốc gia NATO đạt được mức chi 5% GDP cho quốc phòng được dự báo sẽ là chủ đề có thể gây tranh cãi ở Hội nghị Thượng đỉnh sắp tới. Hiện tại, Tổng Thư ký NATO Mark Rutte đã đề xuất thời điểm đạt được 5% GDP là vào năm 2032. Thế nhưng, Bộ trưởng Quốc phòng Litva Dovile Sakaliene cho rằng, mốc này là quá muộn, đồng thời đề xuất mục tiêu chậm nhất là năm 2030. Bộ trưởng Quốc phòng Estonia Hanno Pevkur cùng nhất trí về thời hạn đạt được mục tiêu chi 5% GDP cho quốc phòng trong 5 năm tới. Bên cạnh đó, chi tiêu nào được tính là “liên quan đến quốc phòng” trong khoản 1,5% GDP cũng sẽ là chủ đề dễ gây bất đồng tại Hội nghị Thượng đỉnh.

Dù chưa rõ các nhà lãnh đạo NATO có đưa ra được lộ trình chi tiết cho kế hoạch “xây dựng một liên minh mạnh mẽ hơn, công bằng hơn” tại Hội nghị Thượng đỉnh hay không, song theo các nhà phân tích, việc các thành viên cơ bản thống nhất được mục tiêu tăng chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP thể hiện bước ngoặt chiến lược để củng cố khả năng răn đe và sẵn sàng tác chiến trong bối cảnh toàn cầu biến động. Hay nói một cách khác, để đối mặt với cựu đối thủ thời kỳ chiến tranh lạnh là Nga, NATO đang phải gấp rút chuyển hướng chiến lược toàn diện.

Quỳnh Dương (Theo NATO, CBC)