Tổ hợp pháo tự hành M-SHORAD: Vũ khí phòng không mới của Mỹ ở châu Âu

Quân đội Mỹ lên kế hoạch tái trang bị tổ hợp vũ khí mới cho các đơn vị phòng không. Trong đó, một trong những tiểu đoàn đồn trú ở châu Âu đã nhận được lô đầu tiên tổ hợp tên lửa - pháo phòng không tự hành M-SHORAD.

Trong tương lai gần, các vũ khí phòng không này sẽ hoàn thành quá trình thử nghiệm thực địa, sau đó sẽ được tái vũ trang cho nhiều đơn vị khác nhau ở châu Âu và trên lãnh thổ Mỹ.

Kế hoạch tái trang bị M-SHORAD

Tiểu đoàn 5 của Trung đoàn phòng không số 4 (hay 5-4 ADA) thuộc Bộ tư lệnh phòng không và tên lửa số 10 của quân đội Mỹ ở châu Âu được lựa chọn là đơn vị vận hành đầu tiên hệ thống phòng không tự hành M-SHORAD mới. Lực lượng này được thành lập vào năm 2018 và có trụ sở tại Ansbach (Đức). Trước đó, tiểu đoàn chỉ được trang bị hệ thống phòng không tầm ngắn Avenger.

Một tổ hợp phòng không M-SHORAD được chuyển giao cho tiểu đoàn 5-4 ADA.

Năm 2020, có 18 binh sĩ của 5-4 ADA đã tham gia vào giai đoạn đầu của chương trình M-SHORAD. Họ trải qua khóa đào tạo cần thiết và tham gia vào các cuộc thử nghiệm sử dụng hệ thống trong vài tháng. Nhiệm vụ sau đó của họ là chuyển giao kiến thức và kỹ năng huấn luyện được cho toàn bộ tiểu đoàn trực thuộc.

Ngày 23-4 vừa qua, Lầu Năm Góc thông báo chuyển giao 4 tổ hợp phòng không M-SHORAD đầu tiên cho tiểu đoàn 5. Trong một số báo cáo đã trình bày về một số kỹ thuật thử nghiệm trước đây, được sử dụng trong thử nghiệm thực địa. Theo đó, các tổ hợp vũ khí mới, sau khi tiếp nhận, đã được tháo dỡ từng phần. Sau đó đơn vị vận hành sẽ lắp đặt hoàn chỉnh, khi đó các hệ thống tên lửa - pháo phòng không sẽ đi vào hoạt động để đào tạo các kíp điều khiển mới.

Hiện nay, hệ thống phòng không M-SHORAD đã đi vào sản xuất hàng loạt và dự kiến sẽ sớm bàn giao những lô hàng đầu tiên. Theo một thông báo gần đây, đơn vị 5-4 ADA sẽ nhận thêm 28 hệ thống phòng không M-SHORAD mới vào cuối tháng 9-2021. Khi đó, lực lượng này sẽ nhận được tổng cộng 32 hệ thống, cho phép chúng bắt đầu hoạt động chính thức, và dần thay thế hoàn toàn các tổ hợp phòng không Avengers lỗi thời.

Hiện đại hóa lực lượng phòng không

Mục tiêu của chương trình M-SHORAD là hiện đại hóa lực lượng phòng không Mỹ, thông qua việc chế tạo và triển khai các hệ thống pháo và tên lửa mới. Hiện tại, giai đoạn đầu tiên của chương trình đang được thực hiện, trong đó quân đội Mỹ sẽ tái trang bị cho 4 tiểu đoàn phòng không hiện có.

Đơn vị đầu tiên trong số này là 5-4 ADA, đồn trú ở Đức. Trong tương lai gần, 3 đơn vị khác sẽ được tái vũ trang tương tự. Hiện các đơn vị cụ thể nào sẽ nhận được hệ thống phòng không mới vẫn chưa được nêu rõ. Song các chuyên gia cho rằng, chúng sẽ bao gồm các đơn vị đóng quân trên lãnh thổ Hoa Kỳ.

Mỹ sẽ tái trang bị 144 tổ hợp M-SHORAD cho ít nhất 4 tiểu đoàn phòng không.

Trong giai đoạn đầu của chương trình, Lầu Năm Góc sẽ mua và phân phối 144 phương tiện phòng không loại mới này. Mỗi tiểu đoàn sẽ nhận được 32 đơn vị chiến đấu. Hai đơn vị sẽ được trang bị vũ khí vào cuối năm 2021, và 2 đơn vị còn lại sẽ nhận thiết bị mới trong năm tài chính 2022.

Dự án chế tạo tổ hợp phòng không M-SHORAD được bắt đầu vào tháng 2-2018. Mục tiêu của dự án là tạo ra một hệ thống phòng không tự hành mới, nhằm chống lại các mối đe dọa trên không, điển hình trong các cuộc xung đột hiện đại. Một trong những yêu cầu chính đối với dự án là sử dụng số lượng tối đa các thành phần và cụm lắp ráp sẵn có, để giảm thời gian phát triển và thực hiện quá trình tái vũ trang trong thời gian nhanh nhất.

Tháng 6-2018, nhà phát triển chính của hệ thống phòng không M-SHORAD được chọn là công ty Leonardo DRS (chi nhánh tại Mỹ của tập đoàn Italia Leonardo). Các công ty Mỹ và nước ngoài cùng tham gia vào dự án với tư cách là nhà cung cấp thiết bị.

Các nguyên mẫu của hệ thống phòng không mới đã được chế tạo và thử nghiệm vào năm 2020. Cuối tháng 9 năm ngoái, một hợp đồng trị giá 1,2 tỷ USD đã được kí kết, nhằm sản xuất thiết bị và chuyển giao cho quân đội. Công việc được giao cho nhà chế tạo General Dynamics Land Systems. Hợp đồng bắt đầu với việc chế tạo 28 tổ hợp M-SHORAD, với tổng chi phí là 230 triệu USD.

Như vậy, một trong những nhiệm vụ trọng tâm của dự án M-SHORAD đã hoàn thành sau hơn hai năm rưỡi. Và 6 tháng tiếp theo, các tổ hợp phòng không M-SHORAD đầu tiên đã được đưa chuyên giao cho đơn vị chiến đấu. Theo kế hoạch trong vài tháng tới, tiểu đoàn 5-4 ADA của Mỹ đồn trú tại Đức sẽ đạt trạng thái sẵn sàng chiến đấu hoàn toàn, với loại vũ khí phòng không M-SHORAD mới.

Tháp pháo tích hợp đa nền tảng vũ khí

Để tăng tốc và đơn giản hóa việc phát triển một loại hệ thống phòng không mới, tổ hợp M-SHORAD được chế tạo trên khung gầm Stryker có sẵn. Trên cỗ máy này, các nhà phát triển đã đề xuất gắn Gói thiết bị tác chiến (Mission Equipment Package-MEP), do Leonardo DRS nghiên cứu.

Mô-đun tháp pháo tích hợp đa nền tảng vũ khí (RIwP) do công ty Moog phát triển.

Thành phần đáng chú ý nhất của MEP là mô đun tháp pháo tích hợp đa nền tảng vũ khí (Reconfigurable Integrated-weapons Platform - RIwP) do công ty Moog phát triển. Tháp pháo có trang bị pháo tự động XM914 30 mm và một súng máy M240 7,62 mm, cũng như 2 bệ phóng cho hai loại tên lửa khác. Để tấn công các mục tiêu trên không, tổ hợp này có thể sử dụng 4 tên lửa FIM-92 Stinger và 2 chiếc AGM-114 Hellfire.

Việc phát hiện và theo dõi mục tiêu được thực hiện bằng Radar bán cầu đa nhiệm (Multi-Мission Hemispheric Radar - MHR) do công ty Rada Electronic Industries của Israel phát triển. Nó bao gồm 4 ăng-ten mảng hoạt động theo giai đoạn, được đặt ở các góc của phương tiện vận chuyển.

Tổ hợp M-SHORAD có thể tiến hành quan sát vòng tròn ở bán cầu trên và có khả năng phát hiện mục tiêu trên không ở phạm vi từ 20-25 km. Đồng thời có thể phát hiện máy bay không người lái trong bán kính 5 km. Ngoài ra, bộ phận quang điện tử MX-GCS trên tháp pháo RIwP được sử dụng để điều khiển vũ khí và dẫn đường cho tên lửa.

Bên trong xe chiến đấu là các bộ phận điều khiển để quan sát hoạt động của kíp điều khiển. Nó cũng cung cấp khả năng vận chuyển các tên lửa bổ sung, để nạp đạn cho bệ phóng.

Nhiệm vụ chính của tổ hợp M-SHORAD là chống các mục tiêu trên không trong khu vực gần. Tùy theo loại đối tượng phát hiện, hệ thống có thể sử dụng súng máy, pháo hoặc tên lửa để thực hiện đòn tác chiến khác nhau. Một tổ hợp cũng có thể chống lại bất kỳ mục tiêu mặt đất nào, từ lực lượng bộ binh đến xe bọc thép của đối phương.

Theo các chuyên gia, hệ thống phòng không M-SHORAD mới đáp ứng tất cả các yêu cầu nêu trên. Chúng có khả năng tấn công tất cả các mục tiêu được chỉ định và rất linh hoạt trong việc tác chiến. Đồng thời, về đặc điểm và khả năng chiến đấu, hệ thống M-SHORAD vượt trội hơn so với tổ hợp Avenger hiện có của quân đội Mỹ.

Tiếp tục cải tiến bằng vũ khí laser

Hệ thống pháo phòng không M-SHORAD ra đời nhằm phản ứng lại trước những thách thức và mối đe dọa hiện nay của quân đội Mỹ. Hiện các hệ thống phòng không quân sự của Mỹ chỉ dựa vào các tổ hợp Avenger, vốn không còn đáp ứng được các yêu cầu tác chiến hiện đại.

M-SHORAD là giải pháp thay thế các tổ hợp Avenger lỗi thời của Mỹ.

Về vấn đề này, năm 2018, quân đội Mỹ đã nêu ra nhiệm vụ phát triển một số mẫu vũ khí mới, với các đặc tính và khả năng khác nhau. Theo đó, vũ khí phải có khả năng chống lại nhiều loại mục tiêu, từ máy bay đến UAV cỡ nhỏ.

Sau 3 năm, hệ thống phòng không M-SHORAD đầu tiên trong số những mẫu vũ khí mới đã được đưa vào vận hành hàng loạt và thử nghiệm trong quân đội. Trong tương lai, việc trang bị M-SHORAD sẽ tiếp tục được thực hiện, sau đó nhanh chóng được đưa vào biên chế trong các đơn vị phòng không.

Đặc biệt, Mỹ có kế hoạch tiếp tục cải tiến vũ khí laser cho hệ thống phòng không mới này trên khung gầm Stryker. Về trung hạn, công nghệ mới sẽ giúp Mỹ loại bỏ các mẫu vũ khí phòng không lỗi thời.

Như vậy, những vấn đề lớn của lực lượng phòng không Mỹ đang được giải quyết, đồng thời có thể hoàn thành một số nhiệm vụ được giao trong thời gian ngắn. Giờ đây, số phận của các tổ hợp M-SHORAD mới sẽ phụ thuộc vào các nhà thầu và vào khả năng sản xuất của họ, trong việc đáp ứng kịp thời số lượng vũ khí cần thiết cho các đơn vị phòng không.

MINH TUẤN (Theo Topwar)