Tòa án chuyên biệt được bổ nhiệm thẩm phán người nước ngoài

Sáng 11/12, Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế, với 438/444 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành. Luật gồm 5 chương, 44 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026.

Thành lập tòa án chuyên biệt đặt tại TP.HCM

Luật quy định thành lập Tòa án chuyên biệt đặt tại TP.HCM (Điều 7). Theo đó, cơ cấu tổ chức của Tòa án chuyên biệt bao gồm: tòa sơ thẩm, tòa phúc thẩm. Tòa án chuyên biệt có chánh án, phó chánh án, chánh tòa, phó chánh tòa, thẩm phán, thư ký tòa án, công chức khác và người lao động.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao quyết định thành lập, quy định nhiệm vụ, quyền hạn của bộ máy giúp việc của Tòa án chuyên biệt.

Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế. Ảnh Quốc hội

Quyền hạn của Tòa án chuyên biệt quy định tại Điều 13 của luật. Theo đó, giải quyết vụ việc bao gồm: Ban hành quyết định quản lý vụ việc, quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, tạm đình chỉ, đình chỉ giải quyết vụ việc, thi hành quyết định; Khuyến khích các bên tham gia thương lượng, hòa giải hoặc phương thức giải quyết tranh chấp thay thế khác; Thực hiện thẩm quyền trong việc yêu cầu các bên giao nộp, công bố, xuất trình tài liệu, chứng cứ; triệu tập người làm chứng; Xử lý hành vi cản trở hoạt động tố tụng.

Giải quyết kiến nghị, khiếu nại, tố cáo liên quan đến công tác tổ chức nhân sự và hoạt động của Tòa án chuyên biệt; Phát triển, áp dụng án lệ; Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn về thi hành án; Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của luật này và quy tắc tố tụng.

Thẩm phán do Chủ tịch nước bổ nhiệm

Điều đặc biệt của tòa án chuyên biệt này là quy dịnh về thẩm phán (điều 10), bao gồm công dân Việt Nam và người nước ngoài.

Nếu thẩm phán là người nước ngoài thì phải đáp ứng đủ các tiêu chuẩn, điều kiện sau đây: Đã hoặc đang là thẩm phán nước ngoài; là luật sư, chuyên gia có uy tín, phẩm chất đạo đức tốt, kiến thức chuyên môn phù hợp, am hiểu pháp luật về đầu tư, kinh doanh; có ít nhất 10 năm kinh nghiệm tham gia xét xử, giải quyết vụ việc liên quan đến hoạt động đầu tư, kinh doanh; có năng lực tiếng Anh để xét xử, giải quyết vụ việc tại tòa án chuyên biệt; Không quá 75 tuổi, có sức khỏe bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Thẩm phán là công dân Việt Nam thì tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm đảm bảo điều kiện sau: Trường hợp bổ nhiệm thẩm phán là công chức, luật sư, trọng tài viên, giảng viên đại học, nhà khoa học, chuyên gia thì phải có uy tín, phẩm chất đạo đức tốt, kiến thức chuyên môn phù hợp, am hiểu pháp luật về đầu tư, kinh doanh; có ít nhất 10 năm kinh nghiệm tham gia xét xử, giải quyết vụ việc liên quan đến hoạt động đầu tư, kinh doanh; có năng lực tiếng Anh để xét xử, giải quyết vụ việc tại tòa án chuyên biệt; không quá 75 tuổi, có sức khỏe bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Ngày 11/12/2025, ĐBQH biểu quyết thông qua một số luật, nghị quyết. Ảnh Quốc hội

Trường hợp bổ nhiệm thẩm phán là thẩm phán Tòa án nhân dân theo quy định của Luật Tổ chức tòa án nhân dân thì phải có kiến thức chuyên môn phù hợp, am hiểu pháp luật về đầu tư, kinh doanh; có ít nhất 10 năm kinh nghiệm tham gia xét xử, giải quyết vụ việc liên quan đến hoạt động đầu tư, kinh doanh; có năng lực tiếng Anh để xét xử, giải quyết vụ việc tại tòa án chuyên biệt.

Thẩm phán do Chủ tịch nước bổ nhiệm trên cơ sở đề nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao. Nhiệm kỳ của thẩm phán là 5 năm kể từ ngày được bổ nhiệm.

Thẩm phán quy định tại khoản 2 và điểm a khoản 3 Điều 10 không là công chức trong tòa án; thực hiện nhiệm vụ xét xử theo vụ việc do chánh án tòa án chuyên biệt phân công; có thể giữ chức vụ hoặc làm công việc khác nhưng không được xung đột lợi ích, ảnh hưởng tới việc thực hiện nhiệm vụ tại tòa án chuyên biệt.

Có thể xét xử, giải quyết vụ việc trên môi trường điện tử

Theo Điều 16, việc nộp đơn khởi kiện, xử lý đơn khởi kiện, tống đạt, thông báo văn bản tố tụng; nộp lệ phí, án phí, chi phí tố tụng; giao nộp tài liệu, chứng cứ; phiên họp, phiên tòa và các thủ tục tố tụng khác có thể được thực hiện trên môi trường điện tử trong quá trình xét xử, giải quyết vụ việc tại tòa án chuyên biệt; Việc xét xử, giải quyết vụ việc trên môi trường điện tử được thực hiện theo Quy tắc tố tụng; Tòa án nhân dân tối cao xây dựng Tòa án chuyên biệt điện tử để xét xử, giải quyết vụ việc.

Tiếng nói, chữ viết dùng trước Tòa án chuyên biệt là tiếng Anh hoặc tiếng Anh kèm theo bản dịch tiếng Việt. Bản án, quyết định của tòa án được ban hành bằng tiếng Anh hoặc tiếng Anh kèm theo bản dịch tiếng Việt (Điều 14).

Minh Thư/VOV.VN