Tòa án không thu thập chứng cứ trong vụ án dân sự

Quang cảnh họp Tổ 14 (gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh Hải Dương, Khánh Hòa, Đồng Tháp)

Xây dựng nền tư pháp chuyên nghiệp, phục vụ Nhân dân

Đa số ĐBQH tán thành việc sửa đổi Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 nhằm thể chế hóa các nghị quyết của Đảng về cải cách tư pháp, đặc biệt là Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng; đồng thời, phát huy thế mạnh và khắc phục tồn tại, hạn chế của Luật hiện hành, đáp ứng đòi hỏi của tình hình, nhiệm vụ mới.

Theo ĐBQH Đỗ Ngọc Thịnh (Khánh Hòa), đây là cơ sở để hướng tới xây dựng nền tư pháp chuyên nghiệp, hiện đại, công minh, công bằng, văn minh, liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân, bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa và lợi ích nhà nước cũng như các lợi ích chính đáng của tổ chức, cá nhân như Hiến pháp năm 2013 đã quy định.

Đại biểu Quốc hội Đỗ Ngọc Thịnh (Khánh Hòa) phát biểu

Đa số ý kiến đồng tình với quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa án nhân dân tại Điều 3 của dự thảo Luật, các đại biểu cũng cho rằng, việc bổ sung nội hàm “thực hiện quyền tư pháp” vào dự thảo Luật là cần thiết, bởi đây cũng là một quy định mới, quan trọng để thể chế hóa nhiệm vụ, giải pháp mà Nghị quyết số 27 của Trung ương về tiếp tục xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới đã đề ra. Đồng thời, cũng là cụ thể hóa quy định tại Khoản 1, Điều 102 của Hiến pháp năm 2013 quy định Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và thực hiện quyền tư pháp.

Tuy nhiên, ĐBQH Bùi Sỹ Hoàn (Hải Dương) cho rằng, cần nghiên cứu thật kỹ lưỡng các quy định cụ thể tại Điều 3. Ví dụ, ở Điểm b, khoản 2, Điều 3 có quy định “Giải quyết, xét xử vi phạm hành chính theo quy định của luật”. Theo đại biểu Bùi Sỹ Hoàn, đây là việc Tòa án các nước đã làm, nhưng ở nước ta, Luật Xử lý vi phạm hành chính có quy định 3 biện pháp xử lý hành chính mà Tòa án sẽ áp dụng, gồm: đưa vào cơ sở giáo dục, cơ sở giáo dưỡng và cơ sở cai nghiện bắt buộc. Còn việc xử phạt vi phạm hành chính và xử lý vi phạm hành chính khác thì do các cơ quan hành chính của nhà nước đang thực hiện.

Đại biểu Quốc hội Bùi Sỹ Hoàn (Hải Dương) phát biểu tại tổ

"Nếu quy định như dự thảo Luật, giải quyết xét xử vi phạm hành chính mà đưa hết sang Tòa án thì có thể dẫn đến phải tăng đội ngũ, lực lượng và khối lượng công việc. Do đó, cần có lộ trình để thực hiện cho phù hợp", đại biểu Bùi Sỹ Hoàn đề nghị.

Hạn chế việc trả lại hồ sơ điều tra bổ sung

Về điều chỉnh nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa án trong việc thu thập tài liệu, chứng cứ (Điều 15), ĐBQH Đỗ Ngọc Thịnh (Khánh Hòa) đồng tình với đề nghị sửa đổi theo hướng: trong vụ án hình sự không quy định Tòa án có nghĩa vụ thu thập chứng cứ; với vụ án, vụ việc dân sự, vụ án hành chính thì nghĩa vụ thu thập chứng cứ và chứng minh cũng thuộc về đương sự, Tòa án không có trách nhiệm thu thập chứng cứ mà chỉ hướng dẫn, yêu cầu các đương sự thu thập chứng cứ; nếu đương sự là người yếu thế trong xã hội thì Tòa án hỗ trợ đương sự thu thập chứng cứ. Theo đại biểu, nếu quy định Tòa án thu thập chứng cứ rồi sau đó xét xử theo đúng chứng cứ tự mình thu thập sẽ không khách quan. Mặt khác, Tòa án sẽ có tâm lý không coi trọng chứng cứ do các bên cung cấp, từ đó không đánh giá đầy đủ các chứng cứ do các bên cung cấp.

Đại biểu Quốc hội Lê Xuân Thân (Khánh Hòa) phát biểu tại tổ

Cùng quan điểm này, ĐBQH Lê Xuân Thân (Khánh Hòa) nêu rõ, trong vụ án dân sự, thương mại là việc của dân, dân kiện thì dân chứng minh rằng có căn cước và phải cung cấp chứng cứ chứ Tòa án không làm thay được. Còn với quy định như hiện hành nếu Tòa án thu thập thiếu chứng sẽ không giải quyết được và cuối cùng là kéo dài thời gian giải quyết vụ án dân sự.

Bên cạnh đó, Điều 15 cũng quy định, trong quá trình sự việc thu thập chứng cứ thuộc trách nhiệm của các cơ quan điều tra, Viện kiểm sát nếu không đủ chứng cứ kết tội bị cáo thì Tòa án phải tuyên vô tội hoặc thiếu chứng cứ thì phải trả hồ sơ điều tra bổ sung. Đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh đề nghị, cần hạn chế việc trả lại hồ sơ điều tra bổ sung vì có thể rất dễ dẫn tới vi phạm vào nguyên tắc suy đoán vô tội. Thực tiễn cũng đã cho thấy, có rất nhiều vụ án phải kéo dài.

Tin và ảnh: T. Thành