Tòa án Tối cao Mỹ sẽ xem xét tính hợp pháp của thuế quan mà Tổng thống Trump áp đặt
Cơ quan tư pháp cao nhất của Mỹ đã quyết định thụ lý đơn kiện liên quan đến tính hợp pháp về các quyền thuế quan của Tổng thống Donald Trump. Vụ việc được Chính quyền Mỹ kháng cáo lên Tòa án Tối cao sau khi một tòa phúc thẩm khẳng định việc ông Trump áp đặt các loại thuế 'có đi có lại' là vi Hiến.
Tòa án Tối cao Mỹ, với đa số thẩm phán theo khuynh hướng bảo thủ, sẽ xem xét vào đầu tháng 11 tính hợp pháp của các loại thuế quan do Tổng thống Donald Trump áp đặt, cơ quan này thông báo hôm 9/9.
9 thẩm phán của Tòa án Tối cao. Ảnh: CNN
Trước đó, vào cuối tháng 8, một tòa phúc thẩm liên bang tại Washington đã phán quyết vào cuối tháng 8 rằng phần lớn các mức thuế nhập khẩu được Tổng thống Mỹ ban hành từ khi bắt đầu nhiệm kỳ là bất hợp pháp, song cho biết các loại thuế này vẫn duy trì hiệu lực cho đến khi Tòa án Tối cao đưa ra quyết định cuối cùng.
Chính quyền Trump lo mất đòn bẩy thương mại
Theo quyết định ban hành hôm 9/8, Tòa án Tối cao đã chấp nhận xem xét khẩn cấp vụ việc và lên lịch phiên điều trần “trong tuần đầu tiên của tháng 11”. Thông thường, phán quyết sẽ được đưa ra vào cuối tháng 6. Nhưng trong trường hợp này, Tòa án cho biết sẽ đẩy nhanh quá trình xem xét để giải quyết một trong những vấn đề là tâm chương trình nghị sự kinh tế của chính quyền
Chính quyền Cộng hòa đã lập luận trước cơ quan tư pháp cao nhất rằng, việc vô hiệu hóa các loại thuế quan này sẽ gây tác động tiêu cực đến đàm phán thương mại với các đối tác của Mỹ, đồng thời làm mất đi một công cụ gây sức ép quan trọng. Nỗi lo phải chịu mức thuế quan khổng lồ đã khiến nhiều đối tác, trong đó có Liên minh châu Âu (EU), không dám đáp trả và thay vào đó mở cửa thị trường hơn cho hàng hóa Mỹ.
Chính quyền của ông Trump cũng thúc giục Tòa án Tối cao đẩy nhanh tiến độ một phần vì lo ngại về việc điều gì sẽ xảy ra với các khoản thuế đã thu nếu Tòa án ra phán quyết bất lợi cho ông. Chính phủ nói rằng, việc trì hoãn phán quyết đến tháng 6 năm sau có thể "dẫn đến kịch bản 750 - 1 nghìn tỷ USD thuế quan đã được thu sẽ phải hoàn trả và việc hoàn trả chúng có thể gây ra sự gián đoạn đáng kể”.
Tuy nhiên, số liệu do Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ công bố cho thấy doanh thu thuế quan cho năm tài chính 2025 đạt khoảng 475 tỷ USD tính đến ngày 24/8. Trong tổng số đó, chỉ có khoảng 210 tỷ USDdoanh thu đến từ các biện pháp thuế quan mới áp dụng.
"Sự thật là Tổng thống Trump đã hành động hợp pháp khi sử dụng quyền hạn thuế quan được Quốc hội trao cho ông trong Đạo luật Quyền hạn kinh tế khẩn cấp quốc tế để giải quyết các tình huống khẩn cấp quốc gia và bảo vệ an ninh quốc gia cũng như nền kinh tế của chúng ta", phát ngôn viên Nhà Trắng Kush Desai nói với CNN. "Chúng tôi mong đợi chiến thắng cuối cùng trong vấn đề này tại Tòa án Tối cao”.
Kể từ khi trở lại nắm quyền hồi tháng 1, ông Donald Trump đã nhiều lần áp đặt các mức thuế bổ sung đối với hàng nhập khẩu vào Mỹ, dao động từ 10% đến 50% tùy từng trường hợp và quốc gia. Chính những mức thuế này - khác với các loại thuế áp riêng cho các ngành như ô tô, thép, nhôm hay đồng - là tâm điểm của tranh chấp pháp lý hiện nay.
Không có “mối đe dọa đặc biệt và bất thường”
Vụ án này đặt một thành phần quan trọng của nền kinh tế Mỹ vào danh sách xét xử của tòa án bảo thủ. Và nó đặt ra một câu hỏi cơ bản về quyền lực của Tổng thống trong việc áp đặt thuế quan khẩn cấp mà không có sự chấp thuận rõ ràng từ Quốc hội.
Trong phán quyết của mình, Tòa phúc thẩm cho rằng, Đạo luật Quyền hạn kinh tế khẩn cấp quốc tế (IEEPA) mà Tổng thống Donald Trump viện dẫn để áp các loại thuế đối ứng của mình, không trao cho Tổng thống “quyền áp đặt thuế quan và các loại thuế khác”, mà vốn là thẩm quyền của Quốc hội.
Vụ việc trước đó từng được xem xét bởi một cơ quan chuyên trách, Tòa án Thương mại quốc tế Mỹ. Hồi tháng 5, tòa này cũng kết luận rằng chỉ có Quốc hội, chứ không phải tổng thống, có thể viện dẫn IEEPA năm 1977 để “áp đặt mức thuế bổ sung vô hạn đối với hàng hóa đến từ gần như mọi quốc gia”.
“Tổng thống chỉ có thể sử dụng IEEPA để thực hiện các biện pháp trừng phạt kinh tế khi có tình huống khẩn cấp nhằm đối phó với một mối đe dọa “đặc biệt và bất thường”. Song, Tòa án Thương mại quốc tế Mỹ khẳng định, hiện Mỹ không trong bất kỳ tình huống khẩn cấp hay mối đe dọa đặc biệt bất thường nào; nhấn mạnh rằng việc viện dẫn văn bản luật này cần một tình huống thực sự đặc biệt.
