Tòa sơ thẩm tước quyền thừa kế của vợ và con mất khả năng lao động của người có di sản?
Trong vụ án chia di sản thừa kế của gia đình bà Ngô Thị Liễu, ở xã Vĩnh Trụ, tỉnh Ninh Bình, tòa án cấp sơ thẩm đã không xem xét cho người con bị tâm thần và vợ của người có di sản được hưởng quyền thừa kế theo pháp luật. Dưới góc nhìn của luật sư, điều này là trái với các quy định của pháp luật về thừa kế.
Không đồng ý với những phán quyết của Tòa sơ thẩm, bà Ngô Thị Liễu đã gửi đơn khánh cáo lên cấp Tòa phúc thẩm
Quyền lợi của người thừa kế không phụ thuộc di chúc bị bỏ qua
Vụ án "Tranh chấp về thừa kế tài sản và đòi lại giấy chứng nhận Quyền sử dụng đất; yêu cầu công nhận di chúc và hợp đồng tặng cho tài sản", được Tòa án nhân dân tỉnh Ninh Bình đưa ra xét xử sơ thẩm ngày 25/07/2025. Phán quyết của tòa sơ thẩm đã công nhận toàn bộ phần tài sản của ông Đinh Văn Thập ở thửa đất 261 tờ bản đồ 16 (nay là thửa 219 tờ bản đồ 15) ở xã Trần Thương, tỉnh Ninh Bình, thuộc về 02 người con riêng của ông Thập là anh Đinh Văn Thất và anh Đinh Trần Tiến. Điều đó đồng nghĩa với việc bà Ngô Thị Liễu (vợ ông Thập) và anh Đinh Gia Quyết (con chung của ông Thập, bà Liễu, hiện mất khả năng lao động) không được hưởng bất cứ phần di sản nào.
Anh Đinh Gia Quyết hiện đang phải điều trị bệnh tâm thần và mất khả năng lao động
Điều đáng nói, từ năm 2017, anh Đinh Gia Quyết phát bệnh tâm thần phân liệt thể Paranoid (F20.0), phải nhập viện điều trị suốt thời gian dài. Đến nay anh Quyết vẫn phải điều trị thường xuyên và mất khả năng lao động. Gia đình bà Liễu đã gửi tài liệu trích sao bệnh án lên tòa sơ thẩm. Nhưng anh Quyết không được xem xét cho hưởng thừa kế di sản của ông Đinh Văn Thập.
Hiện nay gia đình anh Quyết cũng gặp rất nhiều khó khăn. Vợ anh làm công nhân với đồng lương chưa đến 10 triệu đồng/tháng nuôi 2 con nhỏ, lại phải lo tiền chữa trị bệnh tật cho chồng.
Bà Ngô Thị Liễu, cho biết: "Theo nội dung Di chúc, chồng tôi, ông Đinh Văn Thập, để lại toàn bộ di sản thừa kế cho anh Thất và anh Tiến. Để có được những tài sản trên, không chỉ vợ chồng tôi vất vả làm lụng bao nhiều năm, mà bản thân các con tôi cũng đóng góp công sức rất lớn mới làm nên được. Thậm chí, cho đến lúc mua được tài sản rồi, chúng tôi vẫn bỏ công sức, tiền bạc ra vun đắp tài sản suốt bao năm qua".
Luật sư Đinh Thị Kim Liên, Công ty Luật TNHH VLS & PARTNERS, Đoàn luật sư TP Hà Nội, nhận định: Trong trường hợp này, cần phải xem xét đến quyền lợi được quy định tại Điều 644 BLDS 2015 quy định về người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc.
Theo đó, các đối tượng là con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng; con thành niên mà không có khả năng lao động được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật. Họ được hưởng phần di sản nêu trên trong trường hợp không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó.
Áp dụng vào trường hợp cụ thể này, bà Ngô Thị Liễu là vợ của ông Đinh Văn Thập theo Giấy chứng nhận kết hôn ngày 16/01/1989 tại UBND xã Nhân Chính, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam cũ. Bởi vậy, theo quy định của pháp luật, bà Liễu được hưởng phần di sản do ông Thập để lại bằng 2/3 suất của một người thừa kế theo pháp luật.
Anh Đinh Gia Quyết là con đẻ của ông Thập, hiện mắc bệnh tâm thần, mất khả năng lao động, cũng phải được hưởng 2/3 suất thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật.
Điều đó đồng nghĩa với việc, kể cả trong trường hợp bản di chúc của ông Thập có hiệu lực pháp luật, bà Liễu và anh Quyết vẫn được hưởng một phần di sản. Tuy nhiên HĐXX phiên tòa sơ thẩm đã bỏ qua quyền lợi chính đáng này của bà Liễu và anh Quyết.
Cả 04 mẹ con bà Liễu đều không được Tòa xem xét cho hưởng thừa kế tài sản do chồng và cha là ông Đinh Văn Thập để lại
Mong đợi phán quyết công tâm
Từ những tài liệu mà bà Liễu đưa ra, Luật sư Đinh Thị Kim Liên cho rằng, căn cứ Điều 271, Điều 272 Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015, Tòa phúc thẩm cần phán quyết theo hướng tuyên bản Di chúc do ông Đinh Văn Thập lập ngày 24/01/2017 là không hợp pháp; Tòa án phúc thẩm cũng cần xem xét quyền lợi của mẹ con bà Liễu là người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung Di chúc theo Điều 644 Bộ luật dân sự năm 2015.
Đơn kháng cáo lên Tòa phúc thẩm của bà Ngô Thị Liễu
Ngoài ra, Tòa cần buộc anh Đinh Văn Thất trả lại Giấy Chứng nhận quyền sử dụng đất thửa đất 25, tờ bản đồ 25, địa chỉ: Thôn Đông Quan, xã nhân Nghĩa, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam (nay là Thôn Đông Quan, xã Trần Thương, tỉnh Ninh Bình) và Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với thửa đất số 261, tờ bản đồ 16 (nay là thửa đất số 219, tờ bản đồ số 15), diện tích 261m2 tại xóm 2 Thượng Vỹ, xã Nhân Chính, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam (nay là Thôn 3, Thượng Vỹ, xã Vĩnh Trụ, tỉnh Ninh Bình) cho gia đình bà Liễu.
