Tòa xử Meta thắng trong vụ kiện vi phạm bản quyền tác giả

Meta lập luận, các tác phẩm đã được sử dụng để phát triển một công nghệ mang tính chuyển đổi, phù hợp với nguyên tắc sử dụng hợp lý, vì vậy không cần xin phép trước. Ảnh: Media Post

Vụ kiện này nằm trong số hàng chục vụ kiện đang diễn ra tại tòa án ở Mỹ, khi những nhà sáng tạo nội dung tìm kiếm quyền lợi tài chính lớn hơn đối với những tác phẩm được sử dụng để đào tạo các mô hình AI có thể ảnh hưởng đến thu nhập của họ.

Hôm 25-6, thẩm phán Vince Chhabria của tòa án liên bang ở San Francisco phán quyết rằng, việc Meta sử dụng hàng triệu cuốn sách để đào tạo các mô hình trí tuệ nhân tạo là phù hợp với nguyên tắc “sử dụng công bằng”.

Nguyên tắc này cho phép sử dụng một phần hoặc toàn bộ tác phẩm có bản quyền cho các mục đích như học tập, nghiên cứu, thông tin, báo chí, bình luận mà không cần xin phép của tác giả hoặc chủ sở hữu bản quyền.

Nguyên tắc này là yếu tố quan trọng trong luật bản quyền của Mỹ và một số nước khác, giúp cân bằng giữa quyền sở hữu bản quyền của tác giả và quyền sử dụng tác phẩm phục vụ lợi ích cộng đồng.

Phán quyết trên là một chiến thắng cho các công ty công nghệ sử dụng các tài liệu có bản quyền để phát triển AI.

Vụ kiện chống Meta do 13 nhà văn bao gồm Ta-Nehisi Coates và Richard Kadrey khởi xướng. Các nguyên đơn cáo buộc, việc Meta sử dụng một thư viện bóng tối LibGen gồm hàng triệu cuốn sách trực tuyến, bài báo học thuật và truyện tranh mà không xin phép để đào tạo các mô hình AI Llama là vi phạm bản quyền.

Meta lập luận, các tác phẩm đã được sử dụng để phát triển một công nghệ mang tính chuyển đổi, phù hợp với nguyên tắc sử dụng hợp lý.

Tuy nhiên, thẩm phán Vince Chhabria lưu ý, phán quyết của ông phản ánh việc các tác giả không đưa ra được lập luận hợp lý. Ông nhấn mạnh, các tác giả đã không cung cấp đủ bằng chứng để chứng mình mô hình AI của Meta sẽ làm giá trị thị trường của tác phẩm của họ (ví dụ như giảm doanh số bán sách hoặc phí bản quyền).

“Phán quyết này không đồng nghĩa với xác nhận rằng, việc Meta sử dụng các tài liệu có bản quyền mà không xin phép trước để đào tạo các mô hình ngôn ngữ lớn là hợp pháp”, thẩm phán Chhabria nhấn mạnh.

Ông gợi ý, một lập luận có khả năng mang lại chiến thắng cho phía nguyên đơn trong vụ kiện Meta sẽ là sự pha loãng thị trường, ám chỉ đến thiệt hại gây ra cho chủ sở hữu bản quyền do các sản phẩm AI có thể làm tràn ngập thị trường với vô số hình ảnh, bài hát, bài viết, sách...

“Mọi người có thể thúc đẩy các mô hình AI tạo ra những tác phẩm này chỉ bằng một phần nhỏ thời gian và sự sáng tạo so với những gì thường được yêu cầu”, ông nói và cảnh báo AI có thể làm suy yếu đáng kể động lực của con người trong sáng tạo ra mọi thứ theo cách cũ.

Đây là chiến thắng thứ hai trong một tuần của các công ty công nghệ phát triển AI ở Mỹ. Hôm 23-6, William Alsup, thẩm phán của một tòa án liên bang cũng ra phán quyết có lợi cho công ty khởi nghiệp Anthropic ở San Francisco trong một vụ kiện tương tự.

Anthropic đã đào tạo các mô hình Claude dựa trên nội dung cắt ra và quyết thủ công từ các cuốn sách in mà phán quyết của tòa án cho là “sử dụng hợp lý”.

Tuy nhiên, thẩm phán Alsup cho rằng, việc Anthropic sao chép và lưu trữ hơn 7 triệu cuốn sách lậu từ một thư viện đã vi phạm bản quyền của tác giả và không phải là sử dụng hợp lý. Thẩm phán ra lệnh mở một phiên tòa xét xử vào tháng 12 tới để xác định Anthropic phải trả bao nhiêu cho hành vi vi phạm này.

Luật bản quyền của Mỹ quy định, hành vi vi phạm bản quyền cố ý có thể bị phạt tiền lên đến 150.000 đô la cho mỗi tác phẩm.

Người phát ngôn của Anthropic cho biết, công ty hài lòng khi tòa án công nhận chương trình đào tạo AI của công ty là “mang tính chuyển đổi” và phù hợp với mục đích của luật bản quyền trong việc thúc đẩy sự sáng tạo và tiến bộ khoa học.

Theo Financial Times, Reuters

Lê Linh