Toàn cảnh cuộc khủng hoảng thịt lợn đang khiến Trung Quốc 'đau đầu'

Trung Quốc là nước tiêu thụ thịt lợn nhiều nhất thế giới - Ảnh: Getty/CNN.

Dịch tả lợn châu Phi đã khiến nguồn cung thịt lợn của Trung Quốc sụt giảm mạnh, gây ảnh hưởng lớn đến người tiêu dùng nước này. Việc thịt lợn ngày càng trở nên đắt đỏ đã khiến nhiều người Trung Quốc phải chuyển sang dùng các loại thịt khác để thay thế.

Số liệu do Tổng cục Thống kê Trung Quốc công bố vào tuần trước cho thấy giá thịt lợn ở nước này hiện tăng gần 70% so với cùng kỳ năm ngoái. Giá thịt lợn leo thang đẩy tốc độ lạm phát tháng 9 ở Trung Quốc lên 3%, từ mức 2,8% trong tháng 8.

Bắt đầu cách đây 13 tháng, dịch tả lợn châu Phi đến nay đã khiến tổng đàn lợn của Trung Quốc - nước sản xuất và tiêu thụ thịt lợn lớn nhất thế giới - giảm khoảng 130 triệu con, trang CNN Business dẫn dữ liệu từ Bộ Nông nghiệp Trung Quốc cho hay. Nhiều trại lợn Trung Quốc không muốn tái đàn sau khi lợn bị tiêu hủy do dịch vì lo đàn lợn mới sẽ lại nhiễm bệnh.

Thịt lợn là thực phẩm truyền thống của người Trung Quốc, được sử dụng phổ biến trong nền ẩm thực nước này, với những món nổi tiếng như thịt kho Đông Pha, thịt "2 lần chín" Tứ Xuyên, hay bánh bao nhân thịt lợn. Theo dữ liệu năm 2018, thịt lợn chiếm khoảng 70% tổng tiêu thụ thịt của Trung Quốc. Tính trung bình, mỗi người Trung Quốc ăn 20 kg thịt lợn mỗi năm.

Bởi vậy, cơn sốt giá thịt lợn đã kéo theo một làn sóng phàn nàn trên các mạng xã hội ở nước này. Một số người nói rằng thịt lợn ngày càng đắt đỏ buộc họ phải chuyển sang ăn chay. Một người dùng mạng Weibo thậm chí nói rằng thịt lợn giờ đây giá trị hơn cả một chiếc điện thoại thông minh (smartphone) cao cấp.

Giá thịt lợn tại nhiều khu vực của Trung Quốc đã tăng gần gấp đôi trong 2 năm qua. Theo dữ liệu của Chính phủ nước này, giá thịt lợn vào năm 2017 là khoảng 32 Nhân dân tệ (4,5 USD)/kg. Giờ đây, nhiều địa phương của Trung quốc có mức giá thịt lợn 60 Nhân dân tệ (8,45 USD)/kg.

Trên một số phương diện, Chính phủ Trung Quốc đã triển khai các biện pháp trợ giá thịt lợn. Từ tháng 4 đến giữa tháng 9 năm nay, Bắc Kinh chi khoảng 3,2 tỷ Nhân dân tệ, tương đương 452 triệu USD, hỗ trợ tiền mặt cho các gia đình thu nhập thấp mua thịt lợn.

Các quan chức Chính phủ Trung Quốc liên tục có các chuyến thăm và làm việc tại các địa phương để nắm rõ tình hình khủng hoảng thịt lợn - vấn đề được cho là có thể gây mất ổn định xã hội nếu không được giải quyết. Tuần vừa rồi, truyền thông Trung Quốc đưa tin Thủ tướng nước này, ông Lý Khắc Cường, thăm một tiệm bán đồ ăn đường phố ở Tây An. Chủ tiệm nói cửa hiệu phải tăng giá bánh bao vì giá thịt lợn tăng.

Ngoài ra, vào tháng trước, Chính phủ Trung Quốc xả 30.000 tấn thịt lợn đông lạnh từ dự trữ chiến lược quốc gia nhằm bình ổn giá thịt.

Một số trại lợn của Trung Quốc thậm chí đã lai tạo ra giống lợn to hơn bình thường, hoặc nuôi lợn lâu hơn để cho ra những con lợn to hơn, nhiều thịt hơn. Tháng trước, công ty Jiangxi Zhengbang Technology tuyên bố sẽ nuôi lợn cho tới 150 kg mới xuất chuồng, một mức trọng lượng cao hơn 25% so với bình thường.

Trại lợn Xiangyang Zhengda mới đây nhập khoảng 900 con lợn, trị giá gần 3 triệu USD, từ Đan Mạch để tăng nguồn cung. Đây là lần đầu tiên Trung Quốc nhập khẩu lợn hơi kể từ khi xảy ra dịch tả lợn châu Phi.

Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng tăng nhập khẩu thịt lợn để hạn chế đà tăng giá thịt lợn trong nước. Theo dữ liệu hải quan, nước này nhập khẩu hơn 1,3 triệu tấn thịt lợn trong 9 tháng đầu năm 2019, tăng 44% so với cùng kỳ năm ngoái. Nhập khẩu thịt bò cũng tăng hơn 50%.

Khủng hoảng thịt lợn được cho là gây ảnh hưởng đến lập trường của Trung Quốc trong thương chiến với Mỹ. Tổng thống Mỹ Donald Trump nói rằng trong thỏa thuận thương mại một phần mà hai nước đạt được mới đây, Trung Quốc hứa mua thêm hàng hóa nông sản Mỹ, trong đó có thịt lợn.

Giới phân tích cảnh báo rằng khủng hoảng thịt lợn ở Trung Quốc sẽ không sớm kết thúc. Rabobank, một ngân hàng Hà Lan chuyên về tài chính trong lĩnh vực thực phẩm và nông nghiệp, dự báo giá thịt lợn ở Trung Quốc còn tiếp tục tăng khi nước này đón Tết Nguyên đán vào đầu năm 2020.

Chuyên gia kinh tế Ting Lu của Nomura cho rằng trước mắt, người Trung Quốc có thể phải điều chỉnh cách ăn uống vì cuộc khủng hoảng thịt lợn này. "Mọi người có thể chuyển sang ăn những loại thịt rẻ hơn như thịt gà. Lượng tiêu thụ thịt bò và thịt cừu cũng có thể tăng trong mùa đông năm nay", ông Lu nhận định với CNN.

Tuy nhiên, theo ông Lu, trong dài hạn, thịt lợn vẫn là loại thực phẩm được người Trung Quốc ưa chuộng hơn cả.

"Làm sao có thể hình dung ra món bánh bao có nhân bằng một loại thịt khác?" ông Lu nói. "Một khi dịch tả lợn được kiểm soát và giá thịt lợn giảm xuống, người Trung Quốc sẽ lại tiêu thụ thịt lợn nhiều như trước, cho dù cuộc khủng hoảng này có kéo dài 2 hay 3 năm".

An Huy