Tôi đi mua thuốc diệt chuột...

Thời điểm này, lúa xuân sinh trưởng mạnh và cơ bản vào giai đoạn đẻ nhánh. Trên các cánh đồng, chuột gia tăng phá hoại mùa màng. Người dân trên địa bàn tỉnh đang tìm nhiều cách diệt chuột, trong đó có việc dùng thuốc.

Chị chủ quan tại xã Cẩm Thành bán thuốc diệt chuột theo đúng quy định - thuốc Linh Miêu 0.5WP

Chính từ nhu cầu “nở rộ” này của người dân nên nhiều ki-ốt đã tăng cường nhập các loại thuốc diệt chuột về để bán. Tại một cửa hàng tạp hóa ở thôn Tân Vĩnh Cần, xã Cẩm Thành (Cẩm Xuyên), khi được hỏi mua thuốc diệt chuột, chị chủ quán trả lời: “Anh lấy loại thuốc nào? Ở đây, nhà em chỉ bán thuốc Linh Miêu 0.5WP và thuốc dạng lọ nhựa, màu đỏ”.

Bao thuốc ni-lon đựng các lọ thuốc diệt chuột đã bị bóc dở, còn để lại khá nhiều giọt thuốc đỏ dính vào bên trong

Khi khách hỏi loại thứ 2, chị chủ quán đi vào phía trong quầy hàng, dưới thùng nhựa đặt trên nền là các bao thuốc không có nhãn mác, bên trong chứa các lọ thuốc đỏ để diệt chuột. Bao thuốc ni-lon đã bị bóc dở, còn để lại khá nhiều giọt thuốc đỏ dính vào bên trong và thành bao. Chị chủ quán thận trọng nhón tay đưa cho khách và hỏi: “Anh lấy cả hai lọ này hay chỉ một. Loại này rất hiệu quả. Chuột ăn là chết liền”.

Di chuyển một đoạn đường không xa, đến khu vực chợ Cầu (Cẩm Thạch, Cẩm Xuyên), hỏi mua thuốc diệt chuột, người dân chỉ cho 3 ki-ốt nằm khá gần nhau. Ghé một ki-ốt gần cầu, ngay cạnh chợ và hỏi mua thuốc diệt chuột, ông chủ ki-ốt hỏi: “Có nhiều loại như thuốc kẹo, thuốc gói, thuốc trộn, thuốc ngửi, anh lấy loại nào. Thấy khách có vẻ băn khoăn về độc tố, người chủ quầy hàng khuyên nên lấy loại ngửi. Tiếp đó, ông cúi xuống, đưa tay vào thùng giấy đựng rất nhiều gói thuốc đồng dạng để ngay cửa ra vào và nói: Đây là loại ngửi, rất hiệu quả. Cầm trên tay gói thuốc bột cờ bằng tờ lịch bỏ túi, lật trước và sau đều chỉ thấy hình ảnh minh họa và chữ nước ngoài, không có hướng dẫn bằng tiếng Việt.

Một chủ ki-ốt ở khu vực chợ Cầu đưa cho khách loại thuốc chuột có các dòng chữ nước ngoài, không có chữ tiếng Việt để người dân nắm bắt thông tin.

Tiếp tục “tìm hiểu thị trường”, ghé một cửa hàng bán vật tư nông nghiệp thuộc phường Thạch Quý (TP Hà Tĩnh). Sau khi mua một ít phân lân và hỏi mua thuốc diệt chuột, bà chủ quán liền nói: “Nhà chị chỉ có một loại và bà đưa cho tôi một gói BROMA 0.005AB”.

Sau khi hỏi: “Có loại thuốc đỏ không”, bà chủ hơi cáu gắt và đi vào phía sâu trong cửa hàng rồi lấy các lọ thuốc đỏ, bà bảo: “10 ngàn 1 lọ”. Một người nông dân đang mua phân lân tổng hợp trông thấy liền nói: Loại này rất tốt, chuột ăn là chết liền. Chú về trộn với cơm hoặc tép là được”.

Chủ ki-ốt ở Thạch Quý (TP Hà Tĩnh) bán một lọ thuốc diệt chuột như thế này với giá 10.000 đồng.

Qua khảo sát tình cờ, có thể thấy, việc bán thuốc diệt chuột tràn lan như người dân thông tin là có thật. Cùng với các loại thuốc được sản xuất đảm bảo theo quy định, hầu hết các cửa hàng đều bán các sản phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ, không nhãn mác.

Trên mạng xã hội và các trang thương mại điện tử, việc tìm mua thuốc diệt chuột cũng rất dễ dàng. Chỉ cần gõ từ khóa "thuốc diệt chuột", hàng trăm kết quả sẽ hiển thị với đầy đủ các loại. Điều đáng nói, giá cả của một chủng loại rất khác nhau ở các trang, thậm chí chênh lệch nhau đến hàng chục ngàn.

Việc sử dụng thuốc diệt chuột từ lâu đã đặt ra nhiều vấn đề, nhất là an toàn sức khỏe cho con người, vật nuôi và môi trường. Tuy nhiên, tình trạng hàng trôi nổi tràn lan như hiện nay, việc kiểm soát hệ lụy trên rõ ràng rất khó khăn.

Trong thực tiễn, nhiều năm trước, tại nhiều tỉnh, thành đã xảy ra nhiều câu chuyện đau lòng khi trẻ ăn phải thuốc diệt chuột – do trẻ không biết (có một số sản phẩm dạng nước, trông giống thuốc ngọt, có loại dạng cốm).

Các loại thuốc diệt chuột không có nhãn mác hay kèm theo lời cảnh báo khi sử dụng thường có độc tính rất cao, tiềm ẩn nhiều nguy hiểm cho người, động vật. Vừa qua, tại Hà Nội, sau khi cháu trai N.M.P. (3 tuổi, ở Hà Nội) cho vào miệng một nắm "thóc" trộn với thuốc diệt chuột, gia đình phải đưa cháu đi cấp cứu tại Khoa Nhi - Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương.

Theo BS Bùi Thị Hiền - Khoa Nhi Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, thuốc diệt chuột có thể gây ra tác hại nghiêm trọng. Độc tố có thể gây rối loạn đông máu khiến trẻ dễ bị chảy máu chân răng, chảy máu cam, nôn ra máu hoặc xuất huyết dưới da. Ngoài ra, thuốc còn ảnh hưởng đến hệ thần kinh Trung ương, gây các triệu chứng như đồng tử co nhỏ, vật vã, ly bì và có thể tiến triển đến mất ý thức, suy hô hấp trong trường hợp nặng.

Thuốc diệt chuột là mặt hàng kinh doanh có điều kiện và được kiểm soát chặt chẽ trên cơ sở quy định của pháp luật theo danh mục. Sản phẩm được cấp phép lưu hành phải đảm bảo về nhãn mác như: tên, thành phần, hàm lượng hoạt chất, định lượng, số đăng ký, ngày sản xuất, số lô sản xuất, hạn sử dụng, hướng dẫn sử dụng, bảo quản, thông tin về sự nguy hại…

Tại khu vực chợ Cầu, không khó để mua thuốc diệt chuột không nhãn mác, không rõ nguồn gốc.

Theo một cán bộ của Sở Nông nghiệp và Môi trường, thi hành Luật Bảo vệ và kiểm dịch thực vật số 41/2013/QH13 ngày 16/12/2024, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT đã ban hành Thông tư 25/2024/TT-BNNPTNT về Danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam và Danh mục thuốc bảo vệ thực vật cấm sử dụng tại Việt Nam. Quy định có hiệu lực thi hành từ ngày 30/1/2025. Theo đó, tại phụ lục I “Danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam”, ban hành kèm theo Thông tư này, ở mục a, ghi rõ “Thuốc sử dụng trong nông nghiệp” có thuốc trừ chuột gồm 8 hoạt chất với 49 tên thương phẩm. Tại phụ lục II “Danh mục thuốc bảo vệ thực vật cấm sử dụng tại Việt Nam” có ghi 1 loại thuốc trừ chuột: Talium compond.

Từ cơ sở bán thuốc thú y, con giống và quán nhỏ ven đường đều có bán thuốc diệt chuột không rõ nguồn gốc (Ảnh chụp tại xã Cẩm Thành và Cẩm Thạch, huyện Cẩm Xuyên).

Cùng với quy định như trên, nhiều năm qua, bộ, ngành chức năng cũng đã khuyến cáo khi sử dụng các loại thuốc diệt chuột phải sử dụng thuốc trong danh mục được phép sử dụng; khi sử dụng thuốc phải mang các dụng cụ an toàn như: khẩu trang, găng tay và không được để thuốc chung với các dụng cụ đựng thực phẩm, nước uống và phải thông báo rộng rãi cho người dân biết cụ thể về thời gian, địa điểm đặt thuốc để chủ động nhốt gia súc, gia cầm…

Đối chiếu những quy định trên, có thể thấy, việc bán sản phẩm thuốc diệt chuột tại nhiều địa phương chưa bám theo quy định của pháp luật. Từ đó, tiềm ẩn nhiều rủi ro, nguy hiểm cho người và vật nuôi, đồng thời ảnh hưởng đến môi trường. Thời điểm “nở rộ” người mua thuốc diệt chuột như hiện nay, ngành chức năng cần tích cực vào cuộc để giúp “thượng đế” sử dụng sản phẩm đúng quy định, có hướng dẫn rõ ràng, từ đó góp phần bảo vệ sức khỏe, môi trường và tạo thói quen tốt trong tiêu dùng nói chung.

Tiều Phu