Tội phạm lừa đảo xuyên biên giới:Mối nguy của toàn cầu trong thời đại số

Lực lượng Interpol phối hợp triệt phá mạng lưới lừa đảo qua mạng internet tại châu Phi. Ảnh: Interpol

Trong bối cảnh số hóa diễn ra nhanh chóng, các hoạt động lừa đảo xuyên quốc gia đang nổi lên như một trong những mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với an ninh kinh tế - xã hội của nhiều quốc gia. Không còn giới hạn ở các chiêu thức lừa đảo trực tuyến thông thường, tội phạm mạng ngày nay đã mở rộng quy mô. Đồng thời, tinh vi hóa phương thức, cấu kết chặt chẽ theo mô hình “tập đoàn tội phạm” và lợi dụng khoảng trống pháp lý giữa các quốc gia để hoạt động.

Tại phiên họp Đại hội đồng Interpol lần thứ 93, đại biểu từ hơn 190 quốc gia thành viên đã chia sẻ những con số đáng lo ngại về thiệt hại do tội phạm lừa đảo gây ra, ước tính lên tới hàng nghìn tỷ USD mỗi năm.

Các báo cáo chỉ rõ, nhiều tổ chức tội phạm đang lợi dụng sự phát triển của công nghệ số và sự kết nối toàn cầu để thực hiện các chiêu trò lừa đảo tinh vi, từ giả mạo cơ quan chức năng, lừa đảo đầu tư tài chính cho đến tấn công lừa đảo qua mạng xã hội và tin nhắn. Tính chất xuyên biên giới của chúng khiến các quốc gia khó có thể đơn phương đối phó.

Interpol đặc biệt cảnh báo về mối đe dọa từ các trung tâm lừa đảo xuyên quốc gia. Đây là những đường dây tội phạm có tổ chức, chuyên thực hiện lừa đảo qua mạng nhằm chiếm đoạt tài sản bằng công nghệ cao hoặc thao túng qua tiền ảo. Đáng chú ý, nhiều nạn nhân còn bị lừa sang nước khác với chiêu bài “việc làm lương cao”, sau đó bị cưỡng ép trực tiếp tham gia các hoạt động lừa đảo.

Theo Interpol, các trung tâm này đang mở rộng ra nhiều khu vực trên thế giới, từ Đông Nam Á đến châu Phi, Trung Mỹ và Trung Đông. Nạn nhân của các hoạt động lừa đảo đã được ghi nhận tại 66 quốc gia, phản ánh quy mô toàn cầu và tính chất phức tạp của loại tội phạm này.

Trong một chiến dịch toàn diện gần đây nhất, Interpol đã phối hợp cùng các cơ quan chức năng ở 18 quốc gia châu Phi bắt giữ 1.209 tội phạm mạng nhắm vào gần 88.000 nạn nhân. Chiến dịch đã thu hồi được 97,4 triệu USD và phá hủy 11.432 cơ sở hạ tầng độc hại. Con số này cho thấy nhu cầu cấp thiết về hợp tác xuyên biên giới để phá vỡ mạng lưới lừa đảo đang lan nhanh với tốc độ chóng mặt.

Sự phức tạp của tội phạm công nghệ cao đặt ra những thách thức to lớn cho các cơ quan thực thi pháp luật. Sự khác biệt về pháp lý giữa các quốc gia, hạn chế trong việc dẫn độ và phối hợp điều tra xuyên biên giới khiến cho việc truy bắt, xử lý tội phạm gặp nhiều khó khăn. Trong khi đó, tội phạm không ngừng đổi mới thủ đoạn, tận dụng trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ giả mạo khuôn mặt người gọi để thực hiện các vụ lừa đảo tinh vi, quy mô lớn. Nếu không có biện pháp mạnh mẽ, tội phạm mạng sẽ tiếp tục bùng phát, trở thành “đại dịch tội phạm” đe dọa mọi quốc gia.

Tại diễn đàn này, Interpol đã công bố một loạt sáng kiến nhằm hiện thực hóa các mục tiêu chiến lược. Trong đó, việc tăng cường chia sẻ các cơ sở dữ liệu toàn cầu về các trang web lừa đảo và danh tính tội phạm mạng được xác định là ưu tiên hàng đầu. Bên cạnh đó, các chiến dịch truy quét tội phạm phối hợp mang tính khu vực và toàn cầu cần được đẩy mạnh, nhắm thẳng vào các "điểm nóng" và đường dây tội phạm có tổ chức song song với việc theo dõi, phong tỏa tài sản bất hợp pháp, cắt nguồn lợi nhuận từ các mạng lưới lừa đảo.

Ngoài ra, các quốc gia cũng nên chú trọng việc thiết lập quy trình khẩn cấp để tìm kiếm, giải cứu và hồi hương các nạn nhân; phối hợp tổ chức các chiến dịch nâng cao nhận thức toàn cầu…

Trong bối cảnh tội phạm sử dụng công nghệ ngày càng tinh vi, Interpol cũng khuyến nghị các quốc gia đầu tư mạnh hơn cho năng lực phân tích dữ liệu, phối hợp liên ngành và đào tạo chuyên sâu cho lực lượng thực thi pháp luật.

Tổng Thư ký Interpol Valdecy Urquiza nhấn mạnh: "Không một quốc gia nào có thể đứng ngoài cuộc chiến này. Thông qua Interpol, các nước mới có thể xây dựng một pháo đài vững chắc. Ở đó, mọi cảnh sát từ các quốc gia thành viên đều có thể tiếp cận thông tin và hỗ trợ lẫn nhau một cách nhanh chóng, hiệu quả nhất".

Quỳnh Dương (Theo Interpol, Decrypt)