Tôn vinh tầm vóc và giá trị lịch sử ngã ba Cò Nòi

Trước khi diễn ra Hội thảo, các đại biểu và Đoàn cựu thanh niên xung phong (TNXP) đã đến làm lễ dâng hương, tưởng nhớ các anh hùng liệt sĩ đã anh dũng hy sinh tại tượng đài ngã ba Cò Nòi.

Đầu tháng 12 năm 1953, Bộ Chính trị quyết định mở chiến dịch Điện Biên Phủ. Đây là chiến dịch lớn nhất trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, trận quyết chiến chiến lược để đi đến thắng lợi cuối cùng.

Tiếp giáp với chiến trường là con đường huyết mạch từ hậu phương lên mặt trận Điện Biên Phủ, trong đó ngã ba Cò Nòi giữ vị trí then chốt, điểm gặp nhau của tuyến huyết mạch giữa đường 13 (QL 37) từ Việt Bắc sang và đường 41 (QL 6) từ đồng bằng Liên khu 3, Liên khu 4 lên. Quân Pháp cho rằng, nếu cắt đứt giao thông tại ngã ba Cò Nòi sẽ chặn đường đường tiến quân, tiếp tế lương thực, hậu cần cho chiến dịch lên Điện Biên Phủ. Vì vậy, tại ngã ba này trong suốt thời gian chiến dịch không ngày nào ngã ba Cò Nòi im tiếng bom đạn. Những ngày cao điểm địch ném xuống đây tới 300 quả bom phá, bom nổ chậm, bom na pan, bom bướm, với trọng lượng lên tới 70 tấn thuốc nổ.

Tượng đài TNXP ngã ba Cò Nòi, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La.

Để giữ vững tuyến giao thông huyết mạch mang tính sống còn, bộ đội, TNXP, dân quân hỏa tuyến và đồng bào các dân tộc Sơn La không quản khó khăn gian khổ, mất mát đã chiến đấu hy sinh anh dũng, với tinh thần “Tất cả cho tuyền tuyến”, “Tất cả để chiến thắng”. Đặc biệt, lực lượng TNXP thuộc đội 34 và 40 gồm năm đại đội đã trực tiếp tham gia chiến đấu bảo vệ tuyến đường, giữ vững giao thông phục vụ chiến dịch. Trong cuộc chiến đấu vô cùng ác liệt, hơn 100 TNXP đã anh dũng hy sinh ngay tại ngã ba Cò Nòi.

Ghi nhớ công ơn các liệt sĩ TNXP đã anh dũng hy sinh, ngày 21-4-2000 UBND tỉnh Sơn La đã quyết định khởi công xây dựng tượng đài TNXP ngã ba Cò Nòi. Trong điều kiện Sơn La là một tỉnh nghèo còn nhiều khó khăn, công trình tượng đài còn khiêm tốn về quy mô đầu tư, nhưng giá trị lịch sử to lớn ghi nhận chiến công oanh liệt của lực lượng TNXP đã là cơ sở để Bộ VHTT công nhận di tích lịch sử cấp quốc gia.

Công trình được khánh thành ngày 7-5-2002. Thiết kế mỹ thuật của công trình thể hiện nhóm tượng, gồm ba TNXP ở các tư thế khác nhau được tạo từ chất liệu đá granit. Tượng cao 12 mét, được đặt trên bệ một khối đá nặng 280 tấn. Cùng với nhóm tượng đài, còn có hai bức phù điêu thể hiện hình ảnh toàn dân ra trận chiến đấu chống thực dân Pháp. Mỗi bức phù điêu có diện tích 42m2, nặng 52 tấn, được phủ bằng kim loại, tái hiện hình ảnh quân và dân ta hăng hái chi viện cho chiến trường Điện Biên Phủ, thể hiện ý chí quật cường của lực lượng TNXP Việt Nam "Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh".

Việc xây dựng tượng đài TNXP ngã ba Cò Nòi đã thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc. Cùng với thời gian, nhiều bài viết, tư liệu lịch sử, những nhân chứng là các cựu TNXP còn sống đã góp phần làm sáng tỏ nhiều giá trị lịch sử về cuộc chiến đấu vô cùng gian khổ, ác liệt, anh dũng hy sinh tại ngã ba Cò Nòi.

Tại Hội thảo, Ban tổ chức đã tiếp nhận 35 bản tham luận, cùng nhiều ý kiến có giá trị chung quanh sự kiện này. Hầu hết các ý kiến đều khẳng định chủ trương đúng đắn của Trung ương Đảng mở chiến dịch Điện Biên Phủ. Trong đó, đánh giá đúng về tầm vóc, giá trị lịch sử, những chiến công oanh liệt của quân và dân ta tại ngã ba Cò Nòi. Khẳng định sự hy sinh to lớn, sáng tỏ nhiều vấn đề về cuộc chiến đấu bảo đảm giao thông của lực lượng TNXP tại ngã ba Cò Nòi.

Qua cuộc hội thảo này đã đề xuất các giải pháp gắn công tác quy hoạch tổng thể di tích với công tác bảo tồn, sưu tầm, bổ sung hiện vật, các hạng mục quan trọng. Cùng với các di tích lịch sử văn hóa trên địa bàn trở thành điểm đến tham quan du lịch, nơi giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ trong thời kỳ mới.

ĐỨC TUẤN