Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh: Người khởi xướng công cuộc đổi mới

Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh, người khởi xướng công cuộc đổi mới

“Xé rào” đổi mới

Sau ngày giải phóng miền nam, thống nhất đất nước, đồng chí Nguyễn Văn Linh được giao trọng trách là Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh. Đây cũng là thời kỳ kinh tế nước ta chìm sâu vào khủng hoảng. Phân phối, lưu thông rối ren, đời sống cán bộ và nhân dân khó khăn.

Với kinh nghiệm trong quản lý điều hành và qua nghiên cứu khảo sát thực tế, trong những năm đầu thập niên 80 của thế kỷ XX, đồng chí Nguyễn Văn Linh nhận thấy một số chính sách và cơ chế quản lý kinh tế đã lỗi thời.

Từ đó, đồng chí “bật đèn xanh” cho thành phố Hồ Chí Minh “xé rào” đổi mới, quyết định được xem là táo bạo lúc bấy giờ khi xóa bỏ cơ chế tập trung, bao cấp, thí điểm đổi mới quản lý kinh tế ở một số doanh nghiệp nhà nước. Ở nông thôn thì bỏ cách quản lý theo mô hình hợp tác xã cũ kỹ, lạc hậu.

Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh thăm doanh nghiệp tư nhân Minh Châu

Đồng chí Mai Chí Thọ, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch UBND thành phố Hồ Chí Minh thời kỳ 1978 - 1985 kể lại: Có sự đấu tranh gay gắt giữa các hình thức quản lý kinh tế này, nhất là với các cơ quan trung ương. Mình không có lý luận nhưng thấy thực tế hiệu quả thì mình làm thôi.

Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh cũng kể lại: Tôi có lập ra Câu lạc bộ chủ các doanh nghiệp. Họ có nói với tôi thôi trung ương quy định như thế nào thì làm như vậy, chứ không có chúng tôi lại bị bắt. Tôi bảo cứ việc làm, miễn là các đồng chí đừng đút tiền vào túi riêng. Còn nếu bị bắt oan, bị đi tù thì tôi mang cơm nuôi các đồng chí.

Cây xanh giữa sa mạc

Nhờ vậy, sau thời gian ngắn, nền kinh tế của thành phố Hồ Chí Minh có những bước chuyển lớn, mang tính đột phá. Xuất hiện một số mô hình đổi mới áp dụng chế độ lương khoán sản phẩm, tự khắc phục vượt qua khó khăn về nguyên vật liệu như các xí nghiệp dệt Thành Công, Phong Phú, Phước Long, Thắng Lợi đã làm ăn có lãi, có tiền tái đầu tư sản xuất. Những thành công ấy được tổng hợp báo cáo các đồng chí lãnh đạo cao cấp của Đảng và Nhà nước tại cuộc làm việc vào tháng 7/1983 ở Đà Lạt.

Yêu cầu cần phải đổi mới là cấp thiết. Nhưng làm thế nào để thuyết phục được trung ương? Đồng chí Nguyễn Văn Linh có sáng kiến là nhân dịp các đồng chí lãnh đạo cao cấp đi nghỉ tại Đà Lạt, đồng chí đề nghị Bộ Chính trị mỗi ngày dành 1 tiếng để nghe các cơ sở báo cáo về hiệu quả của việc đổi mới cơ chế quản lý.

Đồng chí Nguyễn Văn Linh gặp gỡ Tổng Bí thư Trường Chinh, Thủ tướng Phạm Văn Đồng

Bà Nguyễn Thị Lý, nguyên Giám đốc Xí nghiệp Dệt Phước Long nhớ lại: Khi chúng tôi báo cáo các đồng chí lãnh đạo có hỏi nhiều vấn đề. Riêng Tổng Bí thư Trường Chinh không nói gì. Nhưng lúc giải lao đồng chí có nói: Như vậy là trên sa mạc đã có những chòm cây xanh. Đồng chí nói thế nên đồng chí Nguyễn Văn Linh và chúng tôi rất là mừng.

Nguyên Thủ tướng Chính phủ Võ Văn Kiệt cũng kể lại: Đồng chí Trường Chinh thấy nhiều vấn đề mới và khác với cơ chế lúc bấy giờ. Cái đó có tác động đến đồng chí Trường Chinh trong việc chuẩn bị cho Đại hội VI.

Tạo nền tảng cho kỷ nguyên mới

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng vào tháng 12/1986 đã bầu đồng chí Nguyễn Văn Linh làm Tổng Bí thư. Trên cương vị người lãnh đạo cao nhất của Đảng, đồng chí Nguyễn Văn Linh đã thực sự là tổng công trình sư của công cuộc đổi mới, đưa đất nước vượt qua khủng hoảng và mở đường cho những thành tựu vượt bậc trong suốt gần 40 năm qua, đưa đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay.

Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI

Trong lễ kỷ niệm 100 năm ngày sinh Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh vào năm 2015 tại tỉnh Hưng Yên, nguyên Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu: Đến khi giữ trọng trách là Tổng Bí thư đầu tiên của thời kỳ đổi mới, đồng chí đã cùng tập thể Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương đề ra đường lối đổi mới đúng đắn, sáng tạo, phù hợp với thực tiễn Việt Nam, trên cơ sở đó lãnh đạo, chỉ đạo nhạy bén, chủ động, khôn khéo, chèo lái con thuyền cách mạng vượt qua những khó khăn, có lúc hiểm nghèo, tiến hành công cuộc đổi mới thu được những kết quả bước đầu rất quan trọng. Qua đó, đã tạo dựng được lòng tin của nhân dân đối với sự nghiệp đổi mới, đối với Đảng, với chế độ xã hội chủ nghĩa. Đồng thời, chuẩn bị cơ sở lý luận và thực tiễn để Đảng ta vạch ra Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội vào năm 1991.

Từ năm 20 tuổi đồng chí Nguyễn Văn Linh đã có nhiều công lao đóng góp trong kỷ nguyên độc lập dân tộc, đến năm 70 tuổi mở ra kỷ nguyên đổi mới của đất nước. Và đến hôm nay, hướng tới kỷ niệm 110 năm ngày sinh Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh, đất nước đang chuẩn bị bước vào kỷ nguyên vươn mình, kỷ nguyên giàu mạnh, hạnh phúc, văn minh dựa trên nền tảng, động lực từ những kỷ nguyên trước.

Hoàng Linh