Tổng Bí thư Tô Lâm: 'Dữ liệu là trung tâm của chuyển đổi số'

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại sự kiện ra mắt Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia. Ảnh: Hoàng Hà.

Chúng ta đang bước vào giai đoạn bình minh của kỷ nguyên số, thời kỳ dữ liệu đã trở thành tài nguyên, tư liệu sản xuất quan trọng, trở thành năng lượng mới, thậm chí là "máu" của nền kinh tế số. Chuyển đổi số, với dữ liệu là trung tâm, đang làm thay đổi căn bản cách chúng ta sống, làm việc và phát triển.

Cơ hội và thách thức của kỷ nguyên số đang ngang bằng, cơ hội rất nhiều, nhưng thách thức cũng rất lớn. Nhiệm vụ của chúng ta là làm sao giảm bớt những thách thức, nghiêng về cơ hội. Đảng và Nhà nước ta đã sớm nhận thức được tầm quan trọng của dữ liệu. Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đã đề ra chủ trương chủ động tham gia vào các khuôn khổ pháp lý khu vực và toàn cầu để phát triển kinh tế số. Hoàn thiện pháp luật, chính sách về dữ liệu, quản trị dữ liệu, tạo thuận lợi cho việc tạo dựng, kết nối, chia sẻ và khai thác dữ liệu bảo đảm an toàn, an ninh mạng trong nước, tiến tới kết nối với khu vực ASEAN và quốc tế.

Gần đây nhất, Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị đã xác định rõ, dữ liệu là trung tâm của chuyển đổi số, là động lực quan trọng cho sự phát triển. Nghị quyết cũng đã đề ra các chính sách thí điểm, tạo hành lang pháp lý ban đầu cho việc thúc đẩy phát triển và khai thác dữ liệu.

Nói đến dữ liệu, chúng ta phải quan tâm đến 3 lĩnh vực. Thứ nhất, làm sao phải đảm bảo dữ liệu có chất lượng cao, nếu làm tốt điều này thì đây sẽ là một ngành công nghiệp. Mỗi ngành, mỗi lĩnh vực đều quan tâm đến dữ liệu để tạo ra những sản phẩm mới.

Thứ hai là việc kết nối dữ liệu. Chúng ta có trung tâm dữ liệu, kho dữ liệu và ai cũng có thể làm dữ liệu, tích lũy dữ liệu. Nếu không có kết nối dữ liệu sẽ không hoàn thành trách nhiệm của dữ liệu.

Thứ ba là điều vô cùng quan trọng, dữ liệu là tài nguyên và cần được bảo mật. Đây là 3 việc mà Hiệp hội phải làm.

Với tinh thần tấn công của người làm khoa học, chúng ta cũng phải nhìn nhận rằng việc quản trị và khai thác dữ liệu, bảo mật dữ liệu còn rất nhiều việc. Một là nhận thức về vai trò của dữ liệu chưa đầy đủ. Hai là hạ tầng dữ liệu còn phân tán, thiếu kết nối. Ba là nguồn nhân lực chất lượng cao về dữ liệu còn thiếu. Bốn là khung pháp lý chưa hoàn thiện, đặc biệt trong các lĩnh vực như bảo mật dữ liệu, bảo vệ quyền riêng tư và dữ liệu cá nhân, an ninh, an toàn dữ liệu còn nhiều thách thức. Khuôn khổ pháp lý cần tiếp tục hoàn thiện.

Cần nhận thức rõ quản trị dữ liệu không chỉ là vấn đề chính sách mà còn là vấn đề công nghệ. Không có công nghệ, không thể thu thập, lưu trữ, xử lý, phân tích và chia sẻ dữ liệu một cách hiệu quả và an toàn.

Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định, Đảng và Nhà nước đã sớm nhận thức được tầm quan trọng của dữ liệu. Ảnh: Hoàng Hà

Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc ứng dụng nhiều công nghệ tiên tiến trong quản trị dữ liệu, đặc biệt trong lĩnh vực Chính phủ điện tử, Chính phủ số. Chúng ta đã đưa ra cơ chế trong việc chia sẻ dữ liệu, dịch vụ công trực tuyến.

Tuy nhiên, các quy định bảo vệ dữ liệu trong ứng dụng công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, công nghệ chuỗi khối, điện toán đám mây, dữ liệu lớn vẫn đang ở mức độ thử nghiệm, thiếu định hướng phát triển và quản lý minh bạch.

Trong bối cảnh đó, sự ra đời của Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia là hết sức quan trọng. Tôi tin tưởng Hiệp hội sẽ là ngôi nhà chung của các hiệp sĩ số và là ngọn cờ tiên phong trong việc thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW và các nghị quyết về khoa học, công nghệ... để sớm đưa Việt Nam trở thành quốc gia số, với nền quản trị số, kinh tế số, xã hội số, phát triển dựa trên dữ liệu "đúng-đủ-sạch-sống". Để làm được điều đó, tôi đề nghị Hiệp hội tập trung 7 nhiệm vụ trọng tâm.

Một là nghiên cứu, đề xuất, hoàn thiện hành lang pháp lý về dữ liệu, tạo điều kiện cho dữ liệu được tập hợp, lưu chuyển, kết nối, chia sẻ và được khai thác tối đa, nhưng vẫn bảo đảm an ninh, an toàn và chủ quyền dữ liệu.

Bộ Công an đang xây dựng Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân và Luật An ninh mạng sửa đổi (bổ sung thêm chức năng quản lý nhà nước về an toàn thông tin mạng) và dự kiến trình Quốc hội thông qua ngay trong năm 2025; đồng thời trình Chính phủ ban hành các nghị định hướng dẫn Luật Dữ liệu 2024, vì vậy cần ưu tiên tập trung mọi nguồn lực cho nhiệm vụ này.

Hai là phát huy vai trò nòng cốt trong việc xây dựng, phát triển, khai thác và làm giàu dữ liệu quốc gia, tập trung vào 4 trụ cột chính là: con người, vị trí, hoạt động và sản phẩm.

Ba là chủ động, tích cực ứng dụng, làm chủ, tiến tới tự chủ các công nghệ dữ liệu cốt lõi, đặc biệt là công nghệ trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, chuỗi khối và điện toán đám mây.

Tôi cũng nhấn mạnh vai trò của Hiệp hội trong một số chương trình, sáng kiến trọng điểm. Phải phát triển thị trường dữ liệu cho phát triển bền vững; xây dựng thị trường dữ liệu quốc gia, triển khai sàn dữ liệu để phục vụ nghiên cứu, phát triển khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, cung cấp các sản phẩm, dịch vụ liên quan đến dữ liệu phục vụ phát triển bền vững kinh tế - xã hội. Cần xây dựng nền tảng trí tuệ nhân tạo mở quốc gia giúp các doanh nghiệp có thể dễ dàng tiếp cận ứng dụng trí tuệ nhân tạo và lưu ý rằng đó là trí tuệ nhân tạo Việt Nam. Nhanh chóng phổ cập hiểu biết về dữ liệu cho mọi người dân; nâng cao nhận thức, kiến thức và kỹ năng về dữ liệu cho toàn xã hội, nhất là giá trị và tầm quan trọng của việc bảo vệ dữ liệu cá nhân, cũng như việc tuân thủ các quy định pháp lý.

Cần sớm tổ chức các cuộc thi thách thức đổi mới sáng tạo dựa trên dữ liệu để khuyến khích cộng đồng đưa ra các giải pháp sáng tạo dựa trên dữ liệu, tạo ra sân chơi để phát huy tối đa tiềm năng con người trong lĩnh vực khoa học, công nghệ. Tiếp tục tăng cường năng lực tự chủ về công nghệ dữ liệu, ưu tiên, khuyến khích, tạo cơ chế để các sản phẩm công nghệ dữ liệu "Make in Viet Nam" có thể cạnh tranh sòng phẳng trên thị trường, nhất là thị trường quốc tế.

Bốn là hỗ trợ đẩy mạnh xây dựng hạ tầng dữ liệu tiên tiến, bao gồm cả các trung tâm dữ liệu do Nhà nước và doanh nghiệp tư nhân đầu tư.

Năm là tăng cường hợp tác quốc tế, học hỏi kinh nghiệm, thu hút nguồn lực và tham gia vào các sáng kiến toàn cầu về dữ liệu. Chúng ta đặt mục tiêu phải kết nối dữ liệu với khu vực và thế giới và phải đi tắt đón đầu ứng dụng được các công nghệ tiên tiến của thế giới.

Sáu là xây dựng cơ chế thực thi và giám sát hiệu quả. Các cơ quan nhà nước, với vai trò đầu tàu của Bộ Công an, Bộ Khoa học và Công nghệ, một số bộ, ngành liên quan, cần có hệ thống giám sát chặt chẽ và đồng bộ hơn trên nền tảng ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số để bảo đảm các quy định pháp luật được tuân thủ đầy đủ, hiệu quả.

Bảy là bảo mật dữ liệu, phải xây dựng hệ thống bảo vệ sản phẩm bảo mật dữ liệu, xây dựng hệ thống tiêu chuẩn bảo mật dữ liệu, hình thành ngành công nghiệp về bảo mật dữ liệu.

Trong kỷ nguyên số, không làm chủ dữ liệu đồng nghĩa với việc mất chủ quyền, an ninh dữ liệu và cơ hội phát triển. Chuyển đổi số và phát triển dữ liệu là cơ hội lịch sử để Việt Nam bứt phá.

Tôi kêu gọi toàn thể cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân, các nhà khoa học, các chuyên gia, các cơ quan, tổ chức và toàn xã hội hãy chung tay, góp sức cùng Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia thực hiện thắng lợi sứ mệnh này.

Đảng và Nhà nước sẽ tạo mọi điều kiện thuận lợi, hỗ trợ tối đa cho sự phát triển của lĩnh vực dữ liệu, để Việt Nam sớm trở thành một quốc gia số, một xã hội số, một nền kinh tế số thịnh vượng.

Chúc Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia ngày càng phát triển, đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Chúc Đại hội thành công tốt đẹp!