Giá lợn hơi giảm sâu, vì sao ngoài chợ vẫn bán đắt?

Khảo sát trên thị trường ngày 18/11 cho thấy, giá lợn hơi giao dịch quanh mức 46.000 - 53.000 đồng/kg, thậm chí ở một số địa phương như Hưng Yên, Nam Định hay Đồng Nai còn xuống 45.000 - 46.000 đồng/kg. So với thời điểm tháng 3 năm nay, khi giá lợn hơi tại nhiều tỉnh phía Bắc vượt 76.000 đồng/kg và có nơi chạm ngưỡng 80.000 đồng/kg, cao nhất kể từ sau Tết 2021, mức giá hiện tại đã giảm gần một nửa.

Kể từ thời điểm giá lợn hơi tăng mạnh đầu năm đã kích hoạt làn sóng tái đàn trên diện rộng; các hộ kỳ vọng vào cuối năm sẽ có dịp “ăn Tết sớm”. Tuy nhiên, từ tháng 5-6, cân bằng cung - cầu đảo chiều, giá lợn hơi bắt đầu rơi nhanh. Đến tháng 9, giá lợn hơi từ mức bình quân 58.000 đồng/kg rơi thẳng về 48.000 đồng/kg, phá đáy thiết lập từ tháng 1/2024.

Theo Hiệp hội Chăn nuôi Việt Nam, sản lượng lợn hơi xuất chuồng tháng 10 và nửa đầu tháng 11 tăng 8-10% so với cùng kỳ, trong khi sức mua bán lẻ chỉ tăng 2-3%. Nguồn cung dồn cục khiến người nuôi không còn lựa chọn hoặc bán lỗ để thu hồi vốn, hoặc tiếp tục nuôi và lỗ nặng hơn.

Chia sẻ với PV Tiền Phong, Nguyễn Quang Hiền (ở Vĩnh Tường, Phú Thọ), với giá bán 47.000 đồng/kg hiện nay, người nuôi không đủ bù chi phí và bắt đầu lỗ từ 500.000 - 800.000 đồng nếu tiếp tục duy trì nuôi. “Không ai muốn bán tháo, nhưng phải bán để xoay vòng vốn”, ông Hiền nói.

Điều đáng nói, dù giá lợn hơi liên tục giảm, song giá thịt tại chợ vẫn dao động ở mức cao, từ 120.000 - 160.000 đồng/kg, còn tại siêu thị là 165.000 - 210.000 đồng/kg tùy loại. Những sản phẩm được tiêu thụ mạnh như ba rọi, sườn non, nạc vai gần như không giảm. Trong cùng thời điểm giá lợn hơi xuống 46.000 đồng/kg, giá bán lợn mảnh tại lò mổ vẫn ở mức 67.000 - 71.000 đồng/kg.

Chuỗi cung ứng thịt lợn qua nhiều tầng nấc trung gian khiến giá lợn hơi giảm nhưng giá thịt vẫn neo ở mức cao.

Chị Mai Anh (ở Hà Đông, TP. Hà Nội) kể đã đặt vấn đề này với tiểu thương không ít lần khi đi chợ, nhưng họ đều trả lời do giá ngoài lò mổ không giảm bao nhiêu nên người bán cũng không giảm được. “Ngày nào cũng đọc tin giá lợn hơi xuống nhưng giá thịt ngoài chợ vẫn 150.000 - 160.000 đồng/kg.Vậy ai được lợi?”, chị Mai Anh băn khoăn.

Theo các doanh nghiệp trong ngành, phần hưởng lợi nằm ở các tầng nấc trung gian. Đại diện một doanh nghiệp chăn nuôi lớn tại TPHCM cho biết, muốn giảm giá cũng không dễ. Các đầu mối và nhà bán lẻ giữ giá rất chặt và không muốn điều chỉnh xuống lúc này.

Một con lợn từ trang trại đến tay người tiêu dùng đi qua 4-6 tầng: Thương lái - lò mổ - chợ đầu mối - tiểu thương - siêu thị/bán lẻ. Mỗi tầng nấc cộng thêm chi phí và lợi nhuận, nhưng phần giảm giá đầu vào lại bị giữ lại.

Ước tính, tổng chi phí và lợi nhuận của các khâu trung gian chiếm tới 30-40% giá thành cuối cùng. Cơ chế “ép giá đầu vào - neo giá đầu ra” khiến người nuôi bán rẻ và lỗ, người tiêu dùng mua đắt và thiệt, còn nhóm trung gian nắm quyền định giá hưởng phần lớn lợi nhuận.

Ông Nguyễn Văn Trọng - nguyên Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y, Bộ Nông nghiệp và Môi trường - cho rằng, gốc rễ của vấn đề không nằm ở người nuôi hay người bán lẻ mà ở cấu trúc thị trường. Việt Nam phụ thuộc quá lớn vào thịt nóng, giao dịch trực tiếp mà không có dữ liệu giá minh bạch.

“Khi giá lợn hơi tăng, giá bán lẻ tăng tức thì. Nhưng khi giá lợn hơi giảm, giá bán lẻ đứng im vì thị trường bị neo giá theo tâm lý người bán chứ không phải cung - cầu thực, và kỳ vọng giá thịt tăng mạnh dịp Tết là một yếu tố giữ giá”, ông nói.

Vị chuyên gia này cảnh báo, nếu giá lợn hơi tiếp tục dưới 50.000 đồng/kg, nhiều hộ chăn nuôi sẽ ngừng tái đàn sau khi bán nốt lứa hiện tại; khi đó nguồn cung có thể hụt nhanh từ đầu năm 2026 và giá bật tăng mạnh trở lại, kịch bản đã lặp lại nhiều năm liền.

Cũng theo ông Trọng, thị trường thịt lợn không thiếu nguồn, mà thiếu minh bạch. Muốn phá vòng xoáy “năm nay thừa - năm sau thiếu”, cần công khai chuỗi giá từ trang trại đến bán lẻ, kiểm soát khâu trung gian, phát triển mạnh thịt mát, thịt đông lạnh để tạo cạnh tranh với thịt nóng truyền thống và xây dựng hệ thống dữ liệu giá toàn quốc làm nền tảng điều tiết.

Xuân Phong