Tổng thống Mỹ cân nhắc các đề xuất cải cách Tòa án Tối cao

Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ cân nhắc cải tổ Tòa án Tối cao. Ảnh: Reuters

Những hướng cải cách

Tòa án Tối cao Mỹ, với đa số thẩm phán có quan điểm bảo thủ được bổ nhiệm dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump, đã cản trở mạnh mẽ các ưu tiên của đảng Dân chủ trong những năm gần đây, trong đó đáng chú ý nhất là việc không công nhận quyền phá thai của phụ nữ. Năm nay, Tòa án này đã thu hồi đáng kể quyền lực của các cơ quan liên bang. Hồi đầu tháng 7, Tòa án ra phán quyết ủng hộ yêu cầu quyền miễn trừ của cựu Tổng thống Donald Trump.

Từng là Chủ tịch Ủy ban Tư pháp Thượng viện, ông Biden từ lâu đã phản đối những lời kêu gọi cải cách Tòa án Tối cao, song truyền thông Mỹ dẫn một số nguồn tin thân cận giấu tên, cho biết điều này có thể đang thay đổi.

Theo tờ New York Times và Washington Post, hiện vẫn chưa rõ ông Biden sẽ sớm ủng hộ những đề xuất trên hay đợi đến khi đã giành thắng lợi trong cuộc bầu cử tổng thống diễn ra vào tháng 11 năm nay. Tuy nhiên, một trong những đề xuất mà ông Biden được cho là đang cân nhắc, có việc ủng hộ sửa đổi Hiến pháp nhằm xóa bỏ quyền miễn trừ rộng rãi dành cho tổng thống mà Tòa án Tối cao đã chấp thuận trong nhiệm kỳ gần đây nhất, sau khi Donald Trump tuyên bố ông được miễn truy tố vì hành vi kích động người ủng hộ dẫn đến cuộc bạo loạn tại đồi Capitol vào ngày 6.1.2021. Tuy nhiên, sửa đổi này đòi hỏi sự ủng hộ của cả 2 đảng trong Quốc hội Mỹ và điều này gần như chắc chắn không thể thực hiện được.

Ngoài ra, những người ủng hộ đảng Dân chủ cũng đặc biệt phẫn nộ khi Tòa án Tối cao đã lật ngược những quyết định mang tính bước ngoặt về quyền phá thai và quyền quản lý liên bang đã tồn tại trong nhiều thập kỷ.

Phát biểu trong cuộc gọi cuối tuần với Congressional Progressive Caucus, ông Biden đã đề cập đến khả năng này. Biden nói với cử tri rằng họ cần nhiều đảng viên Dân chủ hơn trong Quốc hội để chống lại tác động của một Tòa án Tối cao nơi phe bảo thủ kiểm soát. “Và nhân tiện, tôi sẽ cần sự giúp đỡ của các bạn tại Tòa án Tối cao. Tôi không muốn công bố sớm, nhưng tôi sắp công khai một sáng kiến lớn nhằm đưa ra những hạn chế đối với Tòa án. Tôi đã làm việc với các học giả về hiến pháp trong ba tháng qua, và tôi cần một số sự giúp đỡ”, theo biên bản của cuộc gọi.

Tòa án Tối cao là tòa án liên bang cao nhất tại Mỹ, có thẩm quyền cao nhất trong việc giải thích Hiến pháp và có tiếng nói quyết định trong các tranh chấp về luật liên bang, cùng với quyền giám sát Hiến pháp (có quyền tuyên bố luật của Quốc hội Mỹ, các cơ quan lập pháp tiểu bang hoặc các văn bản của nhánh hành pháp liên bang, tiểu bang là vi Hiến).

Quyền lực của Tòa án Tối cao

Là cơ quan tư pháp quyền lực cao nhất của nhánh tư pháp trong chính quyền liên bang Mỹ, Tòa án Tối cao là tòa án duy nhất được Hiến pháp thiết lập. Những tòa án liên bang khác do Quốc hội thành lập. Thẩm phán Tòa án tối cao (hiện nay có 9 người) được tổng thống bổ nhiệm với sự phê chuẩn của Thượng viện có nhiệm kỳ suốt đời. Một trong 9 thẩm phán được bổ nhiệm làm Chánh án Tòa án Tối cao. Quy định về nhiệm kỳ trọn đời nhằm bảo đảm tính độc lập tư pháp của các thẩm phán trong các quyết định của mình, không bị ảnh hưởng bởi các phe cánh chính trị. Tuy nhiên, quy định này đang là một trong những vấn đề được yêu cầu cải cách.

Theo cuộc thăm dò năm 2022 của Trung tâm Nghiên cứu Các vấn đề Công cộng AP-NORC, khoảng 70% người Mỹ cho biết họ ủng hộ việc giới hạn nhiệm kỳ hoặc độ tuổi nghỉ hưu bắt buộc đối với các thẩm phán Tòa án Tối cao .

Theo cuộc khảo sát về tòa án vào tháng 6, mức độ tin tưởng vẫn ở mức thấp: 4 trong số 10 người trưởng thành ở Hoa Kỳ cho biết họ hầu như không tin tưởng vào thẩm phán của Tòa án Tối cao. Cuộc khảo sát cũng cho thấy 70% người Mỹ cho rằng các thẩm phán tòa án cấp cao chịu ảnh hưởng bởi hệ tư tưởng nhiều hơn, trong khi chỉ có khoảng 30% cho rằng các thẩm phán có khả năng đối trọng lại với các nhánh khác của chính quyền một cách công bằng và vô tư.

Quỳnh Vũ (Theo Reuters)