Tổng thống Mỹ Joe Biden và 'mối duyên' với Việt Nam

Nhận lời mời của Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng, Tổng thống Mỹ Joseph R. Biden, Jr. sẽ thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam từ ngày 10 đến ngày 11-9-2023.

Hai nhà lãnh đạo đã từng có những cuộc gặp gỡ quan trọng khi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm chính thức Mỹ từ ngày 6 đến ngày 10-7-2015 theo lời mời của Chính phủ Mỹ.

Đây là chuyến thăm chuyến thăm lịch sử khi lần đầu tiên Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam đến Mỹ.

Ông Joe Biden (trên cương vị Phó Tổng thống) bắt tay Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong chuyến thăm chính thức Mỹ tháng 7-2015 theo lời mời của Chính quyền Tổng thống Barack Obama. Ảnh: Bộ Ngoại giao Mỹ

Ông Bùi Thế Giang, khi đó là Vụ trưởng Vụ Tây Âu - Bắc Mỹ, Ban Đối ngoại Trung ương Đảng, nhấn mạnh quan sát từ bên ngoài, ai cũng có thể thấy Tổng Bí thư được tiếp đón về mặt lễ tân rất trọng thị, theo nghi thức cấp chính thức dành đón nguyên thủ những quốc gia đồng minh, thân thiết của Mỹ sang thăm nước này. Đặc biệt, Tổng Bí thư ta là chính khách nước ngoài duy nhất chỉ mang chức danh thủ lĩnh chính đảng chứ không mang chức danh người đứng đầu nhà nước có hội đàm chính thức với Tổng thống Mỹ trong phòng Bầu Dục (nơi chỉ tiếp nguyên thủ quốc gia) từ kết thúc Chiến tranh lạnh đến nay.

Bất kỳ ai theo dõi quan hệ Việt - Mỹ cũng đều phải lấy làm ngạc nhiên về việc cuộc hội đàm và gặp gỡ báo chí của hai vị lãnh đạo cao nhất của hai nước kéo dài gần 95 phút (dự kiến ban đầu chỉ khoảng 45 phút) và về việc thành phần dự hội đàm có cả Phó Tổng thống Joe Biden (hiếm khi cả Tổng thống và Phó Tổng thống Mỹ cùng dự hội đàm với lãnh đạo nước ngoài).

Cuộc hội đàm có nội dung rất thực chất, đề cập tất cả lĩnh vực quan trọng nhất trong quan hệ hai nước, lại diễn ra trong không khí rất xây dựng, thẳng thắn, tôn trọng lẫn nhau và đặc biệt là rất thân tình, ít tính xã giao, cũng không đọc văn bản chuẩn bị sẵn. Ví dụ: Khi trao đổi về việc mỗi quốc gia tham gia Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đều phải điều chỉnh luật pháp, thể chế của mình để vừa đáp ứng các tiêu chuẩn cao của hiệp định vừa có được tối đa lợi ích từ hiệp định, Tổng Bí thư đề nghị Mỹ và 10 đối tác còn lại của TPP cần thông cảm và chấp nhận thời gian chuyển tiếp linh hoạt hơn với Việt Nam vì Việt Nam mỗi năm chỉ họp Quốc hội 2 lần, mỗi lần khoảng 1 tháng nên có rất nhiều việc phải làm, nhiều luật phải sửa đổi, xây dựng, nhiều vấn đề của đất nước phải cho ý kiến... Phó Tổng thống Joe Biden nói: "Thế thì quốc hội Mỹ nên học tập Việt Nam rồi; quốc hội Mỹ họp quanh năm suốt tháng". Không khí trao đổi thoải mái như vậy là lý do quan trọng khiến cuộc hội đàm kéo dài hơn dự kiến.

Chuyến thăm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng diễn ra rất thành công với sự đón tiếp rất trọng thị của phía Mỹ và không khí cuộc hội đàm rất thẳng thắn, chân thành. Đó là chưa kể một "động thái" lễ tân rất lý thú nữa là việc phía Mỹ chủ động thu xếp để Phó Tổng thống Joe Biden chủ trì tiệc chiêu đãi sau hội đàm (dự kiến ban đầu là Ngoại trưởng John Kerry chủ trì, như đối với hầu hết các chuyến thăm chính thức của lãnh đạo nước ngoài khác).

Tham dự buổi tiệc có 250 đại biểu, gồm nhiều chính khách, quan chức, đại diện các tổ chức xã hội, doanh nghiệp Mỹ và Việt Nam.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Phó Tổng Thống Mỹ Joe Biden cùng nâng ly tại cuộc chiêu đãi trọng thể của Chính phủ Mỹ - Ảnh: Bộ Ngoại giao Mỹ

Phó Tổng thống Joe Biden bày tỏ vinh dự được thay mặt Chính phủ Mỹ chủ trì buổi Chiêu đãi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Phó Tổng thống Joe Biden cho rằng các nội dung trao đổi rất thẳng thắn, cởi mở và thực chất trong cuộc hội đàm giữa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Barack Obama thể hiện đầy đủ, sâu sắc tầm nhìn về định hướng phát triển quan hệ Việt Nam-Mỹ trong thời gian tới. Phó Tổng thống Joe Biden đánh giá cao kết quả phát triển quan hệ hợp tác giữa hai nước trong 20 năm qua kể từ khi bình thường hóa; cho rằng quan hệ hai nước đã đi đúng hướng, phù hợp với bối cảnh tình hình thế giới và nhu cầu thúc đẩy quan hệ giữa hai nước.

Phó Tổng thống Joe Biden nhấn mạnh và đánh giá cao những thành tựu đã đạt được trong hợp tác trên các lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư, giáo dục, khoa học, khắc phục hậu quả chiến tranh, an ninh, quốc phòng; khẳng định lạc quan về tương lai tốt đẹp của quan hệ Việt Nam-Mỹ.

Kết thúc bài phát biểu tại cuộc chiêu đãi, Phó Tổng thống Joe Biden đã dẫn câu thơ trong Truyện Kiều của đại thi hào Nguyễn Du để bày tỏ tin tưởng vào tương lai phát triển của đối tác toàn diện Mỹ-Việt Nam, như ông phát biểu là "chúc cho một tương lai hợp tác không còn giới hạn nào giữa hai nước chúng ta".

"Khi nghe Phó Tổng thống Joe Biden lẩy Kiều vào cuối bài phát biểu, trước khi nâng ly trong tiệc chiêu đãi sau hội đàm: "Đại thi hào Việt Nam Nguyễn Du từng viết: "Trời còn để có hôm nay/ Tan sương đầu ngõ vén mây giữa trời" mà quả thật sương đang tan và mây đang vén" thì có lẽ tất cả những người dự tiệc đều bất ngờ và xúc động. Tôi không nghĩ ông Biden thuộc Kiều nhưng việc đưa Kiều vào phát biểu của ông Biden chứng tỏ phía Mỹ có những người tham mưu giỏi, thiện chí và lãnh đạo Mỹ cũng có ý chí chính trị, thiện chí và tầm nhìn để chấp nhận ý kiến tham mưu đó" - ông Bùi Thế Giang kể.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Phó Tổng thống Joe Biden tại buổi chiêu đãi trọng thể của Chính phủ Mỹ hôm 7-7-2015. Ảnh: TWITTER

Đặc biệt, cũng cùng năm 2015, bà Jill Biden, Phu nhân Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden, trong chuyến công du châu Á đã tới thăm Niệt Nam vào các ngày 19, 20-7.

Đi cùng bà Jill Biden trong chuyến thăm này là đại sứ Mỹ về các vấn đề phụ nữ toàn cầu Catherine Russell; Phó trợ lý Ngoại trưởng, Vụ các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương Scot Marciel; Cố vấn cấp cao về giáo dục toàn cầu của USAID, bà Christie Vilsack.

Ngày 19-7-2015, bà Jill Biden, Phu nhân Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden, trao tặng mũ bảo hiểm cho các em nhỏ Việt Nam tại sân bay Nội Bài. Ảnh: Đại sứ quán Mỹ

Trưa 19-7-2015, khi vừa đặt chân tới Hà Nội, bà Jill Biden đã trao tặng mũ bảo hiểm cho các em nhỏ Việt Nam tại sân bay quốc tế Nội Bài. Sau đó, bà Jill Biden có cuộc gặp gỡ và trao đổi với Văn phòng tìm kiếm người Mỹ mất tích trong chiến tranh.

Chiều ngày 19-7, bà Jill Biden đã gặp Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan.

Ngày 19-7-2015, bà Jill Biden, Phu nhân Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden, gặp Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan. Ảnh: TTXVN

Sáng 20-7-2015, Phu nhân Jill Biden đã tới thăm Văn Miếu - Quốc tử giám cùng Phu nhân Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, bà Mai Thị Hạnh.

Sau khi cùng Phu nhân Chủ tịch nước thưởng thức những món ăn truyền thống và nghệ thuật truyền thống của Việt Nam, bà Jill Biden đã được bà Mai Thị Hạnh đưa đi thăm Văn Miếu: Khuê văn các, nhà bia...

Phu nhân Chủ tịch nước đã giới thiệu với bà Jill Biden về lịch sử hình thành và phát triển của Văn Miếu Quốc Tử Giám, ngôi trường Đại học đầu tiên của Việt Nam, thông báo với bà Jill Biden về các nỗ lực của Nhà nước Việt Nam trong việc đảm bảo các quyền của phụ nữ cũng như các thành tựu của Việt Nam trong lĩnh vực này, mong muốn hai bên sẽ tiếp tục tăng cường hợp tác hơn nữa trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo cũng như trong các vấn đề về phụ nữ và bình đẳng giới.

Bà Jill Biden (váy trắng), Phu nhân Phó Tổng thống Mỹ, và bà Mai Thị Hạnh (áo dài vàng), Phu nhân Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, thăm Văn Miếu - Quốc tử giám. Ảnh: Dương Ngọc

Sau đó, Đệ nhị phu nhân Mỹ tới thăm trại trẻ mồ côi HIV/AIDS thuộc Trung tâm chữa bệnh - giáo dục - lao động xã hội số II Hà Nội tại Ba Vì, Hà Nội.

Trong chuyến thăm, bà Jill Biden cảm ơn những thông tin về phụ nữ và bình đẳng giới ở Việt Nam, cho rằng phụ nữ và giáo dục có vai trò ngày càng quan trọng trong chiến lược phát triển của mỗi quốc gia, bày tỏ hy vọng hai bên sẽ tiếp tục trao đổi, tiến tới hợp tác trong lĩnh vực này. Cảm ơn phía Việt Nam đã giúp đỡ Mỹ trong việc tìm kiếm quân nhân Mỹ mất tích trong chiến tranh (MIA), bà Jill Biden khẳng định sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong các lĩnh vực giáo dục, nhân đạo và giải quyết hậu quả chiến tranh.

Bà Jill Biden bày tỏ vui mừng lần đầu tiên đến thăm Việt Nam và được chứng kiến những bước phát triển tích cực trong quan hệ hai nước thời gian qua, giúp hai nước vượt qua quá khứ chiến tranh để hướng tới tương lai tốt đẹp hơn; bà nhìn nhận Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có chuyến thăm rất thành công tới Mỹ, qua đó tạo cơ sở để làm sâu sắc hơn quan hệ giữa hai nước trong thời gian tới.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng điện đàm với Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 29-3-2023. Ảnh: TTXVN

Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Marc Knapper cho biết rất mong chờ chuyến thăm của Tổng thống Mỹ tới Việt Nam ngày 10,11-9-2023 để cho thấy tương lai của hai nước có sự gắn kết với nhau và hiện thực hóa các mục tiêu đã đề ra.

Vào ngày 29-3 năm nay, hai nhà lãnh đạo cao nhất của Việt Nam và Mỹ đã có cuộc điện đàm cấp cao quan trọng, khẳng định nỗ lực thắt chặt quan hệ giữa hai nước và nhận lời mời thăm cấp cao lẫn nhau. Theo Đại sứ Marc Knapper, chuyến thăm này hiện thực hóa cuộc trò chuyện giữa hai nhà lãnh đạo, đây sẽ là "một thời khắc lịch sử đáng kinh ngạc".

Dương Ngọc