Tổng thống Senegal giữ bí mật không tái tranh cử đến phút chót

Tổng thống Senegal Macky Sall

Quyết định gây bất ngờ

Ông Macky Sall được bầu làm Tổng thống Senegal lần đầu tiên vào năm 2012 với nhiệm kỳ 7 năm. Nhiệm kỳ thứ hai của ông kéo dài 5 năm kể từ năm 2019 sau cuộc trưng cầu dân ý (năm 2016) nhất trí thông qua nhiệm kỳ của tổng thống sẽ rút ngắn hơn.

Trong một bài phát biểu trên truyền hình vào cuối ngày 3-7-2023, Tổng thống Macky Sall đã bác bỏ tin đồn ông dự định tái tranh cử vào năm tới - một động thái bị những người chỉ trích ông coi là vi hiến và đã gây ra các cuộc biểu tình chết người. Tổng thống cho biết, ông đã chọn không tranh cử nhiệm kỳ thứ ba: “Quyết định đã được cân nhắc kỹ lưỡng. Tôi sẽ không trở thành ứng cử viên trong cuộc bầu cử tiếp theo vào ngày 25-2-2024, ngay cả khi hiến pháp cho tôi quyền làm như vậy”.

Mặc dù hiến pháp Senegal quy định Tổng thống không được phục vụ quá 2 nhiệm kỳ liên tiếp, nhưng ông Macky Sall khẳng định ông có quyền hợp pháp để tái tranh cử vì việc sửa đổi luật từ năm 2019 sẽ tính đó là mốc năm đầu tiên. Năm 2019, Tổng thống Macky Sall đã hứa sẽ phục vụ nhiệm kỳ thứ hai và cũng là nhiệm kỳ cuối cùng, nhưng ông vẫn giữ im lặng trong nhiều tháng về tương lai chính trị của mình. Sự im lặng đó đã châm ngòi cho bầu không khí chính trị vốn đã căng thẳng tại nước này. Cùng với đó, một số động thái như xử phạt các quan chức có tiềm năng ứng cử được coi là dấu hiệu cho thấy Tổng thống Senegal muốn duy trì quyền lực.

Bất chấp bầu không khí chính trị rất căng thẳng và tình trạng bất ổn nghiêm trọng ở Senegal trong những năm gần đây, Tổng thống Sall đến tối 3-7 mới công bố ý định của mình. Được biết, trước đó 2 ngày một số đại diện dân cử địa phương đã thúc giục Tổng thống tiếp tục tranh cử, nhưng quyết định của nhà lãnh đạo này đã được giữ bí mật vào phút chót, ngay cả với một số cộng sự thân cận nhất. “Tôi có quy tắc về mặt danh dự và ý thức trách nhiệm buộc tôi phải giữ gìn lời nói của mình” - ông Sall giải thích trong bài phát biểu trước toàn quốc.

Thời điểm thích hợp để đưa ra thông báo

Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đã cùng với các nhà lãnh đạo khác trong khối Tây Phi ca ngợi ông Sall: “Quyết định của ông ấy là một tấm gương rất quan trọng cho đất nước và thế giới”. Ông Idrissa Seck - cựu Thủ tướng Senegal và là ứng cử viên Tổng thống của phe đối lập, người đứng thứ hai sau ông Sall trong các cuộc thăm dò dư luận năm 2019 cho rằng” “Việc Tổng thống không tái tranh cử là điều mà người dân Senegal mong đợi. Đó là một chiến thắng cho người dân Senegal. Tiếng nói của họ và những mối quan tâm chính đáng về hướng đi của đất nước đã được Tổng thống Macky Sall lắng nghe”.

Tháng 7-2022, lần đầu tiên phe ủng hộ Tổng thống mất đa số tuyệt đối trong cuộc bầu cử Quốc hội. Cùng với đó, người ta tin rằng áp lực từ các cuộc biểu tình đường phố đã ảnh hưởng đến quyết định của ông Macky Sall cũng như ông đã rút ra bài học khi cựu Tổng thống Abdoulaye Wade thất bại trong cuộc bầu cử năm 2012 vì muốn thúc đẩy nhiệm kỳ thứ ba. Tuy nhiên, ông Seck cho rằng, việc Tổng thống Sall trì hoãn công bố tranh cử nhiệm kỳ thứ ba có thể là chiến lược. “Tôi nghĩ rằng ông ấy cần đợi đến cuối cùng mới tuyên bố điều này vì nếu không, ông ấy sẽ mất quyền kiểm soát đối với chính quyền. Lòng trung thành của các công chức có thể không mạnh bằng khi họ tin rằng ông vẫn ở bên. Tôi hiểu ông ấy đã lựa chọn không tranh cử từ lâu, nhưng đây là thời điểm thích hợp để đưa ra thông báo” - ông Idrissa Seck nói.

Việc Tổng thống Macky Sall không tái tranh cử mở ra cơ hội chính trị rộng hơn cho các ứng cử viên vào năm sau. Không ai trong nhóm nội các của ông Sall tiết lộ tham vọng ứng cử và ông cũng không đề cử bất cứ nhân vật nào. Khoảng 20 nhân vật đã tuyên bố ứng cử cho cuộc bầu cử này. Hoạt động tài trợ bầu cử sẽ được phép thực hiện từ tháng 8 tới, từ đó khuyến khích các ứng viên mạnh dạn đăng ký thêm khi hạn ứng cử cuối cùng là từ 11 đến 26-12-2023.

Theo Africa News/CNN