TP.HCM đổi cách tiếp cận bộ tiêu chí gia đình hạnh phúc

Gia đình hạnh phúc trong bối cảnh mới

Hội thảo nhằm tiếp tục triển khai Đề án xây dựng tiêu chí đánh giá gia đình hạnh phúc giai đoạn 2021–2030 và kế hoạch thực hiện bộ tiêu chí trong giai đoạn 2025–2026. Trong bối cảnh TP.HCM hướng đến mục tiêu phát triển toàn diện con người, xây dựng đô thị văn minh, hiện đại, nghĩa tình, gia đình hạnh phúc được xác định là nền tảng cốt lõi, gắn với mục tiêu xây dựng “Thành phố hạnh phúc” theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thành phố.

Tham luận tại hội thảo, bà Phạm Phương Thảo - nguyên Phó Bí thư Thành ủy, nguyên Chủ tịch HĐND TP.HCM cho rằng, việc xây dựng gia đình hạnh phúc cần được triển khai nhất quán, đồng thời tiếp tục hoàn thiện Bộ tiêu chí theo hướng cụ thể hóa hệ giá trị gia đình Việt Nam, phù hợp bối cảnh phát triển mới.

Bà Phạm Phương Thảo - nguyên Phó Bí thư Thành ủy, nguyên Chủ tịch HĐND TP.HCM tham luận tại hội thảo

Theo bà Phạm Phương Thảo, gia đình Việt Nam từ lâu được xác định là nền tảng, là thiết chế cơ bản của xã hội, nơi gìn giữ và lan tỏa các giá trị truyền thống như yêu nước, thương yêu, đùm bọc, thủy chung, cần cù lao động sáng tạo. Đây là nền tảng quan trọng để xây dựng quốc gia hạnh phúc trong quá trình phát triển và hội nhập.

Tuy nhiên, gia đình Việt Nam hiện nay đang chịu tác động từ nhiều biến động lớn. Quy mô gia đình ngày càng thu nhỏ, gia đình đơn thân gia tăng; chức năng gia đình thay đổi theo hướng bình đẳng giới rõ nét hơn; cách thức nuôi dạy con chuyển sang mô hình dân chủ, đề cao sự lắng nghe và tôn trọng trẻ em. Những thay đổi này đặt ra yêu cầu cần rà soát, điều chỉnh Bộ tiêu chí xây dựng gia đình hạnh phúc cho phù hợp thực tiễn.

Đánh giá kết quả triển khai bộ tiêu chí với 5 nhóm tiêu chí trong thời gian qua, bà Phạm Phương Thảo cho rằng TP.HCM đã đạt được những kết quả bước đầu. Tuy nhiên, trong nhiệm kỳ 2025 - 2030, cần tiếp tục hoàn thiện bộ tiêu chí, gắn chặt hơn với hệ giá trị gia đình Việt Nam gồm: ấm no, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh.

Theo đó, tiêu chí “ấm no” cần bao hàm các điều kiện cơ bản về việc làm, thu nhập, học tập, chăm sóc sức khỏe, tham gia bảo hiểm và rèn luyện thể chất. Tiêu chí “tiến bộ” nhấn mạnh bình đẳng giới, ý thức thượng tôn pháp luật và trách nhiệm công dân trong đời sống đô thị. Tiêu chí “hạnh phúc” được nhìn nhận qua mức độ hài lòng về điều kiện sống, môi trường an toàn, sự yêu thương, chia sẻ và tôn trọng giữa các thành viên.

Trong khi đó, “văn minh” gắn với chuẩn mực ứng xử trong gia đình và xã hội, không bạo lực, không định kiến, giữ gìn nếp sống văn minh đô thị, thân thiện với môi trường.

Đại biểu dự hội thảo

Để bộ tiêu chí đi vào cuộc sống, bà Phạm Phương Thảo đề xuất: "Chúng ta có thể lồng ghép bộ tiêu chí này vào các chương trình phát triển kinh tế xã hội, các danh hiệu đã có sẵn như gia đình văn hóa, khu phố ấp văn hóa…, không phát sinh thêm các danh hiệu mới tại cơ sở. Chú ý nâng cao nhận thức, bồi dưỡng kỹ năng, xây dựng những phong trào, những ngày hội gia đình hạnh phúc".

Giảm xếp loại, tăng hỗ trợ

Còn GS.TS Trần Ngọc Thêm - Giảng viên cao cấp, Trường Đại học khoa học xã hội và Nhân văn TP.HCM - cho hay, cần đổi mới mạnh mẽ cách tiếp cận, từ việc đo lường, công nhận “gia đình hạnh phúc” sang xây dựng chính sách tạo điều kiện để mỗi gia đình tự kiến tạo hạnh phúc theo hoàn cảnh và lựa chọn của mình.

Theo ông, TP.HCM có thể tiếp tục sử dụng 5 nhóm tiêu chí hiện nay nhưng cần rút gọn, chuẩn hóa thành các từ khóa ngắn gọn, dễ nhớ, dễ triển khai. Mỗi tiêu chí chỉ nên gồm ba nội dung cốt lõi để tránh dàn trải và hành chính hóa. Trên cơ sở đó, có thể xây dựng một bộ giải pháp ngắn hạn, khoảng 170 từ, phục vụ tuyên truyền và triển khai ở cơ sở.

Về lâu dài, GS.TS Trần Ngọc Thêm đề xuất thay đổi cách đo lường hạnh phúc. Thay vì đặt nặng chuẩn mực đạo đức hay danh hiệu, hạnh phúc gia đình nên được nhìn nhận qua khả năng sống tốt, phồn vinh và sự gắn kết thể hiện bằng “nụ cười” của các thành viên. Khi các thành viên vẫn gắn bó, chia sẻ ngay cả trong khó khăn, đó là chỉ báo rõ ràng nhất của hạnh phúc.

GS.TS Trần Ngọc Thêm cho rằng cần tăng hỗ trợ, tăng trao quyền, tăng dịch vụ phục vụ người dân

Từ đó, ông đề xuất chuyển trọng tâm chính sách theo hướng giảm xếp loại, tăng hỗ trợ; giảm áp đặt chuẩn mực, tăng dịch vụ xã hội; giảm kiểm tra, tăng trao quyền. Mục tiêu là xây dựng hệ sinh thái chính sách và phúc lợi để mỗi gia đình tự xác định và tự tạo dựng hạnh phúc của mình.

"Thứ nhất là giảm xếp loại và tăng hỗ trợ. Thứ hai là giảm chuẩn đạo đức và tăng dịch vụ xã hội. Thứ ba là giảm kiểm tra và tăng trao quyền. Nhìn chung cách làm là tập trung phát triển một hệ sinh thái chính sách, dịch vụ và phúc lợi, tạo điều kiện để cho mỗi gia đình tự kiến tạo hạnh phúc theo hoàn cảnh của mình và lựa chọn riêng của mình và tự mình đánh giá thế nào là hạnh phúc", GS.TS Trần Ngọc Thêm nói.

Các ý kiến tại hội thảo thống nhất cho rằng xây dựng gia đình hạnh phúc không chỉ là nhiệm vụ của lĩnh vực văn hóa - xã hội mà là nội dung cốt lõi trong chiến lược phát triển con người, xây dựng hệ giá trị quốc gia và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới.

Kim Dung/VOV-TP.HCM