TP.HCM hướng tới 'điểm đến xanh' với 100% xe buýt điện vào năm 2030

UBND TP.HCM vừa trình chủ trương ban hành Nghị quyết HĐND về lộ trình và các chính sách hỗ trợ cho kế hoạch này.

Đây được xem là hành động cụ thể của TP.HCM, nằm trong chiến lược then chốt của Việt Nam nhằm điện khí hóa đội xe vận tải đường bộ, ứng phó với biến đổi khí hậu và thực hiện mục tiêu Net Zero trước năm 2050. Theo tính toán của Ngân hàng Thế giới (WB), để đạt mục tiêu này, ít nhất 50% phương tiện giao thông đô thị tại Việt Nam phải sử dụng năng lượng xanh vào năm 2030.

Đối với ngành du lịch, việc "xanh hóa" hệ thống xe buýt công cộng mang lại lợi ích kép. Du khách sẽ có trải nghiệm tham quan thoải mái hơn khi giảm thiểu được tiếng ồn và khói bụi từ nhiên liệu hóa thạch, góp phần làm trong lành không khí tại các điểm đến di tích, phố xá.

Hiện, hệ thống buýt của TP.HCM (sau khi sáp nhập) có 176 tuyến với gần 2.400 xe. Trong đó, xe thân thiện môi trường đã chiếm 44%, bao gồm 627 ôtô điện (26%) và 451 xe buýt CNG (18%).

Lộ trình đến năm 2030 còn tham vọng hơn khi mạng lưới dự kiến tăng lên 297 tuyến với hơn 3.600 xe. Đáng chú ý, 100% số xe này sẽ vận hành bằng điện hoặc năng lượng xanh. Để đạt mục tiêu, thành phố sẽ đầu tư mới gần 1.500 xe, đồng thời thay thế toàn bộ ôtô đang chạy dầu diesel và cả các xe CNG hiện tại do không còn đáp ứng tiêu chí năng lượng sạch. Kế hoạch này của thành phố thậm chí còn quyết liệt hơn so với khuyến nghị chung của WB về việc loại bỏ 9.600 xe buýt diesel ở các đô thị của Việt Nam từ nay đến 2030.

Để đảm bảo tính khả thi, một lộ trình phát triển hạ tầng trạm sạc chi tiết đã được vạch ra. Thành phố hiện có 5 trạm sạc buýt điện với 56 trụ. Sắp tới, thành phố sẽ xã hội hóa đầu tư tại 19 bến xe buýt ở khu vực TP.HCM (cũ) và 15 bến tại các khu vực thuộc Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ).

Song song đó, các doanh nghiệp nhà nước cũng dự kiến đầu tư thêm 10 trạm sạc giai đoạn 2025-2027. Khi hoàn thành, toàn hệ thống sẽ có 393 trụ sạc nhanh, đủ khả năng phục vụ hơn 5.500 xe mỗi ngày.

Kế hoạch này không chỉ dừng lại ở xe buýt. TP.HCM cũng đang phát triển đồng bộ các tuyến metro, đường sắt nhẹ (LRT) và thúc đẩy chương trình chuyển đổi xe hai bánh sang điện, nhắm vào nhóm xe công nghệ và giao hàng.

Tổng kinh phí dự kiến để thực hiện giai đoạn 2026 – 2030 là hơn 7.577 tỉ đồng, cùng với khoản trợ giá vận tải công cộng hằng năm ước tính khoảng 16.495 tỉ đồng.

Tuy nhiên, việc chuyển đổi này cũng đi kèm thách thức lớn mà Ngân hàng Thế giới (WB) đã chỉ ra. Khoản đầu tư ban đầu để chuyển đổi là rất đáng kể, và tính khả thi tài chính phụ thuộc vào việc tăng doanh thu bán vé, trong bối cảnh lượng khách đang có xu hướng giảm.

WB cũng lưu ý rằng, việc điện khí hóa phương tiện trước mắt chưa thể giải quyết được các vấn đề cấp bách về ùn tắc giao thông hay ô nhiễm không khí cục bộ. Nếu những chiếc xe buýt điện mới chạy trên đường mà ít khách, mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính sẽ khó đạt được, vì lượng khí thải bình quân đầu người từ xe cá nhân vẫn không đổi.

Do đó, mấu chốt của kế hoạch không chỉ nằm ở việc mua xe mới hay xây trạm sạc, mà phải được thực hiện song song với việc chuyển dịch thành công nhu cầu di chuyển của người dân và du khách, từ xe máy, ô tô cá nhân sang các phương tiện công cộng.

Dù còn nhiều thách thức, với mục tiêu xa hơn là 100% phương tiện sử dụng năng lượng xanh vào năm 2050 và đạt phát thải ròng bằng 0, TP.HCM đang định vị mình là một điểm đến tiên phong, bắt kịp xu hướng du lịch bền vững toàn cầu.

Thạch An