TP.HCM: Nhà cổ ở vị trí 'đất vàng', khó bảo tồn, do áp lực phát triển đô thị

Ngày 23/10, tại buổi họp báo về tình hình kinh tế - xã hội, đại diện Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM đã cho biết, có rất nhiều khó khăn trong công tác bảo tồn những công trình kiến trúc đô thị cổ. Đặc biệt, đối với nhóm công trình kiến trúc đô thị nằm tại khu vực trung tâm TP.HCM - nhất là những biệt thự, nhà cổ có vị trí “vàng”, thuộc các cơ quan Trung ương quản lý, giá trị thương mại cao, rất khó bảo tồn do áp lực phát triển đô thị.

Ngoài ra, còn có những khó khăn khác như: Nhà thờ, chùa, ... thuộc nhóm những công trình tôn giáo, có tính chất đặc thù về chủ thể sở hữu, quản lý. Nhiều nhà thờ, chùa.. e ngại việc xếp hạng di tích sẽ khó khăn trong thống nhất phạm vi các khu vực bảo vệ; các thủ tục pháp lý sửa chữa, cải tạo hoặc xây dựng.

Căn nhà cổ tại 204 Võ Thị Sáu, phường Xuân Hòa, TP.HCM trong tình trạng bỏ hoang, vì chưa thống nhất nhóm xếp hạng. Ảnh: T.L

Với nhóm di tích lịch sử, do nhân chứng thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ hiện nay đã lớn tuổi, nhiều người không còn hoặc trí nhớ hạn chế. Các tài liệu, tư liệu, hiện vật gốc bị thất lạc qua thời gian và chiến tranh. Điều này gây khó khăn cho việc xác minh nguồn tư liệu và bổ sung hồ sơ khoa học phục vụ xếp hạng di tích.

Hiện nay, với những đơn vị khó tiếp cận hoặc không chịu sự đồng thuận xếp hạng di tích, Sở Văn hóa và Thể thao đã tổ chức các buổi làm việc, trao đổi, lắng nghe ý kiến của các tổ chức, cá nhân có liên quan. Ban hành các văn bản tuyên truyền, vận động, thuyết phục nhằm nâng cao nhận thức về ý nghĩa và giá trị của việc bảo tồn di sản.

Sở cũng tạo điều kiện cho các chủ sở hữu, chủ đầu tư thực hiện tu bổ, tôn tạo di tích. Theo hướng hài hòa giữa bảo tồn và phát triển, đảm bảo phù hợp với quy hoạch và pháp luật hiện hành.

Căn biệt thự cổ tại số 13 Lê Quý Đôn, phường Xuân Hòa, TP.HCM, có vị trí rất đẹp cũng trong tình trạng hoang hóa, không sử dụng. Ảnh: T.L

Về chính sách đối với di tích thuộc sở hữu ngoài nhà nước: Ngoài việc được hưởng chế độ trợ cấp theo Quyết định số 30/2011/QĐ-UBND ngày 19/5/2011 của UBND TP.HCM. Sở Văn hóa và Thể thao đang nghiên cứu, đề xuất các cơ chế, chính sách mới, nhằm tăng cường hỗ trợ cho công tác bảo tồn di tích, như bố trí nguồn vốn ngân sách cho hoạt động tu bổ, tôn tạo. Và, xây dựng Quỹ bảo tồn di sản văn hóa để kịp thời hỗ trợ các di tích bị xuống cấp.

Trong cuộc họp báo chiều ngày 23/10, đại diện Sở Văn hóa - Thể thao TP.HCM cho biết, việc bảo tồn công trình kiến trúc cổ có vị trí "đất vàng", giá trị thương mại cao ...rất khó khăn. Ảnh: H.H

Tính đến nay, TP.HCM có tổng cộng 321 di tích đã được xếp hạng, bao gồm: 4 di tích quốc gia đặc biệt; 99 di tích cấp quốc gia và 218 di tích cấp tỉnh/thành phố. Các di tích này được phân bố tại 3 khu vực: Khu vực 1: 207 di tích (gồm 2 quốc gia đặc biệt, 58 quốc gia, 147 cấp thành phố); Khu vực 2: 66 di tích (13 quốc gia, 53 cấp tỉnh); Khu vực 3: 48 di tích (2 quốc gia đặc biệt, 28 quốc gia, 18 cấp tỉnh)

Ngoài ra, trong Danh mục kiểm kê di tích hiện có 231 công trình, địa điểm ở TP.HCM chưa được xếp hạng.

Năm 2025, Sở Văn hóa và Thể thao đã tham mưu UBND TP.HCM ban hành 14 Quyết định xếp hạng di tích cấp thành phố.