TP HCM: Quy định mới về bồi thường, tái định cư

UBND TP HCM vừa ban hành Quyết định số 68/2024 về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn TP HCM, có hiệu lực từ ngày 25-9.

Nhiều lựa chọn

Thời gian vừa qua, TP HCM áp dụng chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố theo quy định tại Quyết định 28/2018 và Quyết định 07/2020 sửa đổi, bổ sung một số điều tại Quyết định 28/2018.

Theo đó, việc bồi thường được thực hiện bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất thu hồi, nếu không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể của loại đất thu hồi do UBND TP HCM quyết định tại thời điểm có quyết định thu hồi đất.

So với quy định trước đây, Quyết định 68/2024 mở ra nhiều sự lựa chọn hơn cho người dân bị thu hồi đất. Cụ thể, căn cứ quỹ đất, quỹ nhà và tình hình thực tế, UBND TP HCM quy định tỉ lệ quy đổi, điều kiện bồi thường bằng đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi hoặc bằng nhà ở để bồi thường cho người có đất bị thu hồi.

Cụ thể, thành phố áp dụng việc bồi thường bằng đất khác mục đích sử dụng với loại đất thu hồi đối với 3 trường hợp.

Dự án đường Vành đai 2 (TP Thủ Đức) dài 2,7 km, sau nhiều năm thi công vẫn chưa hoàn thành vì vướng bồi thường...

Đó là thu hồi đất nông nghiệp và bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở hoặc đất phi nông nghiệp (không phải là đất ở). Tiếp đó là thu hồi đất phi nông nghiệp không phải là đất ở và bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở. Cuối cùng là thu hồi đất ở và bồi thường bằng đất phi nông nghiệp không phải là đất ở hoặc nhà ở.

Diện tích đất ở, nhà ở hoặc đất phi nông nghiệp hoán đổi tính theo diện tích đất bị thu hồi và tỉ lệ quy đổi. Trường hợp người sử dụng đất có nhiều loại đất đủ điều kiện bồi thường bằng đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi hoặc bằng nhà ở thì diện tích đất ở, nhà ở hoặc đất phi nông nghiệp hoán đổi theo tiêu chuẩn là tổng diện tích đất ở, nhà ở hoặc đất phi nông nghiệp hoán đổi tương ứng với từng loại đất thu hồi. Tỉ lệ quy đổi được xác định bằng công thức rõ ràng.

Giá đất tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất tại vị trí hoán đổi được xác định theo quy định tại khoản 1 điều 4 Nghị định số 88/2024/NĐ-CP; giá nhà ở tại vị trí hoán đổi là giá căn hộ chung cư tái định cư được duyệt của dự án. Trường hợp người sử dụng đất được bố trí lớn hơn diện tích đất ở, nhà ở hoặc đất phi nông nghiệp hoán đổi theo tiêu chuẩn thì đối với phần diện tích chênh lệch, hộ gia đình, cá nhân phải thanh toán tiền một lần (không giải quyết trả chậm, trả góp).

Cũng theo quyết định của UBND TP HCM, trường hợp người có đất ở thu hồi mà phải di chuyển chỗ ở và được bồi thường bằng giao đất ở hoặc nhà ở tái định cư nhưng tiền bồi thường về đất ở không đủ so với giá trị của một suất tái định cư tối thiểu, thì được nhà nước hỗ trợ tiền đủ để được giao 1 suất tái định cư tối thiểu.

Trường hợp suất tái định cư tối thiểu quy định bằng đất ở thì diện tích đất ở tái định cư bằng diện tích tối thiểu được phép tách thửa tại địa phương nơi bố trí tái định cư. Trường hợp suất tái định cư tối thiểu quy định bằng nhà ở thì diện tích nhà ở tái định cư bằng 30 m2. Trường hợp suất tái định cư tối thiểu được tính bằng tiền thì khoản tiền cho suất tái định cư tối thiểu tương đương với giá trị một suất tái định cư tối thiểu bằng đất ở, nhà ở tại nơi bố trí tái định cư.

Tác động tích cực đến các dự án

Theo các chuyên gia, thực tế cho thấy thời gian gần đây, việc thu hồi đất nông nghiệp giá cả tốt hơn trước, tiệm cận giá thị trường đã tạo sự đồng thuận cao hơn từ người dân, tổ chức bị thu hồi đất, trong đó, có thể nhắc đến dự án Vành đai 3. Tuy vậy, xuyên suốt quá trình triển khai nhiều dự án trên địa bàn thành phố thì công tác thu hồi đất nông nghiệp còn gặp không ít khó khăn về giá bồi thường và công tác hỗ trợ, tái định cư.

Với quy định mới này về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, các chuyên giá cho rằng chính sách mới sẽ tác động không nhỏ đến việc bồi thường giải phóng mặt bằng, thực hiện các dự án trọng điểm của thành phố. Đặc biệt là trong bối cảnh thành phố cũng đang triển khai công tác thu hồi đất cho đường Vành đai 2 (đoạn qua TP Thủ Đức), sắp tới sẽ có dự án lớn nữa là Vành đai 4... chính sách bồi thường tốt sẽ thúc đẩy tiến độ.

Phân tích rõ hơn, TS Nguyễn Hữu Nguyên, Hội Quy hoạch Phát triển đô thị TP HCM, cho rằng trước đây, người dân vẫn ổn định chỗ ở trên mảnh đất của mình, phần lớn là đất nông nghiệp. Khi nhà nước thu hồi đất bồi thường với số tiền không lớn để tự lo tái định cư thì rất khó khăn cho người dân. Chính điều này cũng cản trở sự đồng thuận của người dân vì nỗi lo an cư. Nếu đối chiếu quy định mới với nhiều lựa chọn cho người dân hơn khi thu hồi đất nông nghiệp thì sự đồng thuận sẽ cao hơn bởi "độ mở" của chính sách.

Theo ông Nguyên, chính sách lần này tăng sự lựa chọn cho người dân, tuy nhiên vẫn dựa trên nguyên tắc ngang giá, tức là đất nhiều thì được bồi thường nhiều hơn (là đất ở, nhà ở hoặc nhận tiền mặt để tự lo chỗ ở). Nhưng điều quan trọng là thay vì trước đây người dân không đủ điều kiện tái định cư phải tự lo chỗ ở với số tiền có được thì lần này được nhà nước hỗ trợ nhiều hơn về quỹ đất, quỹ nhà để sớm an cư.

"Quy định mới về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của thành phố lần này có nhiều điểm tốt. Người dân có nhiều lựa chọn và lựa chọn nào cũng thấy công bằng và ngang giá. Chính sách này tốt không những tác động tốt đến kinh tế, tốc độ triển khai các dự án trọng điểm mà quan trọng hơn hết là vấn đề an dân" - TS Nguyễn Hữu Nguyên nói.

Bài và ảnh: QUỐC ANH