Tp.HCM sau sáp nhập: Đâu là chìa khóa để tối ưu chuỗi giá trị công nghiệp hiện đại?

Định hình mạng lưới khu công nghiệp sinh thái hiện đại

Sau sáp nhập, siêu đô thị Tp.HCM định hướng phát triển công nghiệp sinh thái, đổi mới sáng tạo" đã và đang triển khai hàng loạt các chương trình, định hướng cho sự phát triển về công nghiệp.

Trong đó, tập trung phát triển các khu công nghiệp sinh thái, khu công nghệ cao, tăng cường hợp tác và xây dựng phát triển nguồn nhân lực chất lượng đáp ứng công việc trong tương lai.

Sau sáp nhập, việc hiện thực hóa các khu công nghiệp kiểu mới, xây dựng nền kinh tế vững mạnh được phát huy tối đa.

Hơn 1 tháng qua, UBND Tp.HCM (mới) triển khai nhiều chương trình như Hội thảo về công nghệ chuyển đổi công nghiệp; Xúc tiến thu hút đầu tư FDI; Đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển đổi mô hình các khu công nghiệp, cụm công nghiệp… nhằm tập trung phát triển thế mạnh mới của 1 "siêu đô thị" sau sáp nhập.

UBND Tp.HCM định hướng khu vực Bình Dương cũ sẽ là "đại bản doanh" của hàng loạt các khu công nghiệp kiểu mới, khu công nghiệp chuẩn sinh thái, đón làn sóng đầu tư FDI nước ngoài.

Ông Nguyễn Thế Duy, Phó Chủ tịch HĐQT, Phó Tổng giám đốc Tổng Công ty Đầu tư và Phát triển Công nghiệp – CTCP (Becamex IDC) một trong những công ty vốn nhà nước, đang phát triển loạt KCN sinh thái chia sẻ "Phát triển các KCN sinh thái nhiều năm qua đã được Chính phủ, cơ quan chức năng địa phương định hướng xây dựng.

Trong đó, mô hình khu công nghiệp tích hợp của Becamex được định hình phát triển theo hướng khu công nghiệp sinh thái, cộng sinh công nghiệp, chuyển đổi xanh, tự động hóa công nghiệp".

Một khu công nghiệp Tp.HCM đang xây hướng tới thế hệ mới chuẩn sinh thái, kết hợp công nghiệp dịch vụ.

Theo Phó Tổng giám đốc Becamex IDC, hiện các đô thị công nghiệp của Becamex thu hút hơn 4.500 doanh nghiệp với tổng vốn FDI hàng tỷ USD. Luôn tập trung phát triển và hướng tới mô hình khu công nghiệp sinh thái, cốt lõi trong chiến lược phát triển KCN thế hệ mới.

Nơi đó, công nghiệp là một phần của hệ sinh thái sống, làm việc, học tập, sáng tạo và bền vững cho cả cộng đồng.

Ông Nguyễn Thế Duy, Phó Chủ tịch HĐQT, Phó Tổng giám đốc Tổng Công ty Đầu tư và Phát triển Công nghiệp – CTCP (Becamex IDC).

Đánh giá về xu hướng phát triển KCN xanh, sinh thái hiện nay, PGS. TS. Nguyễn Hồng Quân, Viện trưởng, Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh tế tuần hoàn, Đại học Quốc gia Tp.HCM cho rằng, trong bối cảnh này, Tp.HCM, đang trở thành một trong những địa điểm đầu tiên thúc đẩy chuyển đổi xanh trong sản xuất, tiêu dùng, thương mại và kinh tế.

Tuy nhiên, việc chuyển đổi xanh của các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở thành phố vẫn còn hạn chế và chưa được tích hợp vào bài toán kinh tế của họ. Để thúc đẩy chuyển đổi xanh, cần có sự phối hợp giữa doanh nghiệp, người tiêu dùng và nhà nước.

Các doanh nghiệp cần thay đổi tư duy để tích hợp yếu tố môi trường vào quá trình sản xuất và kinh doanh của họ. Ngoài ra, người tiêu dùng cũng cần có nhận thức về tầm quan trọng của việc sử dụng sản phẩm xanh và thân thiện môi trường.

Theo đánh giá của chuyên gia, phát triển công nghiệp tại Tp.HCM mới, trước hết cần phát triển các ngành công nghiệp hiện hữu có thế mạnh, đặc biệt là các ngành công nghiệp chủ lực và có điều kiện để sản xuất sản phẩm thâm dụng công nghệ và có giá trị gia tăng cao.

Tp.HCM mới cần thực hiện chương trình nghiên cứu, điều tra và công bố số liệu tổng hợp chi tiết và đảm bảo độ tin cậy về hiện trạng các ngành công nghiệp, xác định ngành công nghiệp chủ lực phù hợp với thực tế, lợi thế, tiềm năng và xu hướng phát triển của cách mạng công nghiệp.

Từ đó xây dựng chiến lược dài hạn phát triển các ngành công nghiệp chủ lực, công nghiệp phụ trợ tương ứng và tham gia vào chuỗi giá trị sản phẩm công nghiệp.

Ông Phạm Văn Việt, Phó chủ tịch thường trực Hiệp Hội Dệt May Thời Trang Tp.HCM cũng cho rằng, việc Tp.HCM mở rộng lên hơn 6.700 km2, tích hợp cả công nghiệp, đô thị và cảng biển (may ở Tp.HCM, nhuộm ở Bình Dương, cảng xuất khẩu qua Cái Mép – Thị Vải) là một cơ hội hiếm có để tái cấu trúc vai trò của thành phố trong hệ sinh thái sản xuất quốc gia.

Trong chuỗi giá trị công nghiệp, Tp.HCM không thể tiếp tục giữ vai trò đơn lẻ như "trung tâm sản xuất cuối chuỗi". Thành phố sẽ chuyển mình thành trung tâm điều phối chiến lược chuỗi công nghiệp khu vực.

Con người, nhân lực là chủ đạo

Theo đánh giá của các chuyên gia, việc phát triển ồ ạt các KCN cũng đặt ra yêu cầu lớn về quy hoạch bền vững, bảo vệ môi trường và hài hòa với đời sống dân cư.

Phát triển công nghiệp công nghệ cao và công nghiệp hỗ trợ, cốt lõi của chiến lược phát triển công nghiệp hiện đại là nâng cao năng suất lao động, năng lực đổi mới công nghệ và tỉ lệ giá trị gia tăng nội địa.

Bên cạnh đó, Thành phố cần tập trung thu hút đầu tư có chọn lọc vào các ngành công nghiệp công nghệ cao như: công nghệ điện tử - bán dẫn, công nghệ sinh học, cơ khí chính xác - tự động hóa, vật liệu mới, năng lượng tái tạo. Chính vì vậy, nguồn lực chất lượng cao sẽ đóng vai trò vô cùng quan trọng.

Quỹ đất lớn, liền kề các tuyến giao thông huyết mạch sẽ giúp cho sự phát triển của các khu công nghiệp trên địa bàn Tp.HCM đồng bộ hơn.

PGĐ.TS Lại Quốc Đạt, Trường Đại học Bách khoa, Đại học Quốc gia Tp.HCM cho hay, sự phát triển các ngành nghề liên quan công nghệ cao là xu thế thời đại, trong thời gian tới, Tp.HCM sẽ có vai trò trung tâm dẫn dắt trong khu vực, khả năng kết nối và phân công lao động.

Yêu cầu về phát triển của thành phố hiện đại (giảm tỷ lệ nông nghiệp, CN, tăng tỷ trọng dịch vụ) giảm tỷ trọng công nghiệp, tái cơ cấu các phân ngành trong ngành công nghiệp, do đó yêu cầu về tăng trưởng nguồn lực là rất cần thiết.

Xây dựng khu công nghiệp kiểu mới, tập trung phát triển nguồn nhân lực là một trong những yếu tố rất quan trọng.

PGS.TS. Trần Hà Minh Quân, Trường Tài Năng UEH.ISB cũng cho rằng, chính quyền Thành phố nên tăng cường cơ chế phối hợp giữa các trung tâm công nghiệp, các khu vực vệ tinh và các tỉnh lân cận, nhằm xác định rõ vai trò từng khu vực trong chuỗi giá trị sản xuất – logistics – xuất khẩu.

Ông Nguyễn Lộc Hà, Phó Chủ tịch UBND Tp.HCM khẳng định, Tp.HCM cần chuyển đổi mô hình công nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao, tự động hóa, phát triển kinh tế tuần hoàn, giảm phát thải, tăng nội địa hóa và xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Trong đó, "3 nhà" gồm nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp phải cùng hành động.

Trên cơ sở đó, Tp.HCM hướng tới tối ưu hóa hiệu quả đầu tư công – tư và nâng cao năng lực vận hành hệ thống công nghiệp liên vùng. Đồng thời, kiến nghị Tp.HCM thành lập cơ quan điều phối liên tỉnh, với sự tham gia của lãnh đạo các đơn vị trực thuộc Tp.HCM mới và các bộ ngành trung ương.

Bên cạnh đó, Thành phố nên đầu tư xây dựng các trung tâm đào tạo nghề và chuyển giao công nghệ, đồng thời đẩy mạnh kết nối với hệ thống đại học, viện nghiên cứu trong vùng.

Mục tiêu là cung ứng nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ cho công nghiệp hiện đại, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, và hỗ trợ phát triển hệ sinh thái công nghiệp – công nghệ – tri thức bền vững.

Như vậy, với những định hướng phát triển rõ ràng, Tp.HCM đang nổi lên là điểm đến đầu tư lý tưởng tại khu vực phía Nam.

Theo các chuyên gia, trong giai đoạn 2025–2030, nếu duy trì tốc độ phát triển KCN hiện tại, Tp.HCM có thể thu hút thêm 30–40 tỷ USD vốn FDI, chủ yếu vào các lĩnh vực công nghệ cao, chế tạo và logistics. Việc hình thành khu "siêu đô thị" tầm vóc thế giới trong tương lai là điều có thể.

Phùng Sơn

Phùng Sỹ Sơn