TP.HCM vạch lộ trình thành trung tâm đường thủy châu Á

Sở Xây dựng TP.HCM vừa báo cáo UBND TP.HCM về danh mục các dự án trọng điểm phát triển mạng lưới giao thông thủy trên địa bàn thành phố sau sáp nhập, đặt mục tiêu đưa TP.HCM trở thành trung tâm vận tải đường thủy bền vững, dẫn đầu cả nước và có quy mô tầm cỡ khu vực.

Theo đó, hệ thống đường thủy sẽ được phát triển theo mô hình "một trung tâm, hai cực". Trung tâm là khu đô thị hiện hữu, còn hai cực là khu vực phía Bắc (tỉnh Bình Dương cũ) và phía Nam (khu Hiệp Phước, Cần Giờ và tỉnh Bà Rịa, Vũng Tàu cũ).

Trong giai đoạn 2026-2030, khu vực trung tâm sẽ ưu tiên hoàn thành hệ thống cảng hành khách quốc tế Nhà Rồng, Khánh Hội và cảng hành khách tại công viên bến Bạch Đằng. Cùng lúc đó, các tuyến kênh rạch huyết mạch như Rạch Chiếc, Trau Trảu, Ông Nhiêu sẽ được nạo vét để tăng cường kết nối.

Khu vực phía Nam sẽ tập trung hoàn thành cảng khách quốc tế Vũng Tàu và các bến khởi động của cụm cảng container quốc tế Cần Giờ, Cái Mép, Thị Vải.

Tiềm năng lớn nhưng hạ tầng chưa theo kịp

TP.HCM sở hữu lợi thế hiếm có với mạng lưới sông ngòi, kênh rạch chằng chịt, kết nối trực tiếp với các tỉnh Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long. Theo Sở Du lịch TP.HCM, thành phố hiện có 101 tuyến đường thủy với tổng chiều dài 913 km và khoảng 135 tài nguyên phục vụ du lịch.

Cảng Nhà Rồng - Khánh Hội nổi bật với những "siêu du thuyền" hạng sang, đưa dòng du khách quốc tế đến với TP.HCM.

Tuy nhiên, bức tranh phát triển không hoàn toàn là màu hồng. Tại hội nghị Gặp gỡ, lắng nghe doanh nghiệp năm 2025, nhiều đơn vị lữ hành đã lên tiếng về những khó khăn cố hữu, đặc biệt là tình trạng thiếu bến bãi.

Bà Liêu Thị Mỹ Hạnh, Giám đốc điều hành Công ty Cổ phần Les Rives, cho biết dù lượng khách tour đường sông trong ba tháng đầu năm 2025 tăng 27% so với cùng kỳ, doanh nghiệp lại đang rất khó khăn vì thiếu bến đón trả khách. "Chưa bao giờ TP.HCM thiếu bến bãi như hiện tại. Khu vực trung tâm quận 1 vẫn còn các bến số 3, 4, cầu tàu Ba Son để trống rất lâu mà không được khai thác. Bến Kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè thì hết phép từ tháng 5/2024 nhưng chưa được cấp lại," bà Hạnh chia sẻ.

Đồng tình với quan điểm này, ông An Sơn Lâm, Giám đốc Công ty TNHH Thuyền buồm Đông Dương, khẳng định sự chậm trễ trong việc cấp phép cầu tàu, bến bãi đang là vấn đề nan giải nhất.

Trải nghiệm của du khách: Tiềm năng có, hạ tầng chưa tương xứng

Những trăn trở của doanh nghiệp hoàn toàn có cơ sở khi nhìn từ trải nghiệm thực tế của du khách quốc tế.

Ông David Miller, một du khách đến từ Anh từng trải nghiệm du lịch đường sông ở Bangkok (Thái Lan) và Amsterdam (Hà Lan), cho biết ông thực sự ấn tượng với vẻ đẹp sống động của sông Sài Gòn. "Khung cảnh hai bên bờ sông thật độc đáo, nơi những tòa nhà chọc trời hiện đại xen lẫn với nhịp sống bình dị của người dân. Đó là điều làm nên sự khác biệt," ông nói.

Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra điểm trừ: "Nói thật, trải nghiệm lên xuống tàu khá lộn xộn. Bến tàu chúng tôi khởi hành thiếu khu vực chờ có mái che và các tiện ích cơ bản. So với sự chuyên nghiệp của các bến tàu ở Bangkok, TP.HCM còn một khoảng cách khá xa. Một điểm đến tiềm năng như vậy xứng đáng có hạ tầng tốt hơn."

Trong khi đó, đối với phân khúc khách hàng cao cấp, vấn đề còn lớn hơn. Bà Sophia Chen, một doanh nhân từ Singapore thường cùng gia đình du lịch bằng du thuyền riêng, nhận định TP.HCM gần như chưa có trong bản đồ điểm đến của họ.

"Chúng tôi đã đến Phuket, Langkawi và Singapore. Ở đó có những bến du thuyền (marina) đẳng cấp quốc tế với đầy đủ dịch vụ từ hải quan, tiếp nhiên liệu đến sửa chữa và giải trí. Tôi đã tìm hiểu nhưng không thấy một hạ tầng tương tự ở TP.HCM. Đó là rào cản lớn nhất khiến chúng tôi chưa thể đưa du thuyền đến đây," bà Chen thẳng thắn.

Bỏ lỡ cơ hội từ thị trường du thuyền tỷ đô

Thực trạng này khiến TP.HCM và Việt Nam nói chung lỡ nhịp với xu hướng du lịch du thuyền xa xỉ đang bùng nổ toàn cầu. Theo Fortune Business Insight, thị trường này dự kiến đạt 17,3 tỷ USD vào năm 2032, trong đó châu Á, Thái Bình Dương là khu vực tăng trưởng nhanh nhất.

TS. Daisy Kanagasapapathy từ Đại học RMIT Việt Nam phân tích: "Sự thiếu hụt các bến du thuyền được trang bị tốt và chính sách chưa rõ ràng đang hạn chế sự phát triển của du lịch Việt Nam, đặc biệt trong phân khúc khách hạng sang."

Để khắc phục, Sở Du lịch TP.HCM đã công bố kế hoạch phát triển sản phẩm du lịch đường thủy năm 2025, đặt mục tiêu bổ sung từ 5 đến 10 sản phẩm mới. Tuy nhiên, để những kế hoạch này thành hiện thực, việc giải quyết triệt để bài toán hạ tầng bến bãi, nâng cao trải nghiệm cho du khách vẫn là yêu cầu cấp thiết nhất.

Hàn Mai