TPHCM phải là nơi đi trước cả nước, tạo ra thể chế, tạo ra chính sách, cách làm mới
Đại biểu đề nghị biến TPHCM thành 'sandbox về thể chế', nơi được phép thử nghiệm và tạo ra chính sách mới đi trước cả nước.
Tại phiên thảo luận tại Tổ chiều 3/12 về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh, các đại biểu Quốc hội khẳng định, sau khi sắp xếp, TPHCM đã trở thành một cực phát triển mạnh, có nhiều tiềm lực, nhiều điều kiện để thu hút đầu tư vượt trội. Do đó, cần phải có một thể chế thật sự đặc biệt cho TPHCM.
Không nên có những “khung cứng nhắc” mà cần “cơ chế hoàn toàn mới”
Tham gia góp ý vào dự thảo Nghị quyết, đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn ĐBQH TP Hà Nội) chỉ ra các nghị quyết đặc thù hiện tại (như Nghị quyết số 98/2023/QH15) hiệu quả không như kỳ vọng vì thiếu độ mở và sự linh hoạt, thường xuyên bị ràng buộc bởi các quy định pháp luật chung, làm mất đi tính đột phá.
Đại biểu Hoàng Văn Cường nhấn mạnh, TPHCM là một trung tâm phát triển lớn của phía Nam, nhất là sau khi sắp xếp đã trở thành một cực phát triển mạnh, có nhiều tiềm lực, nhiều điều kiện để thu hút đầu tư vượt trội. Do đó cần phải có một thể chế thật sự đặc biệt cho TPHCM.
Đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn ĐBQH TP Hà Nội)
Theo đại biểu, từ trước đến nay, “cái gì mới nhất cả nước cũng là từ TPHCM, sau đó lan tỏa cả nước”. Đại biểu đề nghị biến TPHCM thành "sandbox về thể chế", nơi được phép thử nghiệm và tạo ra chính sách mới đi trước cả nước. TPHCM phải là nơi đi trước, tạo ra thể chế, tạo ra chính sách, tạo cách làm mới.
Đại biểu Hoàng Văn Cường cũng góp ý, dự thảo Nghị quyết thay vì liệt kê chi tiết, các quy định đặc thù thì nên tập trung vào việc đưa ra khung nguyên tắc để HĐND Thành phố được quyền chủ động quyết định, đảm bảo TPHCM thực sự có được quyền tự do hành động trong khuôn khổ giám sát.
Đại biểu cũng đề xuất bổ sung quy định cho phép TPHCM được vận dụng khoản 2 điều 4 Nghị quyết số 206/2025/QH15 của Quốc hội (về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật), giao cho HĐND Thành phố được quyền ban hành các quy chế, cơ chế chính sách giải quyết những mâu thuẫn, vướng mắc, khó khăn của luật pháp hiện hành không phù hợp với TPHCM và báo cáo việc này với Chính phủ để Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
“Khi đã giao quyền như vậy cho thành phố mà không làm được nữa là do thành phố, không thể kêu là do chính sách. Nhưng tôi tin khi được giao như thế, TPHCM thực sự sẽ được mở ra một "bầu trời" để đổi mới, sáng tạo, phát triển. Tự do nhưng vẫn trong khuôn khổ giám sát, đó mới thực sự là nơi thử nghiệm thể chế”, đại biểu Hoàng Văn Cường nói.
Chung quan điểm, đại biểu Phan Đức Hiếu (Đoàn ĐBQH tỉnh Hưng Yên) cũng cho rằng không nên miêu tả quá chi tiết, quá chi li, cụ thể. “Quy định như vậy rất dễ bị lạc hậu với thực tiễn, có thể không đáp ứng đúng nhu cầu của nhà đầu tư”-đại biểu nói.
Góp ý cụ thể về tiêu chí xác định nhà đầu tư chiến lược, đại biểu Phan Đức Hiếu cũng cho rằng không nên có những “khung cứng nhắc” mà cần “cơ chế hoàn toàn mới”. Theo đó, xem xét những nhà đầu tư chiến lược là những nhà đầu tư lớn, có thể tham khảo qua nhiều bảng xếp hạng các doanh nghiệp, như của Forbes, trong lĩnh vực IT, hạ tầng, năng lượng, xây dựng và lấy trong nhóm 500…
Đại biểu Phan Đức Hiếu (Đoàn ĐBQH tỉnh Hưng Yên)
“Phải hiểu nhà đầu tư chiến lược là họ đòi hỏi một cách đối xử hoàn toàn khác với nhà đầu tư khác. TPHCM, nếu có thể, cần đề xuất thành lập hẳn một cơ quan về giải quyết thủ tục đầu tư. Cơ quan này là đầu mối tiếp nhận hồ sơ để giải quyết thủ tục đầu tư. Nhà đầu tư chỉ làm việc với một cơ quan, nhận kết quả từ chính cơ quan đó”-đại biểu Phan Đức Hiếu đề nghị.
TP.HCM cần một chiếc áo thể chế mới
Phát biểu tại phiên thảo luận tổ, các đại biểu đánh giá, cách đây 2 năm, Quốc hội thông qua Nghị quyết 98 đã giúp TP.HCM có thêm công cụ, động lực và thể chế để phát triển. Tuy nhiên đến nay, sau khi sắp xếp đơn vị hành chính, 3 tỉnh TP gồm Bà Rịa – Vũng Tàu, Bình Dương cũ và TP.HCM đã sáp nhập thành TP.HCM, một siêu đô thị. Năm 2025, TP.HCM dự kiến tăng trưởng trên 8,5%. Quy mô kinh tế của TP đã vượt ngưỡng 120 tỷ USD, mức tăng trưởng mà nhiều quốc gia nhỏ, trung bình còn chưa đạt được.
Theo đại biểu Trần Hoàng Ngân (Đoàn ĐBQH TP.HCM), cần có một thể chế để phát huy tiềm năng, lợi thế của TP.HCM mới với bờ biển dài và đẹp, như cơ chế để phát triển logistics, cơ chế hình thành khu thương mại tự do hay khu nghỉ dưỡng ven biển, rồi các khu công nghiệp, khu công nghệ cao, cơ chế thu hút các nhà đầu tư chiến lược…
Đại biểu cho rằng, hiện Nghị quyết 98 chỉ mới đề cập ba nhà đầu tư chiến lược trên ba lĩnh vực: Trung tâm khởi nghiệp - đổi mới sáng tạo; khu công nghiệp, công nghệ cao; cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ. Còn nhiều lĩnh vực khác chưa được đề cập.
Do vậy, dự thảo Nghị quyết 98 lần này dự kiến bổ sung thêm 11 lĩnh vực cần thu hút nhà đầu tư chiến lược, như y tế chuyên sâu, văn hóa, thể thao, thương mại, môi trường, xử lý rác thải…
Đoàn ĐBQH TPHCM tại phiên thảo luận Tổ
Theo đại biểu Trần Hoàng Ngân, để đạt được mục tiêu tăng trưởng 10-11% trong giai đoạn 2026-2030, chỉ tiêu tổng vốn đầu tư xã hội phải huy động được 35-40% GDP, nghĩa là phải thu hút vốn đầu tư xã hội từ 40-50 tỷ USD mỗi năm. Phân tích dự toán ngân sách năm 2025 cho thấy chỉ còn khoảng 3,7 tỷ USD chi cho đầu tư phát triển, đại biểu nhấn mạnh, Thành phố chỉ xin cơ chế, thể chế để huy động nguồn lực.
Chung quan điểm, đại biểu Nguyễn Văn Lợi (Trưởng đoàn ĐBQH TP.HCM) nhấn mạnh: “TP.HCM cần một chiếc áo thể chế mới để phát triển, nếu không sẽ bị ràng buộc và khó bứt phá”.
Thẳng thắn nhận định, dự thảo hiện tại vẫn có sự mâu thuẫn khi quy định cơ chế đặc thù nhưng lại yêu cầu "phải tuân thủ pháp luật", đại biểu Nguyễn Văn Lợi nêu quan điểm: “Cơ chế đặc thù cần phải vượt qua các quy định hiện hành, vì nó mang tính chất thí điểm”. Tuy nhiên, đại biểu lưu ý về nguyên tắc áp dụng luật. Theo đó, “nếu quy định của pháp luật hiện hành thuận lợi hơn thì được áp dụng luật, và ngược lại, nếu quy định của nghị quyết này tốt hơn thì được áp dụng nghị quyết”. Đại biểu đề nghị khẳng định rõ điều này trong nghị quyết để tránh các hậu quả về pháp lý sau này do sự không rõ ràng trong việc tuân thủ.
Chung nỗi băn khoăn, đại biểu Đỗ Đức Hiển (Đoàn ĐBQH TPHCM) nhận định, việc bổ sung quy định miễn trừ trách nhiệm là cần thiết để tăng cường hiệu quả trong quá trình tổ chức thực hiện. Quy định này gắn liền với kết luận của Bộ Chính trị về việc bảo vệ cán bộ năng động sáng tạo, dám nghĩ dám làm.
Đại biểu Đào Chí Nghĩa (Đoàn ĐBQH TP Cần Thơ) cũng đề nghị: “Cần quy định cơ chế đã được HĐND Thành phố thống nhất thì được triển khai, coi như đó là một cơ chế tiền kiểm để bảo vệ cán bộ”.
