Trà hòa tan từ cây đinh lăng lá nhỏ

Sản phẩm trà hòa tan từ đinh lăng lá nhỏ.

Từ đây mở ra hướng phát triển bền vững cho cây dược liệu truyền thống đang được mở rộng diện tích trồng tại địa phương.

Từ cây thuốc dân gian…

Cây đinh lăng lá nhỏ từ lâu đã được người dân sử dụng như một vị thuốc dân gian giúp bồi bổ sức khỏe, hoạt huyết, tăng miễn dịch, kháng viêm và hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý. Đặc biệt, trong rễ cây chứa saponin

triterpenoid - hợp chất có tác dụng tương tự nhân sâm. Thậm chí, trong một số trường hợp, rễ đinh lăng còn được dùng thay thế cho nhân sâm nhờ dễ tìm và chi phí thấp hơn.

Một số dược tính của dịch ly trích từ cây đinh lăng lá nhỏ đã được kiểm chứng như: Tăng cường hệ thống miễn dịch, kháng virus, kháng khuẩn, chống bệnh lỵ, giúp lợi tiểu và các bệnh truyền nhiễm; kháng viêm, hạ sốt, giảm đau, kháng oxy hóa, kháng viêm, giảm glucose huyết. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy trong cây đinh lăng, nhất là ở rễ củ có chứa rất nhiều chất có tác dụng bồi bổ sức khỏe và chữa bệnh.

Theo danh mục do Bộ Y tế ban hành năm 2012, đinh lăng là một trong 40 loài dược liệu có tiềm năng phát triển thương mại. Tại Trà Vinh, diện tích trồng đinh lăng lá nhỏ đang tăng nhanh nhờ phù hợp điều kiện tự nhiên. Tuy nhiên, sự mở rộng tự phát có nguy cơ dẫn đến thừa cung, làm giảm hiệu quả kinh tế.

Nhằm gia tăng giá trị cho cây dược liệu địa phương và tạo đầu ra ổn định cho người trồng, Đề tài “Nghiên cứu quy trình sản xuất bột và trà hòa tan từ dịch ly trích cây đinh lăng lá nhỏ” đã được triển khai. Đây là sản phẩm hợp tác giữa Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam và tỉnh Trà Vinh, do ThS Trần Thị Linh Giang (Viện Khoa học sự sống) chủ trì thực hiện.

Nhóm nghiên cứu đã xây dựng quy trình chiết xuất tối ưu nhằm thu được hàm lượng saponin cao nhất. Theo đó, dược liệu được nghiền nhỏ đến kích thước 0,25mm, chiết bằng ethanol 80% theo tỷ lệ 1:10 (g/mL), thời gian chiết 24 giờ, lặp lại hai lần.

Dịch chiết sau đó được sấy phun bằng thiết bị TPS-3 với các thông số kỹ thuật: Nồng độ dịch chiết 15°Bx, maltodextrin 10%, nhiệt độ sấy 200°C, lưu lượng 1.500 mL/giờ. Thành phẩm thu được là bột hòa tan – nguyên liệu chính để tạo nên sản phẩm trà hòa tan tiện dụng.

Công thức trà hòa tan được phát triển với tỷ lệ thành phần: Bột đinh lăng 2%, mannitol 40%, maltodextrin 51,97%, PEG 4000 4%, aerosil 2% và potassium sorbate 0,03%. Sản phẩm cuối cùng có dạng bột màu vàng sáng, tơi xốp, không vón cục, tan hoàn toàn trong nước ấm.

Nước trà có màu vàng nhạt, trong, mùi thơm đặc trưng của đinh lăng, vị đắng nhẹ pha ngọt thanh. Trà chứa lượng saponin triterpenoid từ 37,35 đến 38,35 mg/túi, hàm lượng oleanolic acid từ 3,28 - 3,45 mg/túi.

Sẵn sàng thương mại hóa

Theo ThS Trần Thị Linh Giang, sản phẩm trà đinh lăng hòa tan được kiểm nghiệm đạt tiêu chuẩn cơ sở về chất lượng và an toàn thực phẩm: Không phát hiện kim loại nặng, không có vi khuẩn gây bệnh như Salmonella và E. coli, tổng số nấm mốc, nấm men và vi khuẩn hiếu khí trong giới hạn cho phép.

Dựa trên công thức trà đã được xây dựng, đề tài đã triển khai sản xuất thử nghiệm quy trình tạo trà hòa tan chứa bột đinh lăng lá nhỏ với quy mô 10.000 túi/mẻ. Sản phẩm túi trà (10g/túi) đạt độ ổn định trong 90 ngày khảo sát, phù hợp để đưa ra thị trường tiêu dùng.

Kết quả của đề tài không chỉ dừng lại ở mặt khoa học, mà còn có ý nghĩa kinh tế - xã hội lớn. Việc tạo ra sản phẩm trà hòa tan từ cây đinh lăng giúp đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao giá trị cây trồng, góp phần vào phát triển bền vững ngành dược liệu ở Trà Vinh.

Theo nghiên cứu hiện đại, đinh lăng chứa alcaloid, saponin, tanin, glycosid, tinh dầu, các acid amin, các vitamin B1, B2, B6, C, acid hữu cơ, nhiều nguyên tố vi lượng, đường. Lá đinh lăng có saponin triterpen và 5 hợp chất polyacetylen… có tác dụng tăng lực, làm tăng trọng lượng cơ thể, tăng co bóp tử cung và lợi tiểu. Ba chất polyacetylen trong rễ và lá có tác dụng kháng khuẩn mạnh và đang được nghiên cứu chống một số dạng ung thư nên rất có tiềm năng.

“Chúng tôi kỳ vọng sản phẩm trà hòa tan từ đinh lăng lá nhỏ sẽ là bước đệm để hình thành chuỗi giá trị khép kín - từ vùng nguyên liệu đến chế biến và phân phối, mang lại sinh kế ổn định cho nông dân và thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn”, ThS Trần Thị Linh Giang chia sẻ.

Nhật Phong