Trả lại không gian linh thiêng cho Hương Sơn

Đây được xem là bước đi quan trọng, thể hiện quyết tâm của chính quyền địa phương trong việc bảo tồn, phát huy giá trị Di tích quốc gia đặc biệt Hương Sơn, đồng thời trả lại không gian linh thiêng, trang nghiêm cho di sản.

Giải tỏa những “điểm nghẽn” tồn tại nhiều năm

Quần thể Di tích lịch sử và thắng cảnh Hương Sơn là một trong những trung tâm văn hóa – tâm linh lớn của cả nước, gắn bó mật thiết với đời sống tín ngưỡng của người Việt qua nhiều thế kỷ.

Các cửa hàng khu vực trước cửa Thiên Trù đã được giải tỏa

Trong đó, khu vực chùa Thiên Trù và động Hương Tích giữ vai trò đặc biệt quan trọng, vừa là điểm hội tụ tâm linh, vừa là không gian cảnh quan đặc sắc, kết tinh các giá trị lịch sử, văn hóa và tự nhiên.

Tuy nhiên, cùng với sự gia tăng mạnh mẽ của lượng du khách hành hương về chùa Hương mỗi mùa lễ hội, các hoạt động dịch vụ, kinh doanh tự phát cũng phát triển nhanh chóng.

Nhiều công trình tạm, quầy hàng, điểm kinh doanh đã lấn chiếm không gian di tích, ảnh hưởng đến cảnh quan, trật tự, làm giảm giá trị văn hóa – tâm linh vốn có của khu vực chùa Thiên Trù và tuyến đường lên động Hương Tích.

Thực trạng này đã tồn tại trong nhiều năm, không chỉ gây khó khăn cho công tác quản lý di tích mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm của du khách, đặc biệt vào những thời điểm cao điểm lễ hội khi tình trạng ách tắc, lộn xộn thường xuyên xảy ra.

Đường vào động Hương Tích không còn các quầy hàng chiếm dụng lối đi

Trước thực tế đó, việc giải phóng mặt bằng, sắp xếp lại không gian khu di tích không còn là yêu cầu mang tính thời điểm mà đã trở thành nhiệm vụ cấp thiết, lâu dài trong chiến lược bảo tồn và phát huy giá trị Di tích Hương Sơn.

Có mặt tại Khu Di tích quốc gia đặc biệt Hương Sơn trong những ngày cuối năm, phóng viên ghi nhận không khí khẩn trương, tất bật của người dân và lực lượng chức năng địa phương.

Tại khu vực trước cửa chùa Thiên Trù, các hạng mục hàng quán từng tồn tại nhiều năm đã được tháo dỡ, trả lại khoảng sân rộng hàng nghìn mét vuông vốn bị che khuất. Hệ thống thoát nước mới cũng đã được xây dựng, góp phần cải thiện cảnh quan và điều kiện vệ sinh môi trường.

Đồng thuận từ người dân, hộ kinh doanh

Đang dọn dẹp những phần việc còn lại sau khi tháo dỡ công trình, chị D.H.D, một chủ nhà hàng từng kinh doanh tại khu vực trước chùa Thiên Trù, chia sẻ rằng gia đình chị đã gắn bó với việc buôn bán tại đây qua nhiều mùa lễ hội, coi đó là nguồn thu nhập chính trong những tháng đầu năm.

Các hộ kinh doanh thu dọn sau khi trả lại mặt bằng cho di tích

Tuy nhiên, sau khi được chính quyền xã Hương Sơn và Ban Quản lý Khu di tích và thắng cảnh Hương Sơn tuyên truyền, vận động, giải thích rõ những tác động tiêu cực của việc kinh doanh đối với không gian di tích và du khách hành hương, gia đình chị cũng như nhiều hộ kinh doanh khác đã chủ động tháo dỡ, bàn giao mặt bằng theo đúng kế hoạch.

Tại khu vực lối lên, xuống trước cửa động Hương Tích – nơi từng được coi là “điểm nghẽn” khi lượng khách dồn về đông, hàng quán chạy dọc hai bên, đến nay đã được giải tỏa hoàn toàn.

Không gian thoáng đãng, cảnh quan tự nhiên vốn có của tuyến hành hương đang dần được trả lại, góp phần bảo đảm an toàn, thuận tiện cho du khách. Song song với việc giải phóng mặt bằng, các đơn vị liên quan cũng tích cực chỉnh trang, nâng cấp hạ tầng phục vụ lễ hội.

Lối ra vào động Hương Tích đã thông thoáng

Tại khu vực nhà ga cáp treo, ông Đinh Văn Toản, Trực ban trưởng ga cáp treo Hương Sơn (Công ty Vận tải và du lịch cáp treo Hương Sơn) cho biết, để chuẩn bị cho mùa lễ hội, công ty đã thuê các chuyên gia nước ngoài bảo dưỡng toàn bộ hệ thống, bảo đảm an toàn vận hành.

Các hạng mục sửa chữa, lắp đặt hệ thống trần, quạt tại khu vực chờ của du khách đã hoàn thiện; hàng trăm mét vuông mái che kiên cố được bổ sung nhằm giúp du khách tránh nắng, mưa trong thời gian chờ cáp treo. Hệ thống nhà vệ sinh công cộng cũng được sửa chữa, bảo đảm vệ sinh và phục vụ miễn phí.

Hướng tới lễ hội văn minh, an toàn

Theo ông Bùi Văn Triều, Giám đốc Ban Quản lý Khu di tích và thắng cảnh Hương Sơn, để chuẩn bị cho mùa lễ hội năm 2026 cũng như trả lại cảnh quan lâu dài cho khu di tích, từ đầu tháng 11.2025, chính quyền xã Hương Sơn đã tiến hành rà soát tổng thể toàn khu.

Khu vực nhà ga cáp treo đang được lắp đặt thêm hệ thống mái che phục vụ du khách

Trên cơ sở đó, xây dựng kế hoạch tổng thể về giải phóng mặt bằng, chỉnh trang cảnh quan khu vực Thiên Trù – động Hương Tích.

Trọng tâm của kế hoạch là rà soát toàn bộ các trường hợp sử dụng đất, mặt bằng trong khu vực di tích; phân loại rõ các công trình phù hợp quy hoạch và các trường hợp vi phạm, lấn chiếm, sử dụng sai mục đích.

Công tác tuyên truyền, vận động, đối thoại trực tiếp với các hộ dân, hộ kinh doanh được xác định là giải pháp then chốt, với phương châm “kiên quyết nhưng thận trọng”, vừa bảo đảm kỷ cương pháp luật, vừa tạo sự đồng thuận trong cộng đồng.

Bên trong nhà ga đuợc chỉnh trang, lắp đặt trang thiết bị mới

Việc giải phóng mặt bằng không chỉ dừng lại ở tháo dỡ các công trình vi phạm mà được đặt trong tổng thể kế hoạch chỉnh trang không gian di tích. Sau khi thu hồi mặt bằng, Ban Quản lý Khu di tích và thắng cảnh Hương Sơn sẽ sắp xếp lại hệ thống dịch vụ theo quy hoạch, bảo đảm hài hòa giữa yêu cầu phục vụ du khách và nhiệm vụ bảo tồn di tích.

Các khu vực được giải tỏa sẽ được chỉnh trang cảnh quan, trồng cây xanh, tạo không gian phù hợp với đặc trưng tâm linh của khu vực chùa Thiên Trù và tuyến hành hương lên động Hương Tích.

Hàng rào xếp hàng lên cáp treo được hạ thấp, đảm bảo an toàn cho các tình huống

Cùng với đó, các hạng mục hạ tầng như lối đi bộ, điểm dừng nghỉ, biển chỉ dẫn, khu vực tập kết rác thải… cũng được rà soát, nâng cấp theo hướng văn minh, an toàn, thân thiện với môi trường.

Một trong những yếu tố quan trọng góp phần vào kết quả bước đầu của công tác giải phóng mặt bằng là sự đồng thuận của đông đảo người dân và các hộ kinh doanh.

Hệ thống nhà vệ sinh của nhà ga cáp treo được nâng cấp, đảm bảo vệ sinh, phục vụ miễn phí cho du khách

Nhiều hộ đã nhận thức rõ rằng việc bảo vệ di tích không chỉ là trách nhiệm của Nhà nước mà còn là nghĩa vụ chung của cộng đồng, bởi chính di tích là nền tảng cho sinh kế lâu dài và sự phát triển bền vững của địa phương.

Khi không gian di tích được trả lại sự thông thoáng, trật tự, việc tổ chức lễ hội sẽ thuận lợi hơn, giảm áp lực về giao thông, an ninh trật tự, vệ sinh môi trường, đồng thời nâng cao chất lượng phục vụ du khách.

Đây cũng là điều kiện quan trọng để từng bước xây dựng hình ảnh Lễ hội Chùa Hương văn minh, an toàn, giữ gìn trọn vẹn bản sắc văn hóa truyền thống.

Giải phóng mặt bằng khu vực Thiên Trù, động Hương Tích không chỉ là một nhiệm vụ quản lý hành chính, mà còn là thông điệp mạnh mẽ về quyết tâm bảo tồn và phát huy giá trị Di tích quốc gia đặc biệt Hương Sơn.

Với sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền và sự đồng thuận của người dân, không gian linh thiêng của chùa Hương đang từng bước được trả lại đúng với giá trị vốn có, tạo tiền đề để Hương Sơn tiếp tục khẳng định vị thế là điểm đến văn hóa – tâm linh tiêu biểu của Thủ đô và cả nước trong giai đoạn phát triển mới.

TẠ DŨNG