Trách nhiệm cộng đồng – nền tảng hiện thực hóa mục tiêu Net Zero

Đồng tình với nhận định được các đại biểu chia sẻ tại Tọa đàm “Hướng tới mục tiêu Net Zero – Cơ hội và thách thức” do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức chiều 17/10, đại biểu Trương Xuân Cừ cũng chỉ ra một trong những vướng mắc lớn nhất hiện nay đến từ ý thức trách nhiệm cộng đồng của các cá nhân, doanh nghiệp sản xuất.

Đại biểu Quốc hội Trương Xuân Cừ cho rằng mỗi người dân vẫn chưa quan tâm đến vấn đề môi trường, thậm chí tư duy coi trọng lợi nhuận vẫn còn khá phổ biến. Chính vì vậy, để Việt Nam cụ thể hóa các hành động hướng tới đạt mức phát thải ròng bằng 0 việc đầu tiên đó là tạo sự thay đổi trong mỗi cá nhân.

Đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội Trương Xuân Cừ chia sẻ tại Tọa đàm “Hướng tới mục tiêu Net Zero – Cơ hội và thách thức” do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức. Ảnh: Khánh Duy

“Chúng ta vẫn đang nỗ lực phát triển từng ngày, vượt qua những khó khăn về kinh tế vẫn là những thách thức, vậy nên trong tâm thức người dân việc chú trọng về môi trường chưa được toàn diện”, đại biểu Trương Xuân Cừ nhận định.

Qua thực tiễn giám sát và tiếp nhận ý kiến cử tri, thành viên đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội nhận thấy, vấn đề môi trường tại các làng nghề là một ví dụ cho câu chuyện khi đặt lên bàn cân so sánh giữa kinh tế và môi trường, người dân sẽ chọn gì.

Bắc Ninh là một ví dụ cho câu chuyện ô nhiễm môi trường làng nghề, dù đây là một vấn đề có thể ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của người dân nhưng khi chưa quá nghiêm trọng thì sự lựa chọn của người dân vẫn là “lợi ích”.

“Thực tế là nhiều hộ gia đình không quan tâm về các chương trình bảo vệ môi trường, người dân thậm chí còn giữ quan điểm môi trường ô nhiễm chưa thấy ngay "cửa tử", nhưng không có kinh tế, lợi nhuận thì cả gia đình mới lao đao”, đại biểu Trương Xuân Cừ chia sẻ.

Hàng trăm cơ sở sản xuất tại Làng nghề giấy Phong Khê (Bắc Ninh) khiến môi trường bị ô nhiễm nghiêm trọng. Nguồn nước thải trong hoạt động sản xuất tại đây được xác định là nguyên nhân chính khiến sông Cầu bị ô nhiễm nặng.

Một khó khăn nữa thuộc về ý thức trách nhiệm cộng đồng được đại biểu Quốc hội Trương Xuân Cừ chỉ ra xuất phát từ hệ thống quản lý. Ở nhiều địa phương, dù đã được quán triệt, nhưng cấp ủy chính quyền vẫn chưa quyết liệt trong chỉ đạo các vấn đề môi trường.

“Thậm chí có những cá nhân, bộ phận nhỏ dung túng vì lợi ích nhóm để bảo hộ cho những sai phạm về môi trường, đây là một vấn đề rất đáng lưu tâm. Nếu từ cấp trên không làm gương thì người dân cũng sẽ không tuân thủ”, đại biểu Trương Xuân Cừ quan ngại.

Bên cạnh đó, việc lựa chọn đánh đổi môi trường để lấy kinh tế cũng là tình trạng gặp ở cấp quản lý. Nhiều địa phương do kinh tế khó khăn… nên chỉ tập trung đầu tư vào kinh tế mà xem nhẹ vấn đề môi trường. Những bài toán cân nhắc về kinh tế hay môi trường thường nhận về chung một kết quả chưa mấy khả quan.

Năm 2025, Hà Nội đặt mục tiêu phát triển nền nông nghiệp Thủ đô hiện đại, xanh, sạch, hữu cơ, kinh tế tuần hoàn gắn với phát triển công nghiệp chế biến nông sản và thích ứng với biến đổi khí hậu và kết nối bền vững với chuỗi giá trị nông sản toàn cầu. Theo đó, thành phố sẽ chú trọng vào phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, thân thiện với môi trường và để làm được điều đó hướng đi đúng đắn nhất là nông nghiệp hữu cơ và nông nghiệp tuần hoàn.

Tuy nhiên đại biểu Trương Xuân Cừ cũng chỉ ra thực trạng người dân không mặn mà, không triển khai nông nghiệp xanh vì chi phí đầu tư lớn, năng suất không đảm bảo tối ưu. Việc sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ cho kết quả nhanh - rẻ - tức thì, nhưng lại không đảm bảo môi trường; ngược lại những biện pháp để sản xuất xanh lại đòi hỏi chi phí lớn.

“Nói vậy để thấy từ chính sách cần phải có thêm sự hỗ trợ về bảo đảm lợi nhuận để nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn, sản xuất thân thiện môi trường thực sự đi vào đời sống”, đại biểu Trương Xuân Cừ nhấn mạnh.

Tác động của ô nhiễm môi trường ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người cũng như thiệt hại đến kinh tế

Bên cạnh những yếu tố khách quan, yếu tố chủ quan là bài toán khó mà chúng ta cần nhận diện và đưa ra những giải pháp cụ thể thiết thực để hiện thực hóa những mục tiêu chung cùng thế giới, cũng như phát triển bền vững trong tương lai.

Chính sách về bảo vệ môi trường đã tương đối hoàn thiện, tuy nhiên nếu ý thức người dân không cao, thì chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước sẽ chỉ dừng lại trên văn bản hoặc triển khai đến cấp bộ, ngành.

Do đó, đại biểu Trương Xuân Cừ kiến nghị ngoài khuyến khích, động viên, Nhà nước cần phải có các chương trình, chính sách mang tính quốc gia để hỗ trợ, huy động sự vào cuộc đồng bộ của toàn hệ thống chính trị, xã hội.

"Chỉ khi người dân vào cuộc đồng bộ, mục tiêu phát thải ròng bằng 0 mới có thể được hiện thực hóa theo đúng lộ trình đã đặt ra", Đại biểu Quốc hội Trương Xuân Cừ khẳng định.

Hành trình hướng tới mục tiêu Net Zero không chỉ đòi hỏi nỗ lực về chính sách hay công nghệ, mà trước hết cần sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành động của từng cá nhân, từng cộng đồng. Khi trách nhiệm chung được nuôi dưỡng từ ý thức riêng, khi lợi ích kinh tế đi đôi với gìn giữ môi trường, thì con đường phát triển đất nước mới thật sự bền vững và Net Zero sẽ không còn là lời hứa, mà là cam kết được thực thi bằng hành động cụ thể của toàn xã hội.

Chi Nguyễn