Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất: Từ chính sách đến thực thi

Trong khuôn khổ Vietnam Expo 2024, ngày 4/4, báo Việt Nam News và Công ty Cổ phần và Quảng cáo Hội chợ Thương mại (VINEXAD) đã tổ chức tọa đàm với chủ đề “Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất: Từ chính sách đến thực thi”.

Toàn cảnh tọa đàm.

Theo các chuyên gia, EPR không chỉ là trách nhiệm mà còn là cơ hội để doanh nghiệp phát triển bền vững hơn. Việc thực hiện EPR sẽ giúp doanh nghiệp đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của đối tác, từ đó có cơ hội tham gia sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Thực hiện phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường, các bộ, ban, ngành của Việt Nam đã và đang triển khai nhiều chương trình thúc đẩy chuyển đổi xanh, xây dựng lộ trình, quy định để đưa mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn vào thực tiễn sản xuất. Một trong những chính sách nổi bật là quy định về trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2024.

Mặc dù, EPR được áp dụng ở nhiều nước trên thế giới để kiểm soát chất thải thải ra môi trường nhưng Việt Nam là một trong những quốc gia Đông Nam Á đầu tiên áp dụng công cụ này. Tuy nhiên, đó cũng là một thách thức bởi các quy định, quy trình mới luôn cần thời gian để triển khai, thực thi một cách thông suốt và hiệu quả, đòi hỏi sự vào cuộc của không chỉ cơ quan chuyên môn mà cả sự đồng hành của cơ quan báo chí, truyền thông.

Chính vì vậy, tọa đàm “Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất: Từ chính sách đến thực thi” được tổ chức nhằm tạo diễn đàn để các nhà hoạch định chính sách, tổ chức, doanh nghiệp cập nhật thông tin, chia sẻ kinh nghiệm, đưa ra khuyến nghị, giải pháp cũng như tạo dựng mối quan hệ hợp tác trong quá trình thực thi EPR.

Bà Đoàn Thị Tuyết Nhung - Phó Tổng giám đốc Thông tấn xã Việt Nam phát biểu tại chuong trình.

Phát biểu tại sự kiện, Phó Tổng giám đốc Thông tấn xã Việt Nam Đoàn Thị Tuyết Nhung cho hay, với chủ đề “Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất: Từ chính sách đến thực thi”, tọa đàm là một nội dung có ý nghĩa đối với sự phát triển bền vững của các nhà sản xuất và doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang chịu ảnh hưởng nặng nề bởi biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường. EPR khuyến khích việc quản lý vật liệu theo phương thức tuần hoàn, trong đó các sản phẩm, bao bì thải bỏ được thu hồi, tái chế, tái sử dụng để tạo ra sản phẩm mới thay vì được đưa đến bãi chôn lấp. Việc chuyển hướng dòng chất thải một mặt giúp giảm áp lực môi trường mặt khác mang lại hiệu quả kinh tế, giúp thay đổi nhận thức trong xã hội, kích thích sự đổi mới. EPR được coi là một công cụ quan trọng trong quản lý chất thải rắn, là động lực thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn.

“Thực hiện EPR sẽ góp phần giữ gìn nguồn tài nguyên cho tương lai, giảm thiểu rác thải gây ô nhiễm môi trường, thể hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp và góp phần hiện thực hóa cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP26 về đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050’’, bà Đoàn Thị Tuyết Nhung nhấn mạnh.

Các đại biểu chia sẻ tại tọa đàm.

Tại tọa đàm, chia sẻ về cơ hội cho các nhà sản xuất và nhập khẩu, Vụ trưởng Vụ pháp chế (Bộ Tài nguyên và Môi Trường) Phan Tuấn Hùng cho biết, thời điểm này là cợ hội để doanh nghiệp chia sẻ trách nhiệm cũng như gánh nặng mà chất thải đặt lên cộng đồng nơi họ sản xuất kinh doanh và cũng nhằm mục đích đạt được phát triển bền vững cho mô hình doanh nghiệp. Đối với các nhà tái chế, đây là một cơ hội tốt, vì họ sẽ có thêm nguồn hỗ trợ tài chính và dòng tài chính từ EPR, bên cạnh nguồn từ sản xuất kinh doanh...

Chia sẻ kinh nghiệm triển khai EPR từ quốc tế, ông Hoàng Thành Vĩnh - Cán bộ chương trình phụ trách Chất thải và Kinh tế tuần hoàn, UNDP Việt Nam cho rằng, cần sớm ban hành định mức chi phí tái chế (Fs) và quy định về quản lý nguồn lực EPR; đồng thời thúc đẩy mạnh mẽ các doanh nghiệp tự thu gom tái chế.

Với thực tiễn Việt Nam và các nước trong khu vực, nổi lên một số khó khăn, thách thức, trong đó Việt Nam hiện thiếu cơ sở hạ tầng thu gom tốt, trong khi nhu cầu với các dòng tái chế như nhựa tái chế chưa cao, bên cạnh nhận thức về chất thải và quản lý chất thải còn hạn chế. Đây là thách thức đặc thù không chỉ của Việt Nam mà còn của các nước trong khu vực, chuyên gia UNDP nêu rõ, nguyên lý cơ bản để thực thi tốt EPR đó là cân bằng góc độ kinh tế trong hoạt động tái chế, nhằm giúp tạo động lực cho doanh nghiệp đi theo con đường tái chế và nâng cao nhận thức của cộng đồng về vấn đề này.

Do đó, ông Hoàng Thành Vĩnh khuyến nghị, nhà nước cần đầu tư thêm nguồn lực để hỗ trợ hoạt động thu gom được tốt hơn, với mục tiêu tăng tỷ lệ tái chế và hàm lượng tái chế trong sản phẩm.

Bện cạnh đó, công tác quản lý chất thải cũng cần được nâng cao, trong đó cần thúc đẩy các thiết kế hạ tầng thu gom chất thải, tái chế, tăng cường sự tham gia của cộng đồng, đẩy mạnh các mô hình đã được chứng minh có hiệu quả trong hoạt động thu gom, tái chế, song song với việc nâng cao nhận thức, góp phần giúp cộng đồng tiếp nhận mạnh mẽ hơn các sản phẩm tái chế.

Giám đốc Phát triển bền vững và Đổi mới sáng tạo thuộc PAN Group Nguyễn Trung Anh cho biết, doanh nghiệp đang rất quan tâm các thách thức về cơ cấu tính giá thành sản phẩm sau này trong hoạt động sản xuất có liên quan. Theo ông Nguyễn Trung Anh, chi phí này không hề nhỏ, đồng nghĩa với việc sức cạnh tranh của sản phẩm Việt Nam trên thị trường quốc tế sẽ bị ảnh hưởng. Do đó, rất cần cân nhắc giữa yếu tố kỹ thuật, kinh tế và môi trường trong các chính sách để điều chỉnh sao cho phù hợp hơn với doanh nghiệp.

Bày tỏ đồng tình với các định hướng EPR của chính phủ, ông Nguyễn Trung Anh cũng cho rằng lộ trình thực hiện EPR cần sự chia sẻ, đồng hành không chỉ của khối doanh nghiệp, nhà nước mà cần cả cộng đồng cùng vào cuộc.

EPR được quy định tại Ðiều 54 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và được quy định chi tiết tại Nghị định số 08/2022/NÐ-CP ngày 10/1/2022 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường.

Kể từ ngày 1/1/2024, các nhà sản xuất, nhập khẩu sản phẩm dầu nhớt, pin, ắc quy, xăm lốp và các loại bao bì thương mại phải thực hiện tái chế hoặc đóng phí hỗ trợ hoạt động tái chế chất thải. Nhà sản xuất, nhập khẩu sản phẩm điện, điện tử thực hiện trách nhiệm tái chế từ ngày 1/1/2025; nhà sản xuất, nhập khẩu phương tiện giao thông (ô tô, xe máy) thực hiện trách nhiệm tái chế từ ngày 1/1/2027.

N.H