Trách nhiệm trong cảnh báo thiên tai

Khuya 3/12 đến sáng 4/12, nhiều xã nằm khu vực phía đông tỉnh Lâm Đồng xảy ra mưa lớn, kèm theo đó một số hồ thủy lợi xả lũ khiến những khu vực này đang bị ngập, có nhiều nơi ngập sâu hơn 2m. Trong ảnh: Nhiều nhà tại xã Hồng Sơn bị ngập sâu. (Ảnh: THANH HẢI)

Thật khó tưởng tượng cho đến giờ này, việc cảnh báo lũ trên địa bàn vẫn được thực hiện theo cách khá lạc hậu và “thủ công”: cử người đến khu dân cư thông báo, do xã không có sóng điện thoại, dự báo thời tiết của cơ quan chức năng mơ hồ, chung chung.

Tại xã Hàm Thuận Bắc, sau khi hồ Sông Quao tăng lưu lượng xả lũ, có nguy cơ ngập lụt nặng, để thông báo cho khu dân cư gồm 70 hộ nằm ven núi, không có sóng điện thoại, xã phải cử người đến tận nơi để thông báo di dời khẩn cấp và mất khoảng 20 phút mới tiếp cận được khu vực. Nhiều người dân không kịp thu dọn tài sản có giá trị, khiến thiệt hại càng tăng lên.

Còn trận lũ tại hồ Lòng Sông (xã Tuy Phong) vừa qua, lưu lượng xả lũ tăng lên 1.200 m3/giây, “nhấn chìm” nhiều thôn tại xã Liên Hương. Mặc dù mưa trên thượng nguồn rất lớn, nhưng đơn vị quản lý hồ không nhận được bất kỳ thông tin cảnh báo nào từ trước. Trạm đo lượng mưa đặt ở thượng nguồn, cách hồ khoảng 45 đến 60 phút nước chảy. Khi đến trạm đo, chủ hồ mới tá hỏa khi thấy lượng nước quá lớn, thông báo cho xã khoảng 3 tiếng nữa nước lũ tràn về. Do thời gian quá gấp, nhiều người dân không kịp di dời tài sản.

Theo Công ty Khai thác công trình thủy lợi Bình Thuận, đơn vị có khoảng 15 hồ cần lắp thêm trạm đo lượng mưa ở thượng nguồn, ưu tiên nằm cách hồ khoảng 8 đến 12 tiếng nước chảy. Tuy nhiên, các vị trí này chủ yếu nằm khu vực núi cao, rừng sâu cho nên không có sóng điện thoại để truyền dữ liệu và điện để duy trì hoạt động. Hiện nay, các bản tin dự báo thời tiết không được gửi đến cho đơn vị, công ty phải xin bản tin này từ sở, ngành, hoặc xã.

Mặt khác, các bản tin dự báo cũng chỉ chung chung, mơ hồ, dự báo cho khu vực rộng chứ không chi tiết tới những vùng hẹp, gây khó khăn trong việc đánh giá chính xác lượng nước mưa về hồ. Đơn vị mong mỏi được cung cấp bản tin dự báo chi tiết tại khu vực thượng nguồn hồ, bởi nếu có được thông tin cảnh báo trước 24 đến 48 tiếng, cùng trạm đo lượng mưa thượng nguồn cách xa từ 8 đến 12 tiếng nước chảy, với thời gian lũ về chậm, hồ sẽ chủ động hơn trong điều tiết nước hồ, tránh xả lũ đột ngột, gây ngập lụt. Cùng với đó, các đơn vị cần phối hợp xây dựng bản đồ phạm vi vùng ngập lụt hạ lưu, tương ứng từng cấp độ xả để người dân nắm bắt thông tin; đầu tư phương tiện báo động, nạo vét kênh, mương thoát nước.

Những trận mưa lũ lịch sử vừa qua đã gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng ở các địa phương, có phần do việc cảnh báo thiên tai, thời tiết chậm, lạc hậu và thiếu chính xác. Để đầu tư hạ tầng thiết yếu phục vụ cảnh báo thiên tai, Nhà nước cần đảm trách vai trò “đầu tàu”, chỉ đạo, giao nhiệm vụ cho các đơn vị điện lực, viễn thông, dự báo khí tượng-thủy văn,... nghiên cứu, phối hợp xây dựng hạ tầng chung, cùng nhau gánh vác, chia sẻ trách nhiệm, giúp giảm chi phí đầu tư, mang lại hiệu quả cao trong cảnh báo lũ lụt, thiên tai.

THANH HẢI