Trái phiếu chính phủ toàn cầu bị bán tháo tràn lan, lý do nào đằng sau?

Trái phiếu kho bạc Mỹ. (Ảnh: Getty Images).

Trái phiếu chính phủ bị bán tháo tràn lan

Thị trường trái phiếu chính phủ toàn cầu đã đi qua một chặng đường đầy biến động trong năm nay. Đặc biệt, thị trường từng chứng kiến những đợt tăng sốc, giảm mạnh xuất phát từ các chính sách thuế quan của Mỹ và nỗi lo thâm hụt ngân sách do “Đạo luật thuế to đẹp” của Tổng thống Donald Trump gây ra.

Trong tuần này, nhà đầu tư đã giao dịch một cách thận trọng và cân nhắc hơn. Tuy nhiên, nhiều lợi suất trái phiếu vẫn chạm những cột mốc đáng chú ý, làm khơi lại cuộc thảo luận về cơ hội và rủi ro trong thị trường nợ chính phủ.

Theo CNBC, lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 30 năm đã nhích lên trên mốc 5% vào sáng ngày 3/9, lần đầu tiên kể từ tháng 7, trong bối cảnh nhà đầu tư đặt câu hỏi về tương lai của thuế quan sau một phán quyết gần đây của tòa án.

Lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 30 năm của Nhật Bản cũng đạt mức cao kỷ lục mới vào ngày 3/9. Trong năm nay, lợi suất đã nhảy vọt 100 điểm cơ bản (bps) do lạm phát cao, lãi suất thực thấp và bất ổn chính trị.

Một ngày trước đó, lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 30 năm của Anh đã chạm mức đỉnh kể từ năm 1998 trước khi một gói ngân sách quan trọng được công bố. Lợi suất tăng thêm 4 bps vào sáng ngày 3/9.

Lợi suất trái phiếu kỳ hạn 30 năm của Pháp gần đây cũng đạt mức cao nhất kể từ năm 2008 trong bối cảnh chính phủ đang trên bờ vực sụp đổ, khiến các kế hoạch giảm thâm hụt ngân sách của đất nước gặp rủi ro.

Trái phiếu chính phủ Đức cũng tham gia vào làn sóng bán tháo, khiến lợi suất trái phiếu kỳ hạn 30 năm nhảy lên mức đỉnh cao nhất trong 14 năm. Hồi đầu năm nay, trái phiếu Đức từng được hưởng lợi khi nhà đầu tư tìm kiếm nơi trú ẩn an toàn trong cơn bão thuế quan.

Lý do đằng sau

Chia sẻ với CNBC, nhà kinh tế trưởng Kallum Pickering của ngân hàng đầu tư Peel Hunt cho biết không có cuộc khủng hoảng nào trên thị trường trái phiếu, nhưng mức lợi suất mà chính phủ các nước đang phải trả - cùng với mặt bằng lãi suất chính sách cao hơn - là một vấn đề kinh tế trên toàn thế giới.

“[Lãi suất cao] hạn chế các lựa chọn chính sách, lấn át đầu tư tư nhân và khiến chúng ta cứ 6 tháng lại tự hỏi liệu chúng ta có sắp phải đối mặt với một đợt bất ổn tài chính hay không. Đây thực sự là tin tồi tệ đối với khu vực tư nhân”, ông Pickering giải thích thêm.

“Tôi sắp phải tin rằng chính sách thắt lưng buộc bụng [về ngân sách] sẽ có tác dụng kích thích, bởi nó sẽ tạo thêm niềm tin cho thị trường, hạ thấp lợi suất trái phiếu và giúp khu vực tư nhân thở phào nhẹ nhõm để bắt đầu phân bổ một phần vốn của họ”, vị chuyên gia nói tiếp.

Ông Jonas Goltermann, nhà kinh tế cấp cao tại Capital Economics, cho biết đằng sau đà tăng của lợi suất trái phiếu dài hạn là ba động lực chồng chéo nhau: nỗi lo về tình hình tài khóa, vấn đề chính sách tiền tệ và việc nhà đầu tư yêu cầu mức chênh lệch lợi suất cao hơn do các yếu tố cung - cầu.

Cả Anh và Pháp đều đang phải đối mặt với một “bài toán ngân sách phức tạp”, trong đó chính phủ “cần kết hợp giữa tăng thuế và cắt giảm chi tiêu để duy trì tài chính công trên nền tảng bền vững và đảm bảo nhận được sự ủng hộ của thị trường trái phiếu”, ông viết trong một lưu ý vào đầu tuần này.

Trong khi đó, diễn biến trên thị trường cho thấy nhà đầu tư đang ngờ ngực “khả năng và thiện chí kiểm soát lạm phát trong trung hạn” của các ngân hàng trung ương, ông Goltermann tiếp tục.

Tuy vậy, vị chuyên gia của Capital Economics lưu ý lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ chưa biến động dữ dội dù nỗi lo về sự độc lập của Cục Dự trữ Liên bang (Fed) đã trở nên nghiêm trọng hơn.

Bên cạnh đó, lượng trái phiếu phát hành mới đang trên đà tăng nhưng nhu cầu của những người mua trái phiếu truyền thống lại giảm bớt, một phần do rủi ro lãi suất và lạm phát cao. Điều này khiến khả năng xuất hiện một “giải pháp thần kỳ” để đưa lợi suất đi xuống càng trở nên mong manh hơn, nhà kinh tế Golternann nhấn mạnh.

Ở một diễn biến khác, các chiến lược gia của ING không thực sự tin rằng đợt bán tháo trái phiếu chính phủ toàn cầu trong tuần này bắt nguồn từ những diễn biến mới trên mặt trận thuế quan.

Vào tuần trước, Tòa Phúc thẩm Liên bang Mỹ đã ra phán quyết rằng hầu hết chính sách thuế quan của Tổng thống Trump là bất hợp pháp, bao gồm thuế quan đối ứng công bố vào đầu tháng 4. Nhà Trắng tuyên bố sẽ kháng cáo lên Tòa án Tối cao.

“Không có sự bất ổn nào cả. Thuế quan vẫn sẽ tiếp tục”, các chiến lược gia của ING nhấn mạnh trong lưu ý mới.

Thay vào đó, ING cho biết việc ông Trump sa thải Thống đốc Fed Lisa Cook, đe dọa sự độc lập của ngân hàng trung ương Mỹ, mới là một trong những nguyên nhân dẫn đến đợt bán tháo, bên cạnh nỗi lo về chính sách tài khóa.

Yên Khê