Trăm năm bút thép - Bài 1: Đồng hành trong sứ mệnh thiêng liêng
Một thế kỷ đã trôi qua kể từ ngày số báo Thanh Niên đầu tiên ra mắt bạn đọc, đặt nền móng cho sự ra đời của Báo chí cách mạng Việt Nam. Dưới ngòi bút và tầm nhìn vượt thời đại của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, Báo chí cách mạng không chỉ ghi lại lịch sử, mà còn trực tiếp tham gia kiến tạo lịch sử – như một lực lượng xung kích trong hành trình giành độc lập dân tộc, cũng như trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước hôm nay.
Dõi theo hành trình 100 năm của Báo chí cách mạng Việt Nam, nhiều chuyên gia, nhà báo, bạn bè nước ngoài yêu mến Việt Nam cảm nhận sâu sắc những bước phát triển cũng như những đóng góp của báo chí trong sự phát triển của đất nước. Những ý kiến, đánh giá đó được tổng hợp trong chùm 2 bài với tiêu đề: “Trăm năm bút thép”.
Báo chí cách mạng do Đảng lãnh đạo đầu những năm 30 của thế kỷ XX. Ảnh: TTXVN phát
Bài 1: Đồng hành trong sứ mệnh thiêng liêng
Từ những con chữ chắt chiu viết tay dưới địa đạo giữa bom đạn chiến tranh đến những bản tin số hóa lan tỏa khắp toàn cầu, Báo chí cách mạng Việt Nam đã đi qua một hành trình dài đồng hành cùng đất nước trong mọi bước ngoặt của lịch sử. Nói như nhà báo kỳ cựu Martín Hacthoun - Trưởng đại diện Hãng thông tấn Prensa Latina tại Argentina, người từng là Trưởng đại diện Prensa Latina tại Việt Nam, thì trong suốt cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, Báo chí cách mạng Việt Nam đã trở thành một “mũi nhọn xung kích” trên mặt trận tư tưởng. Còn trong giai đoạn hòa bình, báo chí giữ vai trò trọng yếu đối với sự nghiệp xây dựng, phát triển và hội nhập. Bởi kể từ khi ra đời cách đây 100 năm, Báo chí cách mạng đã mang sứ mệnh phục vụ lợi ích quốc gia và dân tộc.
Nhà báo Martín Hacthoun - Trưởng đại diện Hãng thông tấn Prensa Latina tại Argentina trả lời phỏng vấn phóng viên TTXVN tại Buenos Aires. Ảnh: Diệu Hương/PV TTXVN tại Argentina
Nói về vai trò lịch sử của Báo chí cách mạng trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập và xây dựng đất nước của dân tộc Việt Nam, nhà báo Gaston Fiorda, Đài phát thanh Quốc gia Argentina, đề cập tới giai đoạn trước khi Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập, với nền móng là những bài viết tuyên truyền của các tổ chức chính trị và cơ sở quần chúng hoạt động bí mật. Theo ông, “chính những cấu trúc báo chí này đã góp phần hình thức và lan tỏa một diễn ngôn chung về khát vọng độc lập, tự do và gìn giữ giá trị văn hóa của người Việt Nam”.
Trong thời kỳ tiếng Pháp là ngôn ngữ chính thức trong trường học, báo chí và văn hóa Việt Nam bị gạt ra ngoài lề, chính báo chí gắn với phong trào cách mạng đã trở thành cầu nối giữa các lãnh đạo cách mạng và quần chúng nhân dân, giúp thống nhất chiến lược đấu tranh và xây dựng tinh thần đoàn kết của dân tộc Việt Nam. Ông gọi đó là “một trong những trải nghiệm thành công nhất trong việc kết hợp giữa tuyên truyền chính trị, phổ biến lý tưởng cách mạng và huy động lực lượng quần chúng chống lại chế độ thực dân”.
Nhà báo Toshifumi Kitagawa, Phó Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt-Nhật tại Tokyo, người có mối lương duyên sâu sắc với Việt Nam từ năm 1973, chia sẻ rằng ông có tình yêu sâu đậm với báo chí Việt Nam, từ những bài báo trên Nhân Dân, Quân đội Nhân dân đến loạt bài "Đại thắng mùa Xuân 1975" của Đại tướng Văn Tiến Dũng. Ông cảm nhận được "sức mạnh của ngòi bút trong việc kết nối con người và khơi dậy khát vọng". Thậm chí, những bản tin tiếng Nhật trên Đài Tiếng nói Việt Nam thời kháng chiến chống Mỹ, với giọng đọc truyền cảm của nữ phát thanh viên, đã không chỉ mang thông tin mà còn truyền tải khát khao độc lập, chạm đến trái tim người dân Nhật Bản, trở thành "một biểu tượng sống động của lòng yêu nước và sự kiên cường". Với sức mạnh của ngòi bút, báo chí đã trở thành cầu nối giữa con người, giữa các dân tộc và giữa lý tưởng với thực tiễn.
Nhà báo kỳ cựu Pedro Gellert của tờ Regeneracíon, kênh truyền thông chính luận của Đảng Phong trào Tái thiết Quốc gia (Morena) cầm quyền, trả lời phỏng vấn phóng viên TTXVN tại Mexico. Ảnh: Phi Hùng/PV TTXVN tại Mexico
Từ những dòng chữ của các nhà báo - chiến sĩ, Báo chí cách mạng không chỉ truyền bá lý tưởng mà còn là vũ khí sắc bén cổ vũ phong trào đấu tranh, khơi dậy khát vọng độc lập. Ông Pedro Gellert, nhà báo kỳ cựu từ Mexico, nêu bật Báo chí cách mạng Việt Nam là “một hiện tượng trong lịch sử truyền thông thế giới” bởi khả năng dung hòa giữa chiều sâu chính luận và sự gần gũi với người dân.
Với ông, Báo chí cách mạng Việt Nam không chỉ kết nối thông tin giữa Việt Nam với các quốc gia mà còn là cầu nối giữa nhân dân Việt Nam và các dân tộc trên thế giới, giữa lịch sử và hiện tại. Trong khi đó, Tổng Bí thư đảng Lao động Mexico Alberto Anaya Gutíerrez khẳng định: báo chí Việt Nam không chỉ ghi lại những thời khắc lịch sử, mà còn là nguồn cảm hứng cho công cuộc đấu tranh giành độc lập, xây dựng và phát triển đất nước. Ông gọi báo chí Việt Nam là “biểu tượng sống động của lòng yêu nước và sự kiên cường”. Đó là lời ngợi ca không chỉ dành cho lịch sử, mà còn cho hiện tại – nơi những người làm báo vẫn miệt mài với ngòi bút và tâm huyết với từng câu chữ.
Ông Vinod Moonesinghe, Giám đốc Viện Nghiên cứu Marxist (Sri Lanka) Giám đốc Viện Nghiên cứu Marxist nhận định, ngay từ những ngày đầu kháng chiến chống thực dân, Báo chí cách mạng Việt Nam không chỉ đơn thuần là người ghi chép lịch sử. Đồng hành cùng nhân dân Việt Nam, báo chí đã trở thành động lực mạnh mẽ trong sự nghiệp giành độc lập dân tộc, xây dựng chủ nghĩa xã hội và hướng tới phồn vinh. Báo chí đóng vai trò thiết yếu trong việc bảo vệ Tổ quốc và định hình tương lai của đất nước.
Bên cạnh đó, trong thời kỳ phát triển hội nhập, báo chí đối ngoại, như ý kiến của nhà báo người Argentina Gaston Fiorda, đang thực hiện sứ mệnh kép: đưa Việt Nam đến gần hơn với thế giới, và mang thế giới đến gần hơn với Việt Nam. Đồng quan điểm, ông Rudroneel Ghosh, Trợ lý cấp cao của Tổng biên tập tờ The Times of India - một nhà báo uy tín, có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực truyền thông và từng công tác tại nhiều quốc gia trên thế giới, được trao giải Nhất Giải thưởng toàn quốc về thông tin đối ngoại lần thứ 6 vào năm 2020, cho rằng báo chí chính thống Việt Nam đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ truyền tải lập trường chính thức của Chính phủ Việt Nam đến cộng đồng quốc tế. Báo chí Việt Nam, trong đó có Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN), đã thực sự làm rất tốt vai trò là một trụ cột truyền thông, truyền tải thông tin một cách thuyết phục và chính xác về chính sách và thành tựu của Việt Nam, đóng vai trò rất nổi bật trong việc truyền đạt rõ ràng và mạnh mẽ quan điểm của đất nước.
Nhà báo Norland Rosendo González, Tổng Giám đốc Hãng thông tấn quốc gia Cuba (ACN), trả lời phỏng vấn phóng viên Thông tấn xã Việt Nam. Ảnh: Việt Hùng/PV TTXVN tại Cuba
Trong khi đó, Giám đốc Hãng thông tấn quốc gia Cuba (ACN), nhà báo Norland Rosendo González đánh giá Báo chí cách mạng Việt Nam đã thể hiện được vai trò “siêu việt” của truyền thông trong việc tạo ra sự đồng thuận, củng cố văn hóa và tái tạo các giá trị biểu tượng làm nền tảng cho bản sắc của mình.
Hành trình 100 năm của Báo chí cách mạng Việt Nam là minh chứng sống động cho sức mạnh cũng như vai trò tiên phong của người làm báo. Trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, khi truyền thông số mở ra không gian chưa từng có, theo ý kiến của Giáo sư Vũ Minh Khương, Trường Chính sách công Lý Quang Diệu, vai trò của báo chí còn quan trọng hơn nữa. Báo chí cách mạng cần tiếp tục chuẩn bị để giữ vững vai trò khai sáng và phản biện vì sự phát triển quốc gia. Giáo sư Vũ Minh Khương nhấn mạnh 3 điều cốt lõi: báo chí phải là lực lượng khai sáng; phải thôi thúc và lan tỏa sức mạnh đại đoàn kết dân tộc; và cuối cùng, là lực lượng tiên phong trong công cuộc phát triển - bằng chính sự phản biện đúng mực, trung thực và xây dựng.
