'Trận địa mới' giữa Mỹ và Trung Quốc ở nơi rìa thế giới

Cuộc tranh chấp bắt đầu vì một hợp đồng. Quần đảo Faroe muốn xây dựng một mạng không dây cực nhanh với công nghệ thế hệ thứ 5, được gọi là 5G. Để tạo ra mạng viễn thông đó, lãnh thổ này đã lên kế hoạch giao cho một nhà cung cấp công nghệ, trong đó cái tên Huawei, gã khổng lồ viễn thông Trung Quốc được nhắc tới.

Trước thông tin đó, Mỹ kêu gọi vùng lãnh thổ tự trị thuộc Đan Mạch này không giao hợp đồng cho Huawei. Các quan chức Mỹ từ lâu đã nói rằng đứng đằng sau Huawei là chính quyền Bắc Kinh và họ có thể gây ra những lo ngại về an ninh quốc gia. Sau đó, các quan chức Trung Quốc vào cuộc. Một quan chức cao cấp của quần đảo Faroe gần đây tiết lộ rằng Trung Quốc đã đề nghị thúc đẩy thương mại giữa lãnh thổ này và Trung Quốc, miễn là Huawei nhận được hợp đồng mạng 5G.

Quần đảo Faroe, gần Bắc cực trở thành “chiến địa” của Mỹ và Trung Quốc trong cuộc chiến công nghệ tương lai

Áp lực từ cả 2 phía

Tháng trước, Đại sứ Mỹ tại Đan Mạch, Carla Sands đã công khai cảnh báo chống lại Huawei. Trong mục bình luận trên tờ báo địa phương, bà Sands nói rằng nếu công ty này được phép tham gia phát triển mạng 5G, có thể có những hậu quả nguy hiểm.

Trong một cuộc phỏng vấn khác với truyền thông Đan Mạch, nữ Đại sứ Carla Sands đã cáo buộc một giám đốc điều hành Huawei phụ trách khu vực Bắc Âu làm việc cho chính phủ Trung Quốc, những người “xuất khẩu gián điệp, tham nhũng và hối lộ trên khắp thế giới”. Đồng thời, Đại sứ Trung Quốc tại Đan Mạch đã đến thăm Quần đảo Faroe ít nhất 2 lần trong 2 tháng cuối năm 2019.

Tại quần đảo Faroe, Thủ tướng Bardur Nielsen đã cố gắng xoa dịu cuộc xung đột. Trong một tuyên bố, ông nói rằng chính phủ của ông không chịu áp lực hoặc đe dọa từ các nhà chức trách nước ngoài liên quan đến việc phát triển mạng 5G. Quyết định cuối cùng về việc trao hợp đồng cho Huawei hay không tùy thuộc vào công ty viễn thông địa phương, Foroya Tele. Trong khi đó, Foroya Tele cho biết, họ đang thử nghiệm một số công nghệ khác nhau. Với họ, quá trình lựa chọn nhà cung cấp mạng 5G đòi hỏi sự cân nhắc đáng kể về quy mô và tầm quan trọng của khoản đầu tư.

Tháng 12-2019, báo Berlingske của Đan Mạch công bố nội dung bản ghi âm phát biểu của một quan chức cấp cao của quần đảo Faroe. Ông Heralvur Joensen, một phụ tá cao cấp trong chính phủ Faroese, đã bị bắt gặp khi nói rằng Đại sứ Trung Quốc đã đe dọa sẽ chặn một thỏa thuận thương mại cũng như giảm nhập khẩu cá nếu Huawei không được sử dụng cho mạng 5G ở vùng lãnh thổ này. “Nếu Foroya Tele ký thỏa thuận với Huawei, thì tất cả các cánh cửa sẽ được mở cho một thỏa thuận thương mại tự do với Trung Quốc. Nếu điều đó không xảy ra, sẽ không có hiệp định thương mại nào cả”, ông Heralvur Joensen nói trong bản ghi âm. Giới phê bình chỉ ra rằng, đoạn ghi âm bị rò rỉ cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa Huawei và chính phủ Trung Quốc.

Cũng trên tờ Berlingske, Đại sứ Trung Quốc Feng Tie khẳng định rằng nước này không gây áp lực cho Quần đảo Faroe. “Nhiệm vụ của tôi là đảm bảo sao cho Huawei được đối xử công bằng và không bị phân biệt đối xử ở Đan Mạch. Văn hóa Trung Quốc không phải là thúc đẩy các mối đe dọa. Điều đó gắn với nước Mỹ nhiều hơn”.

Không đơn thuần là cuộc chiến thương mại

“Về mặt thương mại, quần đảo Faroe không hẳn rất quan trọng đối với Huawei hay bất kỳ công ty nào khác. Thực tế là các đại sứ quán Trung Quốc và Mỹ đang tranh đấu mạnh mẽ như vậy còn vì cái gì đó khác, khác với kinh doanh thuần túy”, ông Sjurdur Skaale, đại diện cho vùng lãnh thổ thuộc Đan Mạch nhận định. Như vậy, quần đảo Faroe, gần Bắc Cực đã trở thành “chiến địa” của Mỹ và Trung Quốc trong cuộc chiến công nghệ tương lai. Vùng lãnh thổ này cũng giống như các quốc gia trên khắp châu Âu bị kẹt giữa hai siêu cường Mỹ - Trung về câu chuyện mang tên Huawei, viên ngọc quý của ngành công nghệ Trung Quốc.

Trong hơn 1 năm, các quan chức Mỹ đã gây áp lực lên Anh, Đức, Ba Lan và các nước châu Âu khác làm theo khuyến cáo của họ về việc cấm Huawei tham gia các dự án sử dụng mạng 5G mới. Họ cho rằng, công ty này có thể được Bắc Kinh sử dụng để do thám hoặc phá hoại các hạ tầng khác, mặc dù Huawei nhất mực phủ nhận. Tuy vậy, nếu các quốc gia châu Âu đứng về phía Washington, họ có nguy cơ làm tổn hại quan hệ kinh tế với Trung Quốc, nước có mối liên kết ngày càng tăng đối với ô tô Đức, máy bay Pháp và dược phẩm của Anh.

Mối quan tâm của người dân địa phương

Đối với người dân quần đảo Faroe, họ quan tâm liệu cuộc tranh luận về Huawei và 5G có ảnh hưởng đến thu nhập từ cá hồi hay không, chứ không phải là tốc độ truyền tải thông tin. Cá hồi là trung tâm của nền kinh tế nơi này. Hơn 90% hàng xuất khẩu của quần đảo Faroe là cá, bao gồm cá hồi, cá thu, cá trích và cá tuyết. Trong đó, cá hồi được cung cấp cho thị trường ở Paris, Matxcơva, New York, Bắc Kinh… “Đây là nơi sinh sống của cá hồi Đại Tây Dương. Chúng tôi có một môi trường hoàn hảo”, ông Runi Dam, một nhà tư vấn cho các công ty đánh cá địa phương nói.

Sau năm 2010, lượng cá hồi từ quần đảo này xuất khẩu sang Trung Quốc tăng mạnh. Vào thời điểm đó, chính phủ Trung Quốc đã giảm mua cá từ Na Uy để đáp trả việc giải Nobel Hòa bình được trao cho nhà hoạt động nhân quyền Trung Quốc Liu Xiaobo. Thị trường Trung Quốc hiện chiếm khoảng 7% doanh số bán cá hồi của quần đảo Faroe. Chính phủ Faroese năm 2019 đã mở một văn phòng tại Bắc Kinh để tiếp tục mở rộng thương mại.

Vào năm 2014, doanh số cá hồi của quần đảo này xuất khẩu sang Nga bùng nổ sau khi Liên minh châu Âu áp dụng lệnh trừng phạt đối với Nga. Lệnh trừng phạt không áp dụng cho quần đảo Faroe vì đây không phải là một phần của khối EU. Tổng cộng, xuất khẩu cá hồi từ quần đảo Faroe dự kiến sẽ lên đỉnh điểm 550 triệu USD trong năm 2019, tăng từ khoảng 190 triệu USD so với 10 năm về trước.

Tại các ngôi làng và bến cảng xung quanh các hòn đảo này, mọi người nói rằng họ đang hoang mang về việc bị đẩy vào một trận chiến giữa Trung Quốc và Mỹ. Có người bày tỏ sự tức giận với các quan chức Mỹ vì đề nghị cấm Huawei. Họ cho rằng công ty này đã giúp xây dựng mạng 4G hiện có giúp họ sử dụng để gọi điện thoại hoặc chia sẻ ảnh từ một số khu vực xa xôi hơn trên đảo.

Sissal Kristiansen, người thiết kế áo len và quần áo khác từ len Faroe cho biết, cô đã nghe phát biểu phỏng vấn của nữ Đại sứ Sands và cho rằng “chúng tôi sẽ đưa ra quyết định của riêng mình”. Những người khác lo sợ sẽ bị trả đũa nếu Huawei không được chọn cho mạng 5G, làm tổn hại đến quan hệ kinh tế với Trung Quốc. Nhiều người dân địa phương nhớ đến một cuộc khủng hoảng kinh tế vào những năm 1990, khi khoảng 10% cư dân trên quần đảo phải chuyển ra nước ngoài.

Ngày nay, tình trạng thất nghiệp trên các đảo Faroe gần như không có, theo thống kê của chính phủ. Giống như các quốc gia Bắc Âu khác, ở đây dịch vụ chăm sóc sức khỏe, giáo dục và các dịch vụ xã hội khác đều miễn phí và gần như không có tội phạm. “Trung Quốc không chỉ là một khách hàng tốt, mà còn là điều cần thiết”, Martin Breum, một chuyên gia về Bắc cực nhận định. “Bởi người Faroe ngoài cá thì không có gì khác để bán cho phần còn lại của thế giới. Họ sống nhờ cá”.

Yến Chi (Theo New York Times)