Tràn lan sai phạm về bảo vệ môi trường trong khai thác khoáng sản

Chưa thực hiện nghĩa vụ nộp phí Bảo vệ môi trường

Trong thông báo kết luận thanh tra việc thực hiện pháp luật về bảo vệ môi trường (BVMT) tại 6 tỉnh nêu trên trong giai đoạn 2011 đến 2017 do Phó Tổng Thanh tra Nguyễn Văn Thanh vừa ký đã chỉ ra hàng loạt vi phạm tại các dự án khai thác khoáng sản.

Cụ thể: Tại Yên Bái, thời điểm thanh tra, các dự án còn nợ phí BVMT với tổng số tiền là 6.377 triệu đồng. Đến hết năm 2019, tại địa phương này còn 73 điểm mỏ nợ, chậm nộp tiền ký quỹ với tổng số tiền là 45.240 triệu đồng.

Tại Cao Bằng, đến thời điểm thanh tra (tháng 10/2018), các dự án khai thác khoáng sản (trong đó có một số mỏ hết hạn giấy phép khai thác, đang làm thủ tục đóng cửa mỏ) còn nợ tiền ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường là 5.442,7 triệu đồng. Ngoài ra, các doanh nghiệp còn nợ phí BVMT với số tiền 3.118 triệu đồng.

Tại tỉnh Bắc Kạn, các doanh nghiệp vẫn còn nợ 35.131 triệu đồng phí BVMT. Tại 6 dự án được thanh tra còn có một số hạng mục công trình BVMT chưa hoàn thành hoặc chưa đảm bảo về yêu cầu theo báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM), cam kết BVMT đã được phê duyệt.

Cần chấn chỉnh những vi phạm kéo dài trong lĩnh vực khai thác khoáng sản.

Cũng với tình trạng tương tự, kết luận thanh tra nêu: tại tỉnh Hà Giang, đến thời điểm thanh tra vẫn còn 26 dự án chưa nộp đủ số tiền ký Quỹ BVMT với tổng số tiền 38.210,98 triệu đồng; 17 dự án nợ phí BVMT với tổng số tiền 1.508,4 triệu đồng.

Tại tỉnh Lai Châu, trên địa bàn tỉnh vẫn còn 21 dự án không lập đề án cải tạo, phục hồi môi trường; 21 dự án không nộp, còn nợ tiền ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường; 7 dự án nợ phí BVMT.

Tuyên Quang, tại thời điểm thanh tra, việc để 24 dự án nợ tiền ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường với số tiền 4.144 triệu đồng; 22 dự án còn nợ phí BVMT với số tiền 4.105,0 triệu đồng.

Phớt lờ công tác bảo vệ môi trường

Trong thông báo kết luận thanh tra, tại tỉnh Yên Bái tồn tại những sai phạm tại một số dự án, chủ đầu tư và đơn vị tư vấn lập báo cáo ĐTM chưa đúng với quy định của pháp luật; Hội đồng thẩm định báo cáo ĐTM cũng chưa làm hết trách nhiệm dẫn đến có một số công trình không thực hiện được theo báo cáo ĐTM đã được phê duyệt.

Trong số dự án thanh tra, có 8 cơ sở mặc dù chưa được cấp giấy xác nhận hoàn thành công trình BVMT phục vụ giai đoạn vận hành nhưng đã tiến hành khai thác. Một số dự án đã được Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) tỉnh cấp giấy xác nhận hoàn thành các công trình BVMT nhưng kết quả kiểm tra thực tế thì hoàn toàn chưa đạt yêu cầu theo báo cáo ĐTM đã được phê duyệt.

Tại thông báo kết luận thanh tra, ở tỉnh Cao Bằng có tình trạng trong quá trình lập, thẩm định, phê duyệt báo cáo ĐTM tại một số dự án có chất lượng chưa tốt; đơn vị tư vấn chưa xác định được hết các yếu tố gây tác động xấu đến môi trường, một số phương án xử lý môi trường chưa phù hợp nhưng hội đồng thẩm định chưa kịp thời phát hiện dẫn đến một số nội dung trong báo cáo ĐTM được phê duyệt còn thiếu tính khả thi khi thực hiện trong thực tế.

Về kết luận thanh tra việc UBND các huyện và Sở TN&MT để các đơn vị tự thuê, tự chuyển đổi hoặc chuyển nhượng đất trồng lúa của người dân để sử dụng vào hoạt động khoáng sản nhưng chưa có xác nhận về sự phù hợp quy hoạch sử dụng đất đối với hoạt động khoáng sản.

Kết luận cũng chỉ ra, có 2 dự án (Mỏ Thua Phia, huyện Trùng Khánh và Mỏ Chì kẽm Bản Bó, huyện Bảo Lâm) chưa hoàn thành các công trình BVMT, chưa được cấp giấy xác nhận hoàn thành công trình BVMT nhưng vẫn tiến hành khai thác!...

Bên cạnh đó, Thông báo Kết luận thanh tra cũng chỉ ra việc Quỹ Bảo vệ môi trường của các tỉnh hoạt động không thống nhất, chưa có quy định, hướng dẫn cụ thể về tổ chức và hoạt động của Quỹ bảo vệ môi trường địa phương.

Cần phải xử lý nghiêm

Thanh tra Chính phủ báo cáo Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài nguyên Môi trường tiếp tục chỉ đạo, hỗ trợ địa phương trong công tác quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường trong khai thác khoáng sản; sớm ban hành Thông tư hướng dẫn tổ chức và hoạt động của Quỹ bảo vệ môi trường địa phương theo quy định tại điểm 2 Khoản 24 Điều 2 Nghị định số 40/2019/NĐ-CP của Chính phủ.

Đồng thời, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, rà soát việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường tại các dự án khai thác khoáng sản thuộc thẩm quyền cấp phép khai thác của Bộ Tài nguyên và Môi trường; kiên quyết xử lý đối với các dự án khai thác khoáng sản có hành vi vi phạm pháp luật về BVMT.

Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp Bộ Tài nguyên và Môi trường và UBND tỉnh Bắc Kạn xem xét, kiến nghị xử lý về vụ việc nợ Phí bảo vệ môi trường của Công ty cổ phần thương mại và khoáng sản Nguyên Phát tại tỉnh Bắc Kạn, bảo đảm phù hợp quy định pháp luật và thực tế khai thác tại địa phương, quyền lợi ích hợp pháp của Doanh nghiệp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ để chỉ đạo.

Đáng chú ý, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Chủ tịch UBND tỉnh các tỉnh Yên Bái, Cao Bằng, Bắc Kạn, Lai Châu, Hà Giang và Tuyên Quang tổ chức kiểm điểm, chỉ đạo các sở ban ngành liên quan kiểm điểm trách nhiệm của các tập thể, cá nhân qua các thời kỳ để xảy ra các khuyết điểm, sai phạm nêu tại Kết luận thanh tra này.