Tranh luận về tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ đối với các đăng kiểm viên

Phiên tòa xét xử 254 bị cáo liên quan đến vụ án xảy ra tại Cục Đăng kiểm Việt Nam, các trung tâm đăng kiểm, chi cục đăng kiểm tại TP.HCM và các địa phương khác tiếp tục phần tranh luận.

Trước đó, trong phần bào chữa, nhiều luật sư đề nghị áp dụng tình tiết tích cực hợp tác với các cơ quan tố tụng theo điểm t khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự cho các bị cáo trong nhóm đăng kiểm khối V (trực thuộc Cục Đăng kiểm).

Đối đáp lại ý kiến này, đại diện Viện Kiểm sát Nhân dân TP.HCM (Viện Kiểm sát) cho biết, để được áp dụng tình tiết này, các bị cáo phải thực sự có các hành vi giúp cơ quan tố tụng giải quyết nhanh chóng vụ án như hỗ trợ đối chiếu số liệu, sổ sách; các đăng kiểm viên hỗ trợ xác định lỗi theo các hồ sơ; khai báo những nội dung để làm rõ hành vi phạm tội của người khác.

Còn đối với những bị cáo chỉ khai báo rõ hành vi của chính mình thì Viện Kiểm sát chỉ đề nghị áp dụng điểm s khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự đối với các bị cáo là phù hợp.

Các bị cáo tại tòa. (Ảnh: Lê Toàn)

Đối với các tình tiết giảm nhẹ khác như phần đánh giá, nhận định ở luận tội, Viện Kiểm sát đã thận trọng xem xét, đánh giá và kiểm tra các tình tiết giảm nhẹ để áp dụng cho tất cả các bị cáo. Tuy nhiên, nếu còn trường hợp nào Viện Kiểm sát chưa nhận định, hoặc có nhận định nhưng ở phần đề nghị chưa áp dụng cho các bị cáo. Nếu có căn cứ, Viện Kiểm sát đề nghị Hội đồng xét xử áp dụng để xem xét, cân nhắc và quyết định khi lượng hình.

Về tình tiết tăng nặng, luật sư cho rằng, Viện Kiểm sát áp dụng tình tiết phạm tội từ 2 lần trở lên và có tổ chức đối với một số bị cáo là không có căn cứ.

Đại diện Viện Kiểm sát đáp lại, việc có tổ chức mà Viện Kiểm sát quy kết trách nhiệm đối với các bị cáo ở đây là hành vi cấu kết cùng nhau thực hiện tội phạm. Hành vi của người này là tiền đề cho hành vi của người sau, liên tiếp nhau tạo nên hậu quả/kết quả cuối cùng.

Đơn cử, tại Trung tâm Đăng kiểm 50-03V; 50-06V, có căn cứ xác định đăng kiểm viên trực tiếp nhận tiền từ chủ phương tiện, số tiền dưới mức 2 triệu đồng. Sau đó, đăng kiểm viên đưa cho trưởng chuyền tập hợp (kết quả điều tra xác định trung bình mỗi chuyền nhận hối lộ 3 - 5 triệu đồng/ngày). Cuối mỗi ngày, Trưởng chuyền chia thành các phần bằng nhau, đưa cho mỗi đăng kiểm viên 1 phần. Riêng lãnh đạo thì được được chuyền trưởng đưa cho hàng tuần.

Hay tại Trung tâm Đăng kiểm 50-07V, chủ xe đưa tiền trực tiếp cho Trưởng chuyền, trường hợp chủ xe quen Đăng kiểm viên nào thì sẽ đưa tiền cho người đó. Đến cuối ngày, Trưởng chuyền sẽ tổng kết số tiền thu được trong ngày, đến cuối tuần sẽ chia theo tỷ lệ đã quy ước. Phần của Ban Giám đốc, Trưởng chuyền sẽ giữ và gộp lại đưa cho Ban Giám đốc vào cuối tháng.

Như vậy, Viện Kiểm sát xác định các bị cáo là Giám đốc, Phó giám đốc trung tâm; Trưởng chuyền Trung tâm 03V, 06V và Cơ sở Hồng Hà (05V); tất cả Trưởng chuyền và đăng kiểm viên cơ sở An Phú Đông và Nguyễn Đình Khởi (06V); tất cả Ban Giám đốc, trưởng chuyền và Đăng kiểm viên Trung tâm 07V phải chịu tình tiết tăng nặng là phạm tội nhiều lần do mỗi lần nhận tiền, số tiền đều đủ yếu tố cấu thành tội phạm. Các bị cáo còn lại không phải chịu tình tiết này.

Liên quan đến tình tiết “phạm tội nhiều lần”, luật sư của một vài bị cáo cho rằng, việc Viện Kiểm sát cộng dồn số tiền để định khung đối với các bị cáo. Đồng thời áp dụng tình tiết phạm tội nhiều lần là 1 hành vi bị định trách nhiệm 2 lần.

Đại diện Viện Kiểm sát đối đáp rằng, Viện Kiểm sát chỉ xác định tình tiết tăng nặng đối với các bị cáo có số lần nhận hối lộ, mà mỗi lần đều nhiều hơn 2 triệu đồng. Điều này là phù hợp hướng dẫn tại khoản 2, Điều 4 Nghị quyết 3 của Hội đồng thẩm phán tòa án tối cao.

“Tình tiết phạm tội 2 lần trở lên quy định tại khoản 2 các điều 353, 354, 355, 356, 357, 358, 361, 364, 365 và 366 của Bộ luật Hình sự là trường hợp người phạm tội đã thực hiện một trong các hành vi quy định tại các điều này từ 2 lần trở lên và mỗi hành vi đều cấu thành tội phạm, nhưng đều chưa bị truy cứu trách nhiệm hình sự và chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự”, đại diện Viện Kiểm sát nói.

Đối với quan điểm của nhiều luật sư về vai trò hạn chế của các đăng kiểm viên. Đăng kiểm viên không bỏ lỗi khi nhận tiền, về việc buộc phải thực hiện theo chỉ đạo, theo chủ trương. Đại diện Viện Kiểm sát cho hay, đây là hành vi trái pháp luật. Khi thực hiện một hành vi trái pháp luật, các bị cáo phải chịu trách nhiệm với hành vi của mình, không thể đổ lỗi cho người khác.

“Tất nhiên, khi phân hóa vai trò, chúng tôi cũng sẽ phân hóa theo trách nhiệm, vai trò tương ứng đối với mỗi người”, đại diện Viện Kiểm sát nói.

Đại diện Viện Kiểm sát cho biết thêm, kết quả điều tra đã xác định được rõ tệ nạn nhận tiền hối lộ, xảy ra từ Lãnh đạo cao nhất của Cục đăng kiểm, đến lãnh đạo các trung tâm đăng kiểm, đăng kiểm viên. Thậm chí, cả nhân viên bảo vệ, nhân viên giám sát tại các trung tâm cũng có thể cấu kết, thỏa thuận nhận tiền để đăng kiểm viên tiến hành bỏ lỗi, cấp giấy kiểm định.

Tại phần tranh luận, đa số các luật sư đều thừa nhận hành vi nhận tiền ở các trung tâm đăng kiểm khi kiểm định xe đã được thực hiện theo chủ trương của lãnh đạo, từ trước đó. Đó chính là thể hiện rõ ràng nhất về hành vi trái pháp luật được thực hiện một cách công khai, theo chủ trương, tiền lệ tại các trung tâm đăng kiểm. Bởi vậy, các chủ xe khi đi đăng kiểm, muốn đăng kiểm đạt, buộc phải chi tiền, buộc phải đưa tiền.

Việc một số luật sư và bị cáo tranh luận về việc các bị cáo không có bàn bạc, không thỏa thuận với chủ xe về việc phải làm, không bắt buộc đưa tiền… là đã cố ý cắt ghép hành vi của các bị cáo. Không đặt trong bối cảnh việc nhận tiền là thông lệ chung của cả ngành đăng kiểm như chính các luật sư và các bị cáo đã trình bày.

Do đó, việc cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát xác định tổng số tiền mà các đăng kiểm viên nhận từ chủ xe, để đăng kiểm đạt cho các phương tiện, đều là tiền nhận hối lộ, là hoàn toàn có căn cứ.

Việt Dũng